İbn Battuta Seyahatnamesinde Sivas Multan ve Granada Şehirleri

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 2, 196 - 216, 20.07.2024

Sümeyye Ergün Altun , Umut Doğan

https://doi.org/10.55543/insan.1331854

Öz

İbn Battuta (1304-1369) 14. yüzyılın en önemli seyyahlarından birisidir ve seyahatname çağdaşı olan diğer seyahatnamelere göre Mekânsal referansları doğrulanabilir olduğu için tercih edilmiştir. Granada, Marakesh, Cordoba, Sevilla, Sivas, Konya, Şiraz, Multan, Yeni Delhi, Lahore, İstanbul, Viyana, Roma, Kahire ve Bağdat şehirlerinin, 11. yüzyıl ile 15. yüzyıl arasında Altın Çağ olarak nitelendirebileceğimiz bir dönem içerisinde ve dönemin önemli başkentlerinden olduklarını söyleyebiliriz. Bu çalışma, seyahatnamede (Rıhle) yer alan İbni Battuta’nın tabiri ile dönemin başkentlerinden olan Granada, Multan ve Sivas hakkındaki bilgileri incelemek ve yazdığı şehirlerin tasvirleri ve yöneticileri ile ilgili bilgileri derleyerek yeni harita ve görseller oluşturularak 14. yüzyılda ve sonrasında karşılaştığı yağma ve işgallerden dolayı o döneme ait kaynak yetersizliğine ışık tutmak amaçlanmıştır. Dönemim aksine günümüzde başkent olamayan bu şehirler bu nedenle tercih edilmiştir. Çalışmada, literatürde döneme ait mevcut minyatür ve gravürler incelenmiş ve Adobe çizim programlarından yararlanılarak 13. yüzyıla ait haritalardan oluşturulmuş. İbn Battuta, El Hamra’nın yeni yapıldığını söyleyebileceğimiz bir dönemde Granada’yı ziyaret etmiş büyüklüğünden ve refahından bahsetmiştir. Multan için özel vergiler olduğundan büyük ticaret merkezi olduğundan ve Rajaların (vali) saraylarından bahsetmiştir. Sivas’ı ziyaret ettiği zaman şehrin Anadolu Selçuklu ve İlhanlıların ardından Eretna Bey’in himayesinde olduğundan Eretna Bey’in sarayından, şehrin refahından ve misafirperverliğinden bahsetmiştir. Bu bilgilerin ışığında Sonuç olarak 3 şehir için yeni strüktür analizi (şehirlerin analizi) yapılarak 13-14. yüzyılda bu kentlere dair yeni bir şema ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seyahatname, Sivas, Granada, Multan, Başkent, İbn Battuta

Kaynakça

• Abel, M., (2017). Medieval Urban Planning: The Monastery and Beyond. Cambridge Scholars Publishing, Newcastle, s.251.
• Adıgüzel, C.E., (2019). Endülüs’te Bir İlim Ve Kültür Şehrinin Doğuşu: Gırnata Örneği. İslam Araştırmaları Dergisi, 42: 29-60.
• Akbulut, G., (2009). Sivas Şehri’nin Tarihi Coğrafyası, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 35 (2): 212-222.
• Aykut, A. S., (2010). İbn Battûta Seyahatnâmesi - I. Cilt / Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî. Yapı Kredi Yayıncılık, İstanbul, s.1012.
• Boz, M., (2014). 13.-15. Yüzyıllarda Anadolu Kentleri ve Kentliler. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli, s.162.
• Can, Y., (1995). İslam Şehirlerinin Fiziki Yapısı. Türkiye Diyanet Vakfı. Ankara, s.244.
• Ceran, İ., (2013). Meriniler Devleti. International Journal Of Science, 6 (2):223-268.
• Çınar, T., (2004). Türkiye’de ve Dünya’da Başkentlik Sorunu. Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları No: 32, Ankara, s.268.
• Dasti, H., (1998). Multan A Province of The Mughal Empire (1525-1751). Royal Book Company, Karachi, 368.
• Denizli H., (1995). Sivas Tarihi ve Anıtları. Simtaş Matbaacılık, Sivas, s.416.
• Durrani, A.M.K., (1991). History Of Multan From The Early Period To M.S.1849. Vanguard Books Pvt Ldt, Lahore, s.199.
• Emre, A., (2016). Moriskolar Belgeseli. (https://www.youtube.com/watch?v=A3k9hCNKTDs ), (Aralık, 2021).
• Jose C.T.S., (2007). Aljibes Y Mezquitas En Madina Garnata, Aquilafuente, 116: 314-325.
• Khan, A., (1983). Multan History And Architecture. Imprint Offset Printers, Lahore, s.387.
• Saday, B., (2022). İmparatorluğun Ayak Sesleri: III. Pepin (714-24 Eylül 768). Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online), 7: 1818-1840.
• Sebetci, H., (2016). 11. -12. Yüzyıllarda Ortaçağ Avrupası’nın Eğitime Genel Yaklaşımı. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2 (3): 91-105.
• Söğüt, M., (2017). İbn Battuta Ve Seyahatnamesi. Düşünen Şehir, 1: 156-162.
• Tanrıverdi, M., (2019). Delhi Türk Sultanlığı Dönemi’nde Multan (1206-1414). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Tokat, s.89.
• Turan, O., 1951. Selçuklular Zamanında Sivas Şehri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 9 (4): 147-157.
• Uzunçarşılı, İ. H., Edgüer, R. N., (2005). Sivas Şehri. Türk Tarih Kurumu, Ankara, s.322.
• Yamaçlı, R., Koç, P., (2017). Bir Tarihsel Haritalandırma Projesi: Üç Medrese ve Düşünsel İzlekleri. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırma Dergisi, 12: (24): 157-173.
• Yiğit, İ., (2017). Endülüs (Gırnata Sultanlığı) ve Kuzey Afrika İslam Devletleri, Kayıhan Yayınları, İstanbul, s.464.
• URL1: https://ballandalus.wordpress.com/2015/09/16/al-madrasa-al-yusufiyya-in-granada-knowledge-and-power-in-14th-15th-century-al-andalus/
• URL 2: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Braun_Granada_HAAB.jpg
• URL 3: https://www.alamy.com/stock-photo-granada-vintage-town-city-map-plan-spain-1899-107976595.html.