İfade Özgürlüğüne Genel Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 1, 57 - 75, 22.01.2024

Erdem Sağar

https://doi.org/10.55543/insan.1299804

Öz

İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özellik düşünebilme yetisidir. İnsan, bu yeti sayesinde iç dünyasında çeşitli fikir ve düşünceler üretebilmektedir. Ancak, yalnızca kişinin iç dünyasında kalan, bir başka deyişle dış dünya ile paylaşılmayan fikir ve düşünceler anlamsız kalır. Fikir ve düşünceleri anlamlı kılan onları dış dünya ile paylaşmaktır. İşte bu noktada ifade özgürlüğü önem kazanmaktadır. Çünkü ifade özgürlüğü temelde düşüncelerin serbestçe dışa vurulabilmesini konu alır ve insanı insan yapan düşünebilme yetisine anlam kazandırır. Keza bu önemi sebebiyle ifade özgürlüğü, temel insan haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelerin ve anayasaların neredeyse hepsinde koruma alınmıştır. Yapılan çalışmada da ifade özgürlüğünün önemi ve bu hakkın ulusal ve uluslararası mevzuattaki mevcut konumu göz önünde bulundurularak, okuyucuda bu temel insan hakkına ilişkin bir genel fikir oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

ifade Özgürlüğü,, Düşünce Özgürlüğü, Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü, Konuşma Özgürlüğü, İnsan Hakları

