Ülkelerin Gelir Düzeyleri ve Ağa Hazırlık Endeksi Bileşenlerinin: Dijital Göçmen Yaşlı Bireylerin Internet ve Sosyal Medya Kullanımlarına Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 1, 1 - 31, 22.01.2024

Zehra Alakoç Burma , Asena Ayça Özdemir

https://doi.org/10.55543/insan.1356413

Cited By: 2

Öz

Dünya Ekonomik Formu 2022 yılı “Küresel Bilgi Teknolojileri” Raporunu yayınladı. Her yıl farklı bir tema ile yayımlanan raporun bu yılki teması "Yeni dijital çağa adım atmak - Dijital yerliler dünyayı nasıl ve neden değiştirecek?" tir. Raporda dijital çağ ve dijital yerliler kavramları öne çıkmaktadır. Bizde bu çalışmamızda ilgili raporu ve temasını ele alarak; önce dijital yerli, dijital göçmen ve dijital uçurum (dijital bölünme) kavramlarını ele aldık. Sonra 65 yaş ve üzeri dijital göçmenlerin yeni dijital çağda ne durumda oldukları, dijital çağın 65 yaş ve üzeri dijital göçmenlere dünyalarını değiştirme arayışında nelerin rehberlik ettiğini ve onların yeniçağda bilişim teknolojilerini facebook, Instagram ve messenger için sosyal medya alanında kullanmaya ne kadar hazır oldukları ve ne kadar kullanabiliyor? olduklarını ve bunlara etki eden faktörleri ülkemiz ve küresel dünya ülkeleri açısından ele aldık. Bu çalışmada küresel iki rapor kullanılmıştır. Birincisi, Dünya Ekonomik Forumu tarafından 2001 yılından beri her yıl yayımlanan ve bilişim teknolojilerinin bir ülke içinde kullanımına dair bir performans analizi ve ülkelerin bilgi ve iletişim teknolojilerini (BİT) kullanmaya hazırlıklı olma düzeylerini karşılaştırmalı olarak ölçen “Küresel Bilgi Teknolojileri” raporunun 131 ülke için 58 göstergeden oluşan Ağa Bağlı Hazırlık Endeksi (AHE) bileşenlerinin 2022 yılı değerleri. İkincisi ise; dünya genelinde dijital ve sosyal medya kullanımı, mobil penetrasyon, internet kullanımı, sosyal medya platformları kullanıcı istatistikleri, e-ticaret, e-oyun ve mobil uygulama indirmeleri gibi birçok veriyi içeren WeareSocial ve MeltWater tarafından hazırlanan dünyanın dijital ağ davranışlarına ilişkin temel rehber niteliğinde olan “Dijital 2023-Küresel Genel Bakış” raporu. Bu çalışmanın amacı; AHE’nın 2022 yılında 131 ülke için yayınlanan raporundan; 59 ülke için hesaplanan AHE nın 58 göstergesinin 15 bileşeni ile “Dijital 2023” raporunun aynı 59 ülke için nüfus, yaşa göre nufüs bilgileri, GSYİH, nüfusun internet ve sosyal medya kullanım gibi değerler/oranlarının 65 yaş ve üzeri yaşlı bireylerin demografik profili (yaşa ve cinsiyete göre facebook, Instagram ve Messenger) değerlerinin AHE indeks değerleri ile arasındaki ilişkileri açıklamaktır. Grup karşılaştırmaları için Kruskal Wallis, Mann Whitney U test kullanılırken, doğrusal ilişkiler için Spearman Rho korelasyon katsayıları hesaplanmış ve 65 yaş ve üzeri META kullanım oranlarını etkileyen değişkenler Çoklu Lineer Regresyon ile incelenmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda 65 yaş ve üzeri bireylerin sosyal medya kategorilerindeki kullanımlarında temel değişkenin yaş ve ınternete erişebiliyor olmak değil; gelir durumu, eğitim, kırsalda yaşama, cinsiyet ve cinsiyete göre de farklılıklar içeren faktörlere de bağlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, Yaşlı, Küresel Bilgi teknolojileri, Ağa Hazırlık Endeksi (AHE), Dijital Yerli, Dijital Göçmen, Dijital Uçurum.

