The Free Republican Party in Ahmed Ağaoğlu’s Socio-Political Life

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 1, 96 - 105, 22.01.2024

Natavan Aghayeva

https://doi.org/10.55543/insan.1377592

Öz

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın avukatı Ahmed Bey Ağaoğlu'nun kızı Süreyya Ağaoğlu 1975 yılında İstanbul'da yayınlanan "Bir Ömür Böyle Geçti" adlı otobiyografik eserinde anıyor: "1929 yılında Atatürk'ün önderliğinde, Serbest Fırka kuruldu ve babam onun ısrarı üzerine onun saflarına girdi.” Bu tarihten itibaren Ahmed Bey Ağaoğlu, muhalefet safında ülkenin sosyo-politik yaşamına katılma konusundaki ilk deneyimine başladı. Ahmed Bey “Serbest Fırka Hatıraralı”nda o yıllara ilişkin değerli bilgileri, çoğu zaman herhangi bir resmi belgeye yansımayan özel konuşmaları ve yirminci yüzyılın başlarında Türkiye Cumhuriyeti'nin siyasi hayatını etkileyen kararların hangi koşullar altında alındığını anlatır. Partideki faaliyetleriyle ilgili konuşan Ahmed Bey şunları yazdı: “Muhakkak bildiğim ve asla tereddüt etmediğim bir şey vardır. O da, kendim ve arkadaşlarımdır!” Bu makalede Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Ahmed Bey Ağaoğlu'nun sosyo-politik hayatındaki yeri, bu partinin faaliyetlerine yaptığı katkılar ve partili meslektaşlarının, örneğin Fethi Okyar, Burhanettin Onat, Celal Bayar ve diğerlerin çeşitli anılarına yansıyan hatıraları araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed bey Ağaoğlu, Türkiye Cumhuriyeti, yirminci yüzyıl, siyasi hayat, parti, muhalefet, demokrasi.

МЕСТО “СВОБОДНОЙ РЕСПУБЛИКАНСКОЙ ПАРТИИ” В ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКОЙ ЖИЗНИ АХМЕД БЕКА АГАОГЛУ

Öz

Сурейя Агаоглу, дочь Ахмед бека Агаоглу, первая женщина-адвокат Турецкой Республики, в своей автобиографической работе «И так пошла одна жизнь», опубликованной в Стамбуле в 1975 году, вспоминает следующее: «В 1929 году под руководством Ататюрка была основана Свободная партия, и именно по его настоянию мой отец вошёл в её ряды». С этого времени и начался первый опыт Ахмед бека Агаоглу участия в общественно-политической жизни страны на стороне оппозиции. Мемуары Ахмед-бека «Воспоминания о Свободной партии» содержат ценные сведения о тех годах, зачастую передавая частные беседы, не отраженные ни в одном из официальных документов, и условия, в которых принимались решения, затрагивающие политическую жизнь Турецкой Республики в начале ХХ века. Говоря о своей деятельности в партии, Ахмед-бей писал: «В одном я был всегда уверен и никогда не колебался. Это были я и мои друзья!» В данной статье было проведено исследование места Свободной Республикианской Партии в общественно-политической жизни Ахмед-бея Агаоглу, его вклада в деятельность этой партии, а также воспоминаний о нём, отраженных в различных мемуарах коллег по партии, таких как, например, Фетхи Окьяр, Бурханеттин Онат, Джелал Баяр и других.

Anahtar Kelimeler

Ахмед бек Агаоглу, Турецкая Республика, ХХ век, политическая жизнь, партия, оппозиция, демократия.

THE FREE REPUBLICAN PARTY IN AHMED BEY AGHAOGLU’S SOCIO-POLITICAL LIFE

Öz

Sureyya Aghaoglu, Ahmed bey Aghaoglu’s daughter and the first female lawyer of the Republic of Turkiye, in her autobiographical work “And this is how the life passed” (“Bir ömür böyle geçti”), published in Istanbul in 1975, wrote the following statement: “In 1929, the Free Republican Party was founded under the leadership of Ataturk, and my father became a member of this party at Ataturk's insistence”. It was from this time that the first experience of opposition in the socio-political life of Ahmed bey Aghaoglu began. Ahmed bey's book of memoirs “Memories of The Free Republican Party” (“Serbest Fırka Hatıraları”) about those years contains valuable information on private conversations between two people, which are not reflected in any official documents and the conditions under which decisions affecting the political life of the Republic of Turkiye were made at the beginning of the 20th century. Talking about his activities in the party, Ahmed bey wrote: “There was one thing I knew for sure and I never hesitated. It was me and my friends!” The present article deals with the place of the Free Republican Party in the social and political life of Ahmed bey Aghaoglu, his contribution to this party and the attitude shown to him in various memoirs written by party members.

Anahtar Kelimeler

Ahmed bey Aghaoglu, Republic of Turkiye, 20th century, political life, party, opposition, democracy.

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (2021). Serbest Fırka Hatıraları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ağaoğlu, A. (1930). Celal Nuri B. kimdir? Istanbul: Son Posta.
• https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1930-10-19/1
• Ağaoğlu, A. (1930, 11.10). Yine Prensip Meselesi. İstanbul: Son Posta.
• https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1930-11-10/7
• Ağaoğlu, A. (1930, 18.10). S. Fırkaya Meşum diyorlar. Şeamet nerededir? İstanbul: Son Posta.
• https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1930-10-18/1
• Ağaoğlu, S. (1975). Bir ömür böyle geçti. İstanbul: İshak Basımevi.
• Dilek, M.S. (2010). ABD Genelkurmay Başkanı Douglas Macarthur’un 1932 yılında Türkiye ziyareti. İstanbul: Atatürk Dergisi, c. 4, sayı 4, ss. 149-162.
• Ertem, B. (2010). Siyasal Bir Muhalefet Denemesi Olarak Serbast Cumhuriyet Fırkası. Ordu: ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, c. 1, sayı 2, ss. 71-92.
• Kodaman, B. (1987). Sultan II. Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası. Ankara: Ankara Üniversitesi Basım Evi.
• Naskali, E.G. (2015). Celal Bayar Arşivinden Serbest Fırka Anıları. İstanbul: Doğan Kitap.
• Okyar, F.A. (2019). Serbest Cumhuriyet Fırkası. Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi? İstanbul: Ketebe Kitap ve Dergi Yayıncılığı A.Ş.
• Okyar, F.A. (1980). Üç Devir’de Bir Adam. İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Okyar, O. (1997). Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye. Fethi Okyar’ın Anıları. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Şarman, K. (2016). Büyük Günlerin Adamı. Fethi Okyar’ın Hayatından Kareler. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• https://ataturkscholarship.com.au/quotes-about-ataturk/
• https://perapalace.com/en/15-quotes-from-prominent-names-about-mustafa-kemal-Atatürk/
• https://quotepark.com/quotes/1860671-david-lloyd-george-the-centuries-rarely-produce-a-genius-it-is-our-b/
• https://Atatürkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/cumhuriyet-halk-firkasi-1923-1938/#:~:text=Atat%C3%BCrk'%C3%BCn%20liderli%C4%9Finde%20kurulan%20Halk,y%C3%BCz%20y%C4%B1ll%C4%B1k%20bir%20siyasal%20partidir.
• https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1930-11-10/7