Jale Sancak’ın Uyanan Güzel Romanında Kadın ve Kendilik

Yıl 2022, Cilt 9, Sayı 31, 39 - 54, 01.01.2022

Mihrican AYLANÇ

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1010081

Öz

Bu çalışmada Jale Sancak’ın Uyanan Güzel romanının kadın karakteri Vahide’nin kendilik oluşturma süreci kendilik kuramı çerçevesinde içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Jale Sancak, Uyanan Güzel romanında ataerkil toplum kıskacında kalan, şiddetin çeşitli boyutlarına maruz kalarak eve kapatılan, ötekileştirilip susturulan kadınların varoluş sancılarını sorgular. Jale Sancak, Uyanan Güzel romanında kadınların çocuklukta ataerkil düşünce kalıplarıyla çevrelenip toplumun otokontrolüne teslim edilen iç varlığına işaret eder. Kadının bireyleşmesinin mümkün olduğunu vurgulamak yönünde ataerkil sisteme karşı toplumsal bir farkındalık yaratma çabası içine girer. Romanda Vahide karakteri ile susturulan, hayalleri elinden alınan kadınlar için kendilik oluşturmanın zor olduğu ancak imkânsız da olmadığı olay örgüsü ve karakter sentezleriyle ortaya konmaktadır. Kadının erkeği dışlamadan, vicdan ve merhametini yitirmeden benliğini koruyarak mutluluğa uyanabileceği sezdirilmektedir. Kendi yaşamının iplerini eline alıp “kendi olarak” topluma gözlerini açan kadınların kamusal alanda da eyleme geçebildiği, böylelikle bütüncül bir kimliğe erişebildiği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uyanan Güzel romanı, Kadın, Kendilik, Toplumsal cinsiyet, Ataerki

The Woman and the Self in Jale Sancak's Novel Uyanan Güzel

Öz

In this study, the content analysis was carried out within the framework of selftheory with the focus on the self-construction process of Vahide, the female character of Jale Sancak's novel “Uyanan Güzel”. Jale Sancak questions the existential pains of women who are trapped in the patriarchal society, locked in their homes due to various dimen-sions of violence, marginalized and silenced in her novel Uyanan Güzel, which we reviewed. In her stories and novels, Jale Sancak focuses on the hidden inner worlds of women with a special sensitivity, and in her novel Uyanan Güzel points out the inner existence of women, who were surrounded by patriarchal thought patterns in childhood and handed over to the auto-control of society. It tries to create a social awareness against the patriarchal system in order to emphasize that the individuation of women is possible. The process of discovering her own individual wishes and desires of Vahide, who represents the new generation women, whose individuation is earlier and easier, is analysed. It is revealed by the synthesis of the plot and the character, which is diffi-cult, but not impossible, to create a self for women who are silenced and whose dreams are taken away. It is implied that a woman can awaken to happiness by preserving her-self without excluding men and without losing her conscience and compassion. It is emphasized that women who take the strings of their own life and open their eyes to the society as themselves can take action in the public sphere, thus achieving a holistic identity.

Anahtar Kelimeler

The novel of Uyanan Güzel, Women, Self, Gender, Patriarchy

Kaynakça

• Aslan-Yılmaz, Hanzade. “Bir Derleme: Benlik Kavramına İlişkin Bazı Yaklaşımlar ve Tanımlamalar”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 48 (2016): 79-89.
• Balıkçıoğlu, Betül. “Benlik-İmajı Uyumunun Retoriği: Bana Ne Tükettiğini Söyle Sana Kim Olduğunu Söyleyeyim”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 5/3 (2016): 537-553.
• Baumeister, Roy F. “How the Self Became a Problem: A Psychological Review of Historical Research”. Journal of Personality and Social Psychology. 52 (1987): 163-176.
• Beauvoir, de Simone. Kadın İkinci Cins I, II, III. Çev. Bertan Onaran. İstanbul: Payel Yayınları, 1993.
• Bem, Daryl J. ve H. Keith McConnell. “Testing the Self-Perception Explanation of Dissonance Phenomena”. Journal of Personality and Social Psychology. 14/1 (1972): 23-31.
• Berktay, Fatmagül. Tarihin Cinsiyeti. Haz., Müge Gürsoy Sökmen. İstanbul: Metis Yayıncılık, 2012.
• Bingöl, Orhan. “Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık”. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si. 16/3 (2014): 108-114.
• Blackmore, Susan. Consciousness: An Introduction. London: Hodder & Stoughton, 2003.
• Bromgard, Gregg D., David Trafimov ve Irına K. Bromgard. “Valence of SelfCognitions: The Positivity of Individual Selfstatements”. The Journal of Social Psychology. 146/1 (2006): 85-94.
• Büker, Elif. Leylâ Erbil’in Romanlarında Kadın ve Kadın Sorunları. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2008. Butler, Judith. Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. Çev., Başak Ertür. İstanbul: Metis Yayıncılık, 2008.
• Canbaz, Firdevs. “Fatma Aliye