Fakirleşiyor muyuz? Kadın Tüketicilerin Gıda Tüketim Alışkanlıkları

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 1, 112 - 131, 20.01.2022

İlkgün Demir Büşra Nur Coşkun , Nesrin Duman

Öz

Dünyada özellikle son iki yıldır insan yaşamını etkileyen ve yakın gelecekte daha da şiddetli etkileyeceği ileri sürülen iklim değişikliği ve kıtlık gibi tehditler tarımsal üretim ve gıda arzıyla ilgili hususları gündemden düşmez hale getirmiştir. Bu nedenledir ki tüketicilerin gıda ürünlerini satın alma alışkanlıklarını bilmek, ürün tercihlerine etki eden belirleyici faktörleri tespit etmek; olası bir olumsuz senaryonun gerçekleşmesi halinde; ülkemizde üreticiden tüketiciye en hızlı şekilde ürün satış ağının oluşturulmasında ve gıda güvenliğinin sağlanmasında önemli olacaktır. Ürün satış ağının oluşturulması ve gıda güvenliğinin sağlanmasında ailenin alışveriş ihtiyacını üstlenen kadın tüketicilerinin gıda alışveriş alışkanlıklarının bilinmesi çok önemli bir noktada durmaktadır. Bu amaçla 505 kadına “Gıda Tüketim Alışkanlıkları Anketi” uygulanmıştır. Sonuçlar gıda alışverişlerinin çoğunlukla kadınlar tarafından yapıldığını, alışverişlerin ağırlıklı olarak hafta içi, aynı marketlerden ve kredi kartı ile yapıldığını göstermiştir. Kadın tüketicilerin, fiyatların “hesaplı olması” nedeniyle gıda alışverişlerini marketten yaptıkları anlaşılmıştır. Gıda ürünü satın alma kararlarında ise belirleyici faktörün yine “fiyat” olduğu anlaşılmıştır. Kadın tüketicilerin, ürün ambalajında en sık olarak üretim-son tüketim tarihlerini inceledikleri görülmüştür. Kadın tüketicilerin köylü üreticiden direkt ürün satın almak istedikleri ancak ürün yetiştirmede kimyasal ilaç kullanımı tereddüdü taşıdıkları anlaşılmıştır. Bu araştırma gıda tüketim alışkanlıklarında belirleyici faktörün “fiyat” olduğunu ortaya koyarak toplumsal fakirleşmeye işaret etmiştir. Çalışma bulgularının, iklim değişikliği, kıtlık vb. olası bir olumsuz senaryonun gerçekleşmesi halinde üreticiden tüketiciye en hızlı şekilde ürün satış ağının oluşturulabilmesi için kaynak niteliğinde olması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, gıda, tüketim, alışkanlık, fakirleşme