Etik Beyan

yoktur

Destekleyen Kurum

yoktur

Teşekkür

yoktur

Kaynakça

• Abbey, R., & Hydde, S. (2009). No country for older people? Age and the digital divide. Journal of Information, Communication & Ethics in Society, 7(4),225-242. doi:10.1108/1477996091100 4480
• Altay, B., & Avcı, İ. A. (2009). Samsun Alanlı köyünde yaşayan yaşlılarda aileden algılanan sosyal destek ile depresif belirti yaşama sıklığı arasındaki ilişki, TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(2), 139-146.
• Attewell, P. (2001). Comment: The first and second digital divides. Sociology ofeducation,74(3), 252-259. DOI: 10.2307/2673277
• Baran, A. G. Kalınkara, V. Aral, N. Baran, G. Akın, G. & Özkan, Y. (2005). Yaşlı ve Aile ilişkileri: Ankara Örneği. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Baran, A. G. Koçak, K. Ş. & Serdar, T. E. (2017). Yaşlıların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 45.
• Barnard, Y., Bradley, M., Hodgson, F., & Lloyd, A. (2013). Learning to use new technologies by older adults: Perceived difficulties, experimentation behavior and usability. Computers in Human Behavior, 29,1715-1724. doi:10.1016/j.chb.2013.02.006
• Bernard, S. (2013). Loneliness and Social Isolation: Among Older People in North Yorkshire. Social Policy Research Unit, University of York. Working Paper No.WP 2565
• Bilgiç, Hatice Gökçe., Duman, Duygu., Seferoğlu & S. Sadi. (2011). “Dijital Yerlilerin Özellikleri ve Çevrimiçi Ortamların Tasarlanmasındaki Etkileri” (PDF). Akademik Bilişim. İnönü Üniversitesi. 9 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.)
• Bilir, N. (2004). Yaşlılık Gerçeği. Hacettepe Üniversitesi Geriatrik bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi. Ankara, 11-27.
• Birsen, H. (2018). Silver Surfers- And New Media: Experiences, Thoughts and Observations of Elder People about Internet. European Journal of Social Sciences 1(3), 85-97.
• Chen Y., & Gao, Q. (2023). Effects of Social Media Self-Efficacy on Informational Use, Loneliness, and Self-Esteem of Older Adults, International Journal of Human–Computer Interaction, 39:5, 1121-1133, DOI: 10.1080/10447318.2022.2062855
• Chen, H. (2023). The Different Value of Facebook for Taiwanese Older Adults, Activities, Adaptation & Aging, DOI: 10.1080/01924788.2023.2172877 Couldry, N. (2013). Digital Divide or Discursive Design? On the Emerging Ethics of Information Space. Erişim Adresi: http://eprints.lse.ac.uk/17654/1/Couldry_ Digital_divide_discursive_2003. pdf. Erişim Tarihi:20.2.2021.
• Deursen & Van Dijk (2010). Internet skills and the digital divide, new media & society, 13(6) 893–911. DOI: 10.1177/1461444810386774
• Di Maggio, P. & Hargittai, E. (2001). From the “Digital Divide” to “Digital Inequality”: Studying Internet Use an a Penetraiton Increasce. Working Paper 15, Center for Arts and Cultural Policy Studies. Princeton: Princeton University.
• Eastin M.S., Cicchirillo V., & Marby A. (2015). Extending the Digital Divide Conversation: Examining the Knowledge Gap Through Media Expectancies, Journal of Broadcasting & Electronic Media 59(3), 2015, pp. 416–437, DOI: 10.1080/08838151.2015.1054994
• Ellison, N., Steinfield, C. & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends”: Social capital and college student’s use of online social network sites. Journal of Computer Mediated Communication, 12 (4), 1143-1168.
• Elmas, Ç. (2018). Dijital Mecrada Eşitlik ve Kuşakları Anlamak: Quid Pro Quo? Ö. Arun (Ed.). Yaşlanmayı Aşmak içinde (s. 137-169). Ankara: Phoneix.
• Faisal, M., Yusof, M., Romli, N., & Yusof, M. F. M. (2014). Design for elderly friendly: Mobile phone application and design that suitable for elderly. International Journal of Computer Applications, 95(3), 28-31. doi:10.5120/16576-6261
• Friemel, T. N. (2016). The digital divide has grown old: Determinants of a digitaldivide among seniors. New media & society, 8(2), 313-331. DOI:10.1177/1461444814538648
• Golden, J., Conroy, R. M., Bruce, I., Denihan, A., Greene, E., Kirby, M. & Lawlor, B. A. (2009). Loneliness, social support networks, mood and wellbeing in community-dwelling elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry, 24 (7), 694-700
• Hablemitoğlu, Ş. & Özmete, E. (2010). Yaşlı Refahı - Yaşlılar İçin Sosyal Hizmet. Ankara: Kilit.
• Hargittai, E. (2002) Second-level digital divide: Differences in people’s online skills. First Monday 7(4)
• Hargittai, E., Piper, A. M. & Morris, M. R. (2019). From internet access to internetskills: digital inequality among older adults. Universal Access in the Information Society, 18(4), 881-890. doi:10.1007/s10209-018-0617-5
