1974 Ekseninde Kıbrıs Türk Toplum Dinamizminin İsmet Kotak Üzerinden İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 1, 45 - 63, 16.01.2023

Devran Akbayram Kaya

https://doi.org/10.55543/insan.1147103

Öz

Türkiye’nin garantör devlet olarak 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs’a müdahalede bulunduğu gün ile bugünün öncesi ve sonrasında yaşanan toplumsal olaylar incelendiğinde, Kıbrıs Türk halkının verdiği büyük mücadele gözler önüne serilmektedir. Bu mücadele içerisinde önemli bir toplum lideri olarak dikkatleri üzerine çeken İsmet Kotak, bu süreçte aktif bir şekilde rol almıştır. Özellikle 1955-1974 arası dönemde Kıbrıs Türk toplumunun her alanda büyük mücadele vermek zorunda kaldığı 19 yıllık süreçte ve sonrasında gelişen olaylarda toplum dinamizminin şekillenmesinde Kıbrıslı Türkler için önemli ve kritik görevlerde yer almıştır. Larnaka, Limasol, Baf gibi Kıbrıs’ın güneyinden gelen göçmenlerin yerleştirilmesi ve rahat ettirilmesi konusunda sorumluluk üstlenmiştir. Bununla birlikte ilerleyen kritik dönemlerde bakanlık görevlerine getirilmiş ve Kıbrıslı Türkler için günümüzde de geçerliliğini sürdüren önemli yasaların yürürlüğe girmesinde son derece etkili olmuştur.
Çalışmanın şekillenmesinde, dönemsel olarak adı değişen Kıbrıs Türk meclis tutanakları olarak adlandırabileceğimiz tutanaklar başta olmak üzere İsmet Kotak Özel Arşivi’nden yararlanılmıştır. Aynı zamanda dönemin milli mücadele gazeteleri ve konuya ilişkin araştırma ve inceleme yapıtlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı, Kıbrıslı Türk, İsmet Kotak

Kaynakça

• Kıbrıs Türk Milli Arşivi ve İsmet Kotak Aile Arşivi
• KGTY-KTY-KTFDKM-KTFD-KTFDKM Meclis Tutanakları Aberdeen Evening Express, Bozkurt, Cumhuriyet, Halkın Sesi ve Leicester Evening Mail Gazetesi
• Alçıtepe, Mehmet Ali Galip (2002). Açıklamalı Kıbrıs Barış Harekâtı Kronolojisi. Manisa: Manisa CBÜ Yüksek Öğrenim Vakfı.
• Altan, Mustafa Haşim (1997). Atatürk Devrimlerinin Kıbrıs Türk Toplumuna Yansıması. Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Beratlı, Nazım (1999). Kıbrıslı Türklerin Tarihi 3. Kitap. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Beratlı, Nazım (2015). Kıbrıslı Türklerin Tarihi. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Birand, Mehmet Ali (1975). 30 Sıcak Gün. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Bozkurt, İsmail (2018). Beştulum’dan Zirköy’e Bir Kıbrıs Çocukluğu ve İlk Gençliği 1940-1963. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bozkurt, İsmail (2017): Zirköy’den Mermertepe’ye Kıbrıs’ta Direniş ve Mücahitlik Yılları (1 Nisan 1955-1968 Baharı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Druşotis, Makarios (2010). Cunta ve Kıbrıs 1967-1970 Köfünye Krizi, İki Suikast, Bir Cinayet. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Druşotis, Makarios (2007). Karanlık Yön EOKA. çev: Öztürk Yıldırımbora. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Gazioğlu, Ahmet C. (1994). Kıbrıs’ta Türkler (1570-1878). Lefkoşa, Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi.
• Gazioğlu, Ahmet C. (1999). İngiliz Yönetiminde Kıbrıs II (1878-1952) Enosis Çemberinde Türkler. İstanbul: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi.
• İnalcık, Halil (2010). Kıbrıs’ın Nüfusu Üzerine Bir Not, Kubrus. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• İsmail ve Ergin, Sabahattin ve Birinci (1989). Atatürk Döneminde Türkiye-Kıbrıs İlişkileri 1919-1938. Lefkoşa, KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İsmail, Sabahattin (1998). 150 Soruda Kıbrıs Sorunu. İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Kıbrıs Coğrafyası (1994). Ankara: KKTC Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Keser, Ulvi (2016). Kıbrıs’ta Göç Hareketleri ve 1974 Sonrasında Yaşananlar. İzmir: Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, C: 5, S: 12.
• Keser, Ulvi- Uğurtay, D. Uğur (2019). Psikolojik Harp Bağlamında Kıbrıs’ta Stratejik Güç: Su. İstanbul: Hiper Yayın.
• Olgun, Aydın (1999). Dünden Bugüne Kıbrıs Sorunu.Lefkoşa: Kastaş Yayınevi.
• Orr, C. W. J. (2013). İngiliz Egemenliği Altında Kıbrıs. Lefkoşa Galeri Kültür Yayınları.
• Richter, Heinz A. (2011). Çağdaş Kıbrıs’ın Kısa Tarihi. çev: Ali Çakıroğlu, Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Şahinler, Menter (1979). Türkiye’nin 1974 Kıbrıs Siyaseti. İstanbul: Yeni Karar Matbaası.
• Vatansever, Müge (2012): Kıbrıs Sorunun Tarihi Gelişimi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XII.
• Zia, Nasim (1975). Kıbrıs’ın İngiltere’ye Geçişi ve Adada Kurulan İngiliz İdaresi. Ankara: Ay Yıldız Matbaası.
• Celal Bayar, Kişisel İletişim: 30 Nisan 2019.
• Şermin Kotak, Kişisel İletişim: 28 Kasım 2018.