Cumhuriyet Gazetesi’nin 1950 Yılındaki Asayiş Olaylarıyla İlgili Yazı Dizisi

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: 1, 13 - 46, 31.01.2025

Uğur Baysal

https://doi.org/10.55543/insan.1547404

Öz

Tek Parti Döneminden itibaren iç güvenlik ve asayiş olgusu dış politikanın gölgesinde kalmıştır. Başka bir ifadeyle dış politikadaki siyasi gelişmeler iç kamuoyunda meydana gelen gelişmeleri unutturmuştur. İç güvenliği sağlayan Jandarma ve Emniyet Teşkilatı gibi kurumlar kendi kaderiyle baş başa bırakılmıştır. Gerek insan kaynakları sorunu gerekse araç ve gereç yetersizliği gün yüzüne çıkmıştır.
Demokrat Parti 1950 yılında seçimle iktidara gelmesiyle geçmişten biriken sorunların üzerine, “Genel Af” anlamına gelen ilk icraatlarından biri olan af kanunuyla cezaevlerinde bulunan mahkumların toplum içerisine karışmasına salık vermiştir. Yine köylerden şehirlere yoğun nüfus hareketleri sosyal bir soruna neden olmuştur. Bu durum suç oranlarında ciddi bir artışa yol açmıştır. Özellikle cinsel içerikli suçlarda bu artış daha belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır.
Bu çalışmada Cumhuriyet Gazetesi’nin kırsal alandan ziyade şehirleşmenin getirdiği asayiş sorunu üzerinden daha çok polisin tutum ve davranışları ele alınmıştır. Basında birdenbire artan adli vakalar karşısında öncülüğünü Cumhuriyet Gazetesi’nin yaptığı anket çalışması altında meselenin teşhisi ve çözüm önerileri noktasında yetkili ve toplumun önde gelen kişilerin görüşlerine başvurulmuştur.
Hiçbir dönemde asayiş sorunları ulusal basında kendine has bir şekilde ele alınmadığı için özgün ve alanında tek olan yazı dizisi incelenmeye değerdir. 1950 yılında yetkililere ve topluma sunulan çözüm önerileri, bugün bile güncelliğini korumuştur. Dolayısıyla araştırmamızda sorunun kaynağı, ne tür sorunların yaşandığı, bunlara karşı hangi tedbirler alınması gerektiği başlıklar halinde ve ve kronolojiye uygun olarak aktarılmaya çalışılacaktır. Araştırmamız 1950 yılıyla sınırlandırılmış, Cumhuriyet Gazetesi’nin yazı dizisi doğrultusunda çalışma yapılmıştır. Ayrıca bu dönemdeki diğer ulusal gazeteler de incelenmiş, çalışmaya katkı sunacak az da olsa veriler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Gazetesi, Asayiş, Polis, Jandarma ve Suç

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri TBMM Zabıt Cerideleri, IX/1, 1950, s. 616. TBMM Tutanak Dergisi, Dönem IX, 5. 1. 1951, Cilt: 6, Toplantı 1, s.27. Gazeteler Cumhuriyet Hürriyet Vatan Vakit Ulus Zafer Kitaplar ve Makaleler Alıveren, E. (Ekim 2006). “40–50 Yıl Önceki İstanbul Emniyeti”, Çağın Polisi Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 58. Sitembölükbaşı Ş. (1995). Türkiye’de İslâm’ın Yeniden İnkişafı: (1950-1960), Ankara: İSAM Yayınları. Dikici, A. (2009). “Demokrat Parti Dönemi İç Güvenlik ve Türk Polis Teşkilatı” Akademik Bakış, III/5. Bayram, A. (2001). Cumhuriyet Döneminde Emniyet Teşkilatının Yapısı, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya: Yüksek Lisans Tezi. Baysal, U. (2024). Demokrat Parti Dönemi’nde İmar Kanununda Değişiklikler ve Ankara’da Meydana Gelen Sel Felaketleri, Atatürk Yolu Dergisi, S.75. Bulut, F.K. (2019). Demokrat Parti Dönemi Asayiş ve Güvenlik Sorunları ve Bunlara Karşı Alınan Önlemler, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Erzurum: Yüksek Lisans. Gözler, K. (2003). İdare Hukuku, II, Bursa: Ekin Kitabevi. Lewis, B. (2000).(Çev. Metin Kıratlı), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: TTK Yayınları. Kuzey Bulut, F. (2019). Demokrat Parti Dönemi Asayiş Ve Güvenlik Sorunları Ve Bunlara Karşı Alınan Önlemler, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, Erzurum: Yüksek Lisans Tezi. Demirbaş, C. (Ocak-Şubat-Mart 2005) “Osmanlı İmparatorluğundan Günümüze Polis Teşkilatı”, Polis Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 43, Ankara. Y.y. (1978). Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri (1923–1960), I/11, Ankara: Başbakanlık Basımevi Landau J. M. (1979). Türkiye’de Sağ ve Sol Akımlar, (Çev. Erdinç Baykal), Ankara: Turhan Kitabevi. Özdemir, E. (Haziran 2007). “Polis Çağdaş Köle Midir”, Çağın Polisi Dergisi, VI/ 66. Y.y. (1995). Milletimizin Hizmetinde 150 Yıl (1845–1995), Ankara: EGM Yayını. Y.y. (1973). Cumhuriyetin 50. yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, Kuruluşu: Tarihi Gelişimi, Görev ve Yetkileri ve 1923-1973 Çalışmaları, II. Kitap, Ankara: EGM Yayınları. Yağar, H. (1988) Mevzuat Metinlerinde Polis Teşkilatında Yapı ve Görev (1845-1923), Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara: Yayınlanmamış Doktora Tezi.