• ITU, 2021 https://www.itu.int/hub/2021/11/facts-and-figures-2021-2-9- billion-people-still-offline/ Joinson, A.N. (2008). Looking at, looking up, or keeping up with people? Motives and Uses of Facebook. Online Social Networks, Italy.
• Kang, N.E., & Yoon, W.C. (2008). Age- and experiencerelated user behavior differences in the use of complicated electronic devices. International Journal of Human-Computer Studies, 66(6), 425– 437. doi:10.1016/j.ijhcs.2007.12.003
• Kurt, G., Beyaztaş, F. Y., & Erkol, Z. (2010). Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi, 24(2), 32-39.
• Lagacé, M., Charmarkeh, H., Laplante, J., & Tanguay, A. (2015). How ageismcontributes to the second-level digital divide: The case of Canadian seniors. Journal oftechnologies and human usability, 11(4), 1-13.
• Leist, A. K. (2013). Social media use of older adults: A mini-review. Gerontology, 59, 378-384.
• Li, J., Li, L., Liu, T., Ming, W., & Meng, S. (2023). Social media amplification of risk perceptions of and attitudes toward COVID-19 vaccination among older Chinese adults, Chinese Journal of Communication, 16:2, 115-131, DOI: 10.1080/17544750.2022.2134158
• Maggio%2BHargittai.pdf. https//www.princeton.edu/artspol/workappWP15%20Di Erişim Tarihi: 10.02.2020.
• Mitzner, T.L., Boron, J.B., Fausset, C.B., Adams, A.E., Charness, N., & Czaja, S.J. (2010). Older adults talk technology: Technology usage and attitudes. Computers in Human Behavior, 26, 1710–1721. doi:10.1016/j.chb.2010.06.020
• Prensky, M. (2001, September/October). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon 9(5): 1-6.).
• Rodeschini, G. (2011). Gerotechnology: A new kind of care for aging? An analysis of the relationship between older people and technology. Nursing and Health Sciences,13, 521-528. doi:10.1111/j. 1442-2018.2011.00634.x
• Sala, E., Cerati, G., & Gaia, A. (2023). Are social media users more satisfied with their life than non-users? A study on older Italians. Ageing & Society, 43(1), 76-88. doi:10.1017/S0144686X21000416
• Selwyn N. (2004). “Reconsidering Political and Popular Understandings of the Digital Divide”, New Media & Society, 6(3): 341-362.
• Sousa, L., Freitas, J., Pinto, M., Lemos, D., & Tavares, J. (2023). Influence of Social Media Use Among Older Adults in Portugal, Activities, Adaptation & Aging, 1-17: DOI: 10.1080/01924788.2023.2219518.
• Şişman Eren, E. (2014). Sosyal medya kullanım amaçları ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (4), 230- 243.
• Takayama, A, Takeshima, T, Omae, K, et al. (2023). Differences in attitude toward COVID-19 based on internet and social media usage among community-dwelling older adults during the first state of emergency. Geriatr. Gerontol. Int. 2023; 23: 289–296. https://doi.org/10.1111/ggi.14568
• Treacy, P., Butler, M., Byrne, A., Drennan, J., Fealy, G., Frazer, K., & Irving, K, (2004). Loneliness and Social Isolation Among Older Irish People. National Council on Ageing and Older People, Report no. 84. Dublin.
• Tsatsou, P., (2016). Sayılan Uçurumların Yeniden DeğerlendirilmesiUçurumlar ve Uçurum Araştırmalarına Dair Yenilikler. (Çev.). Sömnez, B. Yeni Medya Kullanıcının Yükselişi içinde. (s. 396-417). H. Hülür & C. Yaşın. (Ed.) Ankara: Ütopya.
• Van Dijk, J. (2008). Ağ Toplumu. (Çev.). Ö. Sakin. İstanbul: Kafka Yayınları,277
• Vicente, P., & Lopes, I. (2016). Attitudes of older mobile phone users towards mobile phones. Communications, 41(1), 71–86. doi:10.1515/ commun-2015-0026
• Wallace, S., Graham, C., & Saraceno, A. (2013). Older adults’ use of technology. Perspectives on Gerontology, 18(2),50-59. doi:10.1044/gero18. 2.50
• Wearesocial (2022): Digital 2023: Global Overview Report — DataReportal – Global Digital Insights Wilson, G., Gates, J., Vijaykumar, S., & Morgan, D. (2023). Understanding older adults’ use of social technology and the factors influencing use. Ageing & Society, 43(1), 222-245. doi:10.1017/S0144686X21000490
• Zhang, B., Ying, L., Khan, M. A., Ali, M., Barykin, S. & Jahanzeb, A. (2023). Sustainable Digital Marketing: Factors of Adoption of M-Technologies by Older Adults in the Chinese Market. Sustainability, 15(3), 1972. doi:10.3390/su15031972
• Zhao, L. (2023). The Effects of Mobile Social Media Use on Older Migrants’ Social Integration and Life Satisfaction: Use Types and Self-Esteem Perspective. Social Science Computer Review, 41(1), 249-264. https://doi.org/10.1177/08944393211042545