Kaynakça

• Abdiimamoğlu, K. (1998). Genel Olarak Düşünce Özgürlüğü ve 1982 Anayasası'nda Düşünce ve Düşünceyi Açıklama Özgürlüğünün Sınırlandırılması Rejimi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi
• Abdulhakimoğulları, E. (2006). Siyasal Partiler İçin İfade Özgürlüğünün Anlamı, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, X(1-2), s.55-81.
• Adugit, Y. (2013). Özgürlüğün Kısa Tarihi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (16), s.63-94.
• Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi, (1992). 2. Baskı, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
• Aras, B. (2021). Hakim ve Savcıların İfade Özgürlüğünün Sınırları ve Bundan Dolayı Disiplin Soruşturmalarına Tabi Tutulmaları, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-47.
• Aslan, E. ve Dağdeviren, F. (2012). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 15(1), s.167-177.
• Bahçe, A. ve Demir, A. (2017). İfade Özgürlüğünün Teorik Boyutu ve Türk Hukukunda İfade Özgürlüğü, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(2), s.41-80.
• Bozkurt, E. ve Dost, S. (2002). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü ve Türkiye, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(1), s.47-74.
• Çetinkıran Balcı, E. (2018) İsteme Özgürlüğünden Eylem Özgürlüğüne: Kant’ın Özgürlük Görüşü, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 35(1), s.20-32.
• Çınar Özkan, S. (2019). AİHM İçtihatları Işığında Danıştay Kararlarında İfade Özgürlüğü, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi. 9(2), s.553-586.
• Demir, A. (2016). İslamda İnsan Hakları, içinde II. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri, Fethi Gedikli (Ed). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, s.517-533.
• Doğan, O. K. (2022). Dilenmek Bir İnsan Hakkı Mıdır? İfade Özgürlüğü Kapsamında Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 71(2), s.885-910.
• Duran, H. (2006). İfade Özgürlüğü ve Türkiye. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), s.57-81.
• Duymaz, E. (2013). İfade Özgürlüğünün Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Korunması Üzerine Bir İnceleme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), s.1367-1404.
• Ercan, M. (2022). Yargının Kamuoyu Tarafından Denetlenmesi Perspektifinde Düşünce Özgürlüğü ve Düşünce Özgürlüğünün Sınırlanması Sorunu, Yayınlanmamış Doktora Tezi
• Erdem, B. (2022). The Elements of Freedom of Expression in the Light of the European Convention on Human Rights, European Journal of Interdisciplinary Studies 8(2), s.70-80.
• Erdem, F.H. (1998). Düşünce Özgürlüğü ve Demokrasi, Ankara Barosu Dergisi, 1, s.5-36.
• Gözler, K. (2018). İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.
• Gül, C. (2019). AİHM Kararlarında İfade ve Medya Özgürlüğünün Sınırlandırılması Kriterleri. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), s.105-126.
• Gümüş, T. A. (2013). Dink/Türkiye Kararı Çerçevesinde İfade Hürriyeti. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1). s.129-163.
• Hekimoğlu, M. M. (2003). İnsan Haklarının Tarihsel Perspektif İçerisindeki Gelişimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), s.73-92.
• Hindistan Anayasası, [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: https://legislative.gov.in/constitution-of-india/ (Erişim Tarihi: 18.05.2023).
• Hobbes, T. (1651). Leviathan, Erişim adersi: http://files.libertyfund.org/files/869/0161_Bk.pdf (Erişim Tarihi 27.05.2021)
• Işık, T. (2022). Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu ve İfade Özgürlüğü. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(2), s.735-774
• İnanç, H. ve Yazıcı, B. (2018). Kavramsal ve Kuramsal Boyutlarıyla İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğüne Sosyo-Politik Bir Bakış, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (70), s.132-147.
• Kaboğlu, İ. Ö. (1993). Düşünce Özgürlüğü (Avrupa Ölçütleri ve Türkiye), İnsan Hakları Yıllığı, 15, s.45-53.
• Kaboğlu, İ., Ö. (2002). Özgürlükler Hukuku, 6. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi
• Kale, N. (1992). Potansiyel Özgürlükten Eylemsel Özgürlüğe, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2), s. 753-761.
• Kapani, M. (2013). Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kaya, B. (2019). Nasıl Gerizekalı Olduk [Çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.gazianteppusula.com/makale/10333951/baris-kaya/nasil-geri-zekali-olduk (Erişim tarihi: 03.04.2023)
• Kaygısız, Ü. (2015). Düşünce Özgürlüğüne Verilen Önem Açısından Hukuk Sistemlerine Kavramsal Bir Yaklaşım. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (52), s.99-100.
• Kılınç, D. (2010). Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta İnternet Sitelerine Erişimin Engellenmesi ve İfade Hürriyeti. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(2), s.407-454.
• Korkmaz, Ö. (2000). Düşünce Özgürlüğü ve Sınırları. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, Prof.Dr. Seyfullah EDİZ’e Armağan, s. 117-150.
• Korkmaz, Ö. (2004). Düşünce Özgürlüğü ve Sınırları. Yayınlanmış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi.1
• Kuzu, B. (2001). Düşünceleri Açıklama Özgürlüğü Alanında Geldiğimiz Nokta. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 59(1-2), s.247-334.
• Orallı, L. E. (2022). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde İfade Özgürlüğü ve Sınırları, TESAM Akademi Dergisi, 9(2), s.537-570.
• Öğütçü, M. (2005). Doğal Hukuk ve Pozitif Hukuk Işığında İnsan Hakları Alanındaki Bazı Kavramlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7, s.555-616.
• Öngüç, B. (2020). Şiddet İçerikli Söylemler Bakımından İfade Özgürlüğünün Sınırlandırılması: AİHM Kararları Işığında Kısa Bir Değerlendirme, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(2), s.587-599
• Örselli, E. (2003). 19 Mart 2001 Tarihli Ulusal Program ve Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi.
• Örselli, E. (2009). Ulusal Program ve Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), s.218-236.
• Özalp, E. (2012). İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Düşünce Özgürlüğü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi.
• Özlem, D. (2014). Ahlâkta, Hukukta ve Siyasette Özgürlük Kavramı Üstüne, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(1), s.87-94.
• Stone A. (2012). The Comparative Constitutional Law of Freedom of Expression, içinde Tom Gingsburg ve Rosalind Dixon (Ed.), Research Handbook in Comparative Constitutional Law, Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• Sunay, R. (2001). Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Anayasasında İfade Hürriyetinin Muhtevası ve Sınırları, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu
• Sunay, Z. A. (2015). AİHM ve Danıştay Kararları Işığında Radyo ve Televizyon Yayınlarının Önceden Durdurulması Suretiyle İfade Özgürlüğünün Sınırlandırılması, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), s.95-117
• Şenödeyici, Ö. (2010). Nef'î ve Gürcü Mehmed Paşa Mücadelesinin Tarihî ve Edebî Boyutları. Gazi Türkiyat, 1(6), s.319-332.
• Tanör, B. (1969). Siyasi Düşünce Hürriyeti ve 1961 Türk Anayasası, 1. Baskı, İstanbul: Öncü Kitabevi
• Tanör, B. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2002). 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku (2001 Anayasa Değişikliklerine Göre), 3. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• TDK Güncel Türkçe Sözlük, [Çevrimiçi]. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/. (Erişim Tarihi: 27.05.2021).
• Torun, Y. (2017). İnsan Hakları. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, (16), s.415-424.
• Tumay, M. (2019). Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü Kavramı, İçeriği Ve Sınırlarının Belirlenmesi Sorunu, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), s.117-130.
• Turhan, M. (1988). Düşünce Özgürlüğü ve 1982 Anayasası, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), s.87-117.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Gerekçeli), [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: https://www.anayasa.gov.tr/tr/yayinlar/gerekceli-anayasa/ Erişim Tarihi: 05.05.2023).
• [Wikipedia]. (2015, Eylül 24) Harry Houdini. [Wiki Makalesi]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Houdini
• [Wikiquate]. (2023, Mayıs 9) Adolf Hitler. Erişim adresi: https://tr.wikiquote.org/wiki/Adolf_Hitler
• Yayla, A. (2009). İfade Hürriyeti Nedir, Niçin Gereklidir?, Liberal Düşünce Dergisi, (50), s.159-175.