Taşra Şehirlerindeki Sanatsal Etkinliklerin Yerel Basına Yansımaları: Samsun Çaltı Gazetesi Örneği (1963-1966)

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 23 - 38, 06.07.2024

Ayhan Ak

https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1458485

Öz

1961 Anayasası ile basın üzerindeki sansürün kalkması sonucu Türkiye’de bir-
çok yeni gazete yayın hayatına başlamıştır. Yayımlanan bu gazetelerden bazıları
sayılarında sanatsal faaliyetlere de yer vermiştir. Bu bağlamda sol görüşlü Çaltı
Gazetesi de 1963 yılında Samsun’da yayın hayatına katılmıştır. Kendisini siyasi
toplum gazetesi olarak tanımlayan Çaltı Gazetesi, sayılarında siyaset ve toplumsal
konularının yanında sanat hayatına da yer vermiştir. 1963-1966 yılları arasında
Samsun’daki sanatsal hadiseleri sık sık sayfalarına taşımıştır. Gazetede yapılan
inceleme sonucunda gazetenin dönemin Samsun’unda gerçekleşen tiyatro gös-
terileri, sinema gösterimi, kukla gösterisi, güzellik yarışması ve sanatsal sergiyi
okurlarına ne şekilde duyurduğu görülmüştür. Bu çalışmada yerel basının Sam-
sun’daki serüveninden bahsedilerek Çaltı Gazetesi’nden elde ettiğimiz bilgiler ışı-
ğında sol görüşlü bir gazetenin bu ideolojinin etkisiyle sanatsal faaliyetlere nasıl
baktığı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Basın, Yerel Basın, Samsun, Gazete, Çaltı, Sanat

Reflectıons Of Artıstıc Actıvıtıes In Provıncıal Cıtıes On The Local Press: Çaltı Newspaper And The Case Of Samsun (1963-1966)

Öz

As a result of the abolition of censorship on the press with the 1961 Constitution, many new newspapers started publishing in Turkey. In this context, the left-wing Çaltı Newspaper joined the publishing life in Samsun in 1963. Çaltı Newspaper, which defines itself as a political society newspaper, included art life as well as politics and social issues in its content. Between 1963 and 1966, The Newspaper frequently covered the artistic events in Samsun on his pages. In this study, the adventure of the local press in Samsun from the Ottoman Empire to the Republic is mentioned and the newspaper's perspective on artistic activities in Samsun is examined in the light of the information we obtained from Çaltı Newspaper. As a result of the analysis, it was seen how the newspaper announced to its readers the theater performances, cinema screenings, puppet shows, beauty contests and artistic exhibitions that took place in Samsun of the period, and the newspaper's attitude towards the events was tried to be seen by examining the newspaper's perspective on these activities.

Anahtar Kelimeler

Press, Local Press, Samsun, Newspaper, Çaltı, Art

Kaynakça

• Açıkkaya, Savaş, Türkiye’de Sol Akımların Türk Devrimi Algılamaları 27 Mayıs 1960 – 12 Mart 1971, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul 2009.
• Aygüt, Ceren, 20. Yy. Sonrası Kukla Tiyatrosunda Yeni Tekniklerin Kullanımı, Mekana Özgü Tiyatro Bağla- mında Bir Performans Gösterimi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi, Kocaeli 2023.
• Bilici, Bahar, II. Meşrutiyet Dönemi Anadolu’da Bir Taşra Gazetesi “Aks-ı Sada (Anadolu Sesleri”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Samsun 2019.
• https://doi.org/1051533/insanbilimleri.1458485
• Duman, Önder, “Samsun Basın Tarihinden Bir Kesit. “Haber Gazetesi”, Geçmişten Geleceğe Samsun, Cevdet Yılmaz
• (ed.), Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Eğitim Hizmetleri Daire Başkanlığı, Samsun 2006, ss. 367-384. Gürdaş, Bora “Altmışlı Yıllarda Sanat Ortamı” Türkiye’nin 1960’lı Yılları, Mete Kaan Kaynar (haz.), İletişim Yayınları, İstanbul 2017, ss. 1055-1090.
• İnuğur, M. Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, İstanbul 2002.
• Kaplamacı, A. Deniz Morva, “Bu Fabrika Bizim: Karanlıkta (N) Uyananlar Filmimde İşçi Sınıfının Temsili”, sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 2 (2019), ss. 57-80.
• Lüleli, Yalçın, “Demokrat Parti Döneminde (1950-1960) İktidar ve Sinema İlişkileri”, Ege Üniversitesi İletişim Fakül- tesi Yeni Düşünceler Hakemli E- Dergisi, S. 14 (2020), ss. 28-46.
• Öymen Onur, Bir Propaganda Silahı Olarak Basın, Dünyada ve Türkiye’de Sansür, Baskı ve Yönlendirme, Remzi Kitabevi, İstanbul 2014.
• Sarısakal, Baki, Samsun Basın Tarihi, Barış Gazetesi Yayınları, Samsun 2003.
• Sarısakal, Baki, Samsun Eğlence Tarihi, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2007.
• Temel, Tamer, “Türk Modernleşmesinin Taşıyıcı Gücü: Tiyatro”, İdil Sanat ve Dil Dergisi, C. 5, S. 26 (2016), ss. 1763-1776.
• Yıldız Filiz, “Türkiye’de İlk Güzellik Yarışmaları ve Basının Öncü Rolü: Genç Cumhuriyetin Asri Güzelleri”, Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, S. 4 (2019), ss. 66-87.