Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa’nın Birinci Dünya Harbinde Hazırladığı Bir Rapor Üzerine Bazı Tespitler

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 1, 176 - 202, 16.01.2023

Erdal Korkmaz

https://doi.org/10.55543/insan.1214156

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa, Osmanlı Devleti’nin yıkılma döneminde ordunun birçok kademesinde görev ve vazife alarak yetkin bir komutan olarak ön plana çıkmıştır. Özellikle Birinci Dünya Harbi esnasında Çanakkale, Kafkas ve Sina-Filistin Cephesi’nde üstlendiği vazifeler, onun ordunun sevk-idaresindeki tecrübe ve deneyimini artırmıştır.
Mustafa Kemal Paşa’nın Birinci Dünya Harbi’nin seyri içerisinde Çanakkale ve Kafkas Cephesi’nde gösterdiği başarılar, kendisinin Sina-Filistin Cephesi’ne atanmasına zemin hazırlamıştır. Mustafa Kemal Paşa, Sina-Filistin Cephesi’ndeki kritik vaziyet sebebiyle bölgedeki 7’nci Ordu Kumandanlığı’na tayin olmuştur. Kendisi buradaki görevi esnasında, Osmanlı ülkesinin ve ordunun durumuna ilişkin 20 Eylül 1917 tarihinde Osmanlı Sadaret makamı ve Başkomutanlık Vekâleti ile bazı devlet erkânına iletilmek üzere geniş ve tafsilatlı bir rapor hazırlamıştır. Ülkenin ve ordunun durumu ile alınacak tedbirlerle alakalı olarak hazırlanan bu raporun, dönemin siyasi, askeri ve idari durumuna ilişkin büyük bir önemi bulunmaktadır. Mustafa Kemal Paşa’nın kişisel özelliklerini de yansıtan bu rapor, onun askeri kimliği yanında siyasi ve idari yönünü de ortaya koymaktadır.
Bu çalışmada, Mustafa Kemal Paşa tarafından 20 Eylül 1917 tarihinde hazırlanarak ülkenin siyasi ve askeri makamlarına iletilen rapora, arşiv belgeleri ekseninde yer verilerek, bu rapor üzerinden genel bir değerlendirme ve analiz yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Osmanlı Devleti, Ordu, İdare, Rapor

Kaynakça

• Kaynakça Arşivler Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı
• CDAB, BOA, HR.SYS. 2095/3_15, 31.