Türk Siyasal Hayatında Danışma Meclisi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 19, 79 - 97, 31.01.2019

Cengiz Sunay

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.485775

Öz

Türkiye’deki siyasal hayata yön ve biçim verme
noktasında tekrar ede gelen bir alışkanlık var. Normatif düzenlemeler yoluyla
toplumsal hayatın çeşitli kesimlerindeki aktör ve bağlılarının yönlendirilebileceği
doğrultusundaki peşin hüküm, her altüst oluş sonrasında yeni bir anayasal sistemin
teşkiliyle sorunların çözüleceği istikametinde. 1982 Anayasasını yapan irade,
bu tespitin en somut örneği. Yetmişli yıllar boyunca bir türlü sağlanamayan,
yönetimde istikrarı öne alıp, marjinal olarak tanımladığı kesimleri parlamento
dışına atmayı hedefleyen seçim barajları eliyle merkezin temsiline dayalı bir
siyasal sistemi öne alıyordu. Bu çalışmada, Türk siyasi hayatında en çok
tartışılan ve cumhuriyet tarihinin en uzun anayasası olma unvanını, 1924
Anayasasından almaya az bir zaman kalan 1982 Anayasasının mutfağı olan Danışma Meclisi’nin
hukuki altyapısı, teşkili, çalışma düzeni ve üye profili üzerinde duruluyor.

Anahtar Kelimeler

Türk anayasaları, Danışma Meclisi, 12 Eylül Darbesi

The Constituent Assembly in Turkish Political Life

Öz

In
Turkey, there exists a recurring habit of directing and shaping political life.
The prejudice that actors and their dependents in various fractions of society
can be shaped by means of normative arrangements tends to claim that after
every upheaval problems can be resolved with a new constitutional system. The willpower
designing the Constituton 1982 is the most concrete example of this. 1982
Constitution gave primacy to a political system based on the representation of
center shooting for precluding fractions defined by it as marginal via electon
thresholds so as to ensure stability which lacks during the seventies. This
study tackles the judicial base, foundation, working principle and member
profile of the Constituent Assembly which is on the factory floor of the most
contradictory Constitution of Turkey, namely the 1982 Constitution and which is
about to outlive the 1924 Constitution as the most long-lasting constitution.