Kaynakça

• Ağırdır, B. (2021). “Gıda, Fiyatlar, Marketler Rekabet” başlıklı panel. Gıda Perakendecileri Derneği’nin 7. Ortak Gelişim Kongresi “Kolay mı?” [19 Ekim 2021]
• Altan, M., & Göktürk, İ. E. (2008). Türkiye’de memurların kredi kartı kullanım alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (39), 110-27.
• Altunışık, R., Saydan, R., & Özmetin, S. (2003). Gıda tüketim alışkanlıklarındaki değişim üzerine bir araştırma: Van ve batı illeri karşılaştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 1-20.
• Başaran, E. (2020). Türkiye Tarımının Genel Görünümü ve Küçük Üreticilerin Varlığı Üzerine Sosyolojik Bir Analiz. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 55-62.
• Baysal, A. (1996). Sağlıklı beslenme ve Akdeniz diyeti. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25(1), 21-9.
• Baysal, A. (1999). Beslenme. Ankara:Hatiboğlu Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi. s.126.
• Capps, O., Tedford, R.J. and Havlicek, J. (1985). Household demand for convenience and non convenience foods. American Agricultural Economics Association, 67(11): 862-5.
• Çavuş, M. F. (2006). Bireysel finansmanın temininde kredi kartları: Türkiye’de kredi kartı kullanımı üzerine bir araştırma, Selçuk Üniversitesi Dergisi, 0(15), 173-87.
• Demirel, Y. N. (1997). Antalya ili merkez ilçede farklı sosyo-ekonomik düzeydeki kadınların yiyecek hazırlama, pişirme ve saklamaları üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dölekoğlu, C. Ö, & Çelik, O. (2018). Y kuşağı tüketicilerin gıda satın alma davranışı. KSÜ Tar Doğa Dergisi, 21(Özel Sayı), 55-66. DOI: 10.18016/ ksutarimdoga.vi.474049
• Ersoy, G. (1993). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki kadın tüketicilerin hazır yarı hazır besinleri tüketme durumları. Ekonomide Ankara Dergisi, 50, 31-9.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: SAGE. Ss.657-9.
• Güler, B., & Özçelik, A. Ö. (2002). Çalışan ve çalışmayan kadınların yiyecek satın alma-hazırlama davranışları üzerinde bir araştırma. Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Mezunları Derneği Yayınları Bilim Serisi, 3.
• Güven, G., & Aysel, İ. (2016). Gündelik hayatta gıda ayak izi: Hazır gıda tüketimine yönelik görüşler. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(2), 403-26.
• Hacıbeyoğlu, G. (1976). Ankara merkez ilkokullarında görevli öğretmenlerin beslenme bilgi düzeylerinin saptanması. Bilim uzmanlığı tezi (basılmamış). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kahveci, H. H. (2021). Aksaçlıların sırrı neydi, 40lar, Atatürk’ün 100 yıllık planı - 2.Bölüm|Hüseyin Hakkı Kahveci [Online] https://www.youtube.com/watch?v=nwGTcjYrh3I [Erişim Tarihi:22.12.2021]
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Ankara:Nobel Yayınları.
• Kılıç, E., & Şanlıer, N. (2007). Üç kuşak kadının beslenme alışkanlıklarının karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 31-44.
• Lemeshow, S., Hosmer, D. W. Jr, Klar, J. ve Lwanga, S. K. (1990). Adequacy of sample size in health studies. Chichester: Wiley/World Health Organization.
• Öğütcen, B. S. (2021). 21. yüzyılda iklim değişikliği, kuraklık ve kıtlık gibi faktörler insanları alışkanlıklarını değiştirmeye itti. [Online]. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/21-yuzyilda-iklim-degisikligi-kuraklik-ve-kitlik-gibi-faktorler-insanlari-aliskanliklarini-degistirmeye-itti/2282532 [Erişim tarihi: 24.11.2021]
• Pekcan, G. (1999). Beslenme sorunlarının önlenmesi: Besin, beslenme plan ve politikalarının önemi. Ankara ili beslenme alışkanlıkları ve mutfak kültürü. Sempozyum Bildirileri ve Katalog. Ankara, VEKAM, 129-34.
• Pilatin, A. (2021). Kredi kartı kullanımında etkili olan faktörler: Ordu ili örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 1400-26.
• Sürücüoğlu, M. S., & Balgamış, F. (1987). Beslenme eğitiminin yiyecek hazırlama ve pişirme yöntemlerine etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 16(1), 39-50.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth edition).United States: Pearson Education.
• Topçu, A. A., Köksal, E., & Bilgili, N. (2003). 15-49 yaş grubu ev hanımlarının besin hazırlama, pişirme ve saklama yöntemleri konusunda bilgi, tutum ve davranışlarına yönelik bir araştırma. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 60(3), 77-86.
• Tuğay, O., & Başgül, Ö. G. N. (2007). Önemli bir finansman kaynağı olarak kredi kartları: Kredi kartlarının kart sahiplerinin harcamaları üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik burdur ilinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 215-26.
• Uğur, S., Günebak, Ç. T., & Merdol, T. K. (2006). Ankara ilinde farklı sosyo-ekonomik düzeylerde yaşayan çalışan ve çalışmayan kadınların yemek planlama konusundaki tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 34(2), 17-30.
• Ulus, L. (2021). Anne-çocuk beslenmesi. İstanbul Üniversitesi AUZEF Ders notları. [Online] https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/18_19_bahar/anne_cocuk_beslenmesi/1/index.html [Erişim Tarihi:22.12.2021]
• World Food Summit. (1996). Rome Declaration on World Food Security. [Online] https://www.fao.org/3/w3613e/w3613e00.htm, [Erişim Tarihi:24.11.2021]
• Yardımcıoğlu, H. (2021). Dolar'a Ne Oluyor? & İkinci Dalga Geliyor mu? | Hamza Yardımcıoğlu [Online] https://www.youtube.com/watch?v=L7jQvXGaNgU [Erişim Tarihi:24.11.2021]
• Yavuz, F. (2021). İklim değişikliği ile gıda enflasyonu ilişkisi üzerine. Kriter Dergi, 6(60). Erişim adresi: https://kriterdergi.com/ekonomi/iklim-degisikligi-ile-gida-enflasyonu-iliskisi-uzerine
• Yıldırım, A. E. (2021). Toplumun zincir marketlere bakışı ve alışveriş alışkanlıkları. [Online] https://www.dunya.com/kose-yazisi/toplumun-zincir-marketlere-bakisi-ve-alisveris-aliskanliklari/637259 [Erişim Tarihi:22.12.2021]
• Yıldız Karakoç, D., & Kovancı, E. (2019). Bir güvenlik tehdidi olarak iklim değişikliği. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 13. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildirileri Özel Sayısı, 344-57.