Milli Kimlik Oluşumunda Edebiyatın Önemi

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 2, 217 - 231, 20.07.2024

Pasha Guluzade

https://doi.org/10.55543/insan.1415615

Öz

Edebiyatı toplumsal düşünce yapısından ayrı düşünmek neredeyse imkansız. Her bir edebi eserin toplumsal ruhtan esinlendiğini kabul etmek gerekmektedir. Özellikle modernleşme süreciyle birlikte gelişen Türk edebiyatında bunu çok kolay bir şekilde görmek mümkündür. Edebi eserlerde toplumun tarihsel yaşamı, geçirdiği dönüşümler, onun nedenleri ve sonuçlarıyla ilgili izler gözlemlenmektedir. Batılılaşma sürecinde de daha açık bir şekilde kendini belli etmektedir. Özellikle özenti duyulan bir Batı toplumu ve tiplemesi söz konusu dönemde öne çıkmaktadır. Yazarlar yarattıkları kahramanlar aracılığıyla toplumun içinde bulunduğu ekonomik, sosyal, politik durumunu gözler önüne sermektedir. Bir anlamda bu sorunların farkındalığını ve onları engellemenin kurgusu geliştirilmektedir. Söz konusu süreçte sayısızca eserler kaleme alınmıştır ve çalışmada sadece bu eserlerden biri olan “Anamın Kitabı” incelenecektir. Azerbaycan`ın önemli düşünürlerinden biri olan C.Memmedguluzade de “Anamın Kitabı” eserinde toplumdaki sorunların hangi boyutlarda olduğunu belirtmekle birlikte bunun üstesinden gelmenin ipuçlarını vermektedir. Bu çalışmada yazarın sözkonusu eserinden yola çıkarak dönemin düşünürlerinin görüşlerinden de yararlanılarak milli kimlik oluşumunun edebiyata nasıl yansıdığı ve bu sürece yaptığı katkılar felsefi ve tarihsel açıdan temellendirilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

milli kimlik, düşünce, dönüşüm, edebiyat, karakter

Kaynakça

• Arslan T. (2015). “Bir Tarz-ı Siyaset”. Üç Tarz-ı Siyaset ve Tartışmalar. Haz: İstanbul: BKS Yayınları.
• Akçura, Y. (2012). Üç Tarz-ı Siyaset. Haz.O.Bensoy. Ankara: Kilit Yayınları.
• Balcı, Y. (2002). Türk Romanında Aydın Problemi (1908-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bolay, H.S. (2015). “Mehmed Ziya Gökalp”. Tanzimat`tan Günümüze Türk Düşünürleri Cilt-1. Haz: Bolay H.Süleyman. Ankara: Nobel Yayınları.
• Ələkbərov, F. (2014). Milli İdeologiya Probleminə Tarixi-Fəlsəfi Baxış. II. Bakı: YYSQ
• Ələkbərov, F. (2014-a). Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Dünyagörüşü. Bakı: YYSQ
• Gökalp Z. (2013). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. İstanbul: Anonim Yayınları.
• Günaltay, Ş. (2011). “Geçmişten Geleceğe”. Türkiye`de İslamcılık Düşüncesi: Kişiler ve Metinler II. Haz: İ.Kara. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İnalcık, H. (2000). “Ziya Gökalp Yüzyıla Damgasını Vuran Düşünür”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, C: 12, s. 9-35.
• Məmmədquluzadə, C. (2004). “Anamın kitabı”. Əsərləri: I Cild(Nəsr, dram əsərləri, satirik şeirlər, tərcümələr). Haz: İ.Həbibbəyli. Bakı: Öndər nəşriyyat.
• Rəsulzadə, M.Ə. (1915). Tutacağımız yol. Açıq söz. S:1.
• Turan, A. (2014). Əli Bəy Hüseynzadə: həyatı, mübarizəsi, yaradıcılığı, şəcərəsi. Bakı: Letterpress.
• Turani, A. (2015). “Mektub-ı Mahsus”. Üç Tarz-ı Siyaset ve Tartışmalar. Haz: T.Arslan. İstanbul: BKS Yayınları.
• Türkdoğan, O. (1998). Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri. İstanbul: MÜ İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Uyanık, M. (2003). Üç Tarz-ı Siyaset: Bir Üst Kimlik Tasarımı Olarak Türkiyelilik. İstanbul: Metropol Yayınları.
• Yagublu N. (2015). Mehmet Emin Resulzade Ansiklopedisi. Çev. T.Kırhan-N.A.Ünal-S.Önal. Ankara: AKD Yayınları.
• (2005). Əkinçi 1875-1877 (Tam mətni). Haz: T.Həsənzadə. Bakı: Avrasiya Press.