Anahtar Kelimeler

Turkey’s Constitutions, Constituent Assembly, 12 September Coup

Kaynakça

• Ahmad, Feroz. The Making of Modern Turkey. London, New York: Routledge, 2002.
• Akşam. “2. Cumhuriyetin Temeli Dün Atıldı. Devrimden 225 Gün Sonra Meclis Açıldı”. 7 Ocak 1961.
• Akşam. “Treni Himmetdede’de Vali Muavini ve J. Kumandanı Tarafından Durdurulan İnönü Dün Kayseri’ye Sokulmak İstenmedi”. 3 Nisan 1960.
• Aldıkaçtı, Orhan. Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası. İstanbul: İÜ HF Yayınları, 1973.
• Altuğ, Kurtul. 12 Mart ve Nihat Erim Olayı. İstanbul: Baha Matbaası, 1973.
• Bayrak, M. Orhan. Türkiye’yi Kimler Yönetti (1920–1984). İstanbul: Milliyet Yayınları, 1984.
• Belge, Murat. 12 Yıl Sonra 12 Eylül. İstanbul: Birikim Yayınları, 1992.
• Çetin, Celâlettin. İşte Babıâli (Çuvaldızı Kendimize). İstanbul: Cem Yayınevi, 1991.
• Danışma Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt 1; 1’inci Birleşim 23 Ekim 1981 Cuma, Toplantı Yılı 1981/1.
• Davison, Roderic N. Reform in Ottoman Empire 1856-1876. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1963.
• Dinçkol, Abdullah. Hukukun Temel Kavramları. İstanbul: Der Yayınları, 2002.
• Doğan, Yalçın. Dar Sokakta Siyaset. İstanbul: Tekin Yayınevi, 1985.
• Donat, Yavuz. Buyruklu Demokrasi 1980–1983 (Yavuz Donat’ın Vitrininden–2). Ankara: Bilgi Yayınevi, 1987.
• Evren, Kenan. Kenan Evren’in Anıları–2. İstanbul, Milliyet Yayınları, 1991.
• Gözler, Kemal. Kurucu İktidar. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları, 1998.
• Güran, Sait. “Yönetimde Açıklık”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi (Sarıca’ya Armağan). 3/1-3 (1982): 101-112.
• Hale, William. Turkish Politics and the Military. London and New York: Routledge, 1994.
• Hürriyet. “MGK, Gelir Vergisi Kanununda Değişiklikleri Görüştü”. 18 Aralık 1980.
• Hürriyet. “Org. Saltık, Devlet Başkanlığı Genel Sekreteri Oldu”. 22 Eylül 1980.
• Kahraman, Ahmet. “Bana Evren Paşa Deyin”. İstanbul: Boyut Yayınları, 1989.
• Kahraman, Ahmet. İşte Biz (Röportajlar ve Portreler). İstanbul: Kaynak Yayınları, 1984.
• Kapani, Münci. Kamu Hürriyetleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1981.
• Karamustafaoğlu, Tunçer ve Mehmet Turhan. 1961–1982 TC Anayasaları (Karşılıklı Metinler) (1876, 1921 ve 1924 Anayasa Metinleri). Ankara: Savaş Yayınları, 1993.
• (Kaya), Hasan Cemal. Tank Sesiyle Uyanmak (12 Eylül Günlüğü). Ankara: Bilgi Yayınevi, 1986.
• Kaynar, Reşat. Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2010.
• Kırmızıgül, Hüsamettin. Disiplin Suç ve Cezaları ve Denetim Yolları. İstanbul: Kazancı Kitap Ticaret AŞ, 1998.
• Küçük, Sami. “Atatürk ve 27 Mayıs”. Nusret Kuruosman, Çeşitli Cepheleriyle Atatürk (Seri Konferanslar), İstanbul: İstanbul Matbaası, 1964, 185-196.
• Laçiner, Ömer. “Malatya Olayı-Türkiye’deki Faşist Hareketin Yapısı ve Gelişimi”. Birikim, 39 (1978): 15-19.
• Milliyet. “Danışma Meclisi’nin hedefi: Yeni anayasa”. 17 Ekim 1981.
• Milliyet. “Türk Meclisinde sağ taraf ağır basıyor”. 17 Ekim 1981.
• Mumcu, Uğur. İnkılâp Mektupları. İstanbul: Tekin Yayınevi, 1993.
• Mumcu, Uğur. Sakıncalı Piyade. İstanbul: Tekin Yayınevi, 1977.
• Özbudun, Ergun. 1924 Anayasası. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Parla, Taha. Türkiye’de Anayasalar. İstanbul: İletişim Yayınları, 1991.
• Resmi Gazete. “29 Haziran 1981 tarih ve 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanun”. 17386 Mükerrer Sayılı, 30 Haziran 1981.
• Shaw, Stanford J. ve Ezel Kural Shaw. History of Otoman Empire and Modern Turkey. Volume II: Reform, Revolution and Republic: The Rise of Modern Turkey, 1808-1975. New York: Cambridge University Press, 2005.
• Soysal, Mümtaz. 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1997.
• Soysal, Mümtaz. Demokrasiye Giderken. İstanbul: Hil Yayın, 1982.
• Tanör, Bülent. “Siyasal Tarih (1980–1995)”. Yay. Yön. Sina Akşin. Türkiye Tarihi 5: Çağdaş Türkiye 1908–1980. İstanbul: Cem Yayınevi, 2000.
• Tanör, Bülent. İki Anayasa 1961–1982. İstanbul: Beta Basım, Yayım Dağıtım AŞ, 1986.
• Tanör, Bülent. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789–1980). İstanbul: Der Yayınları, 1995.
• Turgut, Hulusi. 12 Eylül Partileri (Bir Dönemin Perde Arkası). İstanbul: ABC Ajansı Yayınları, 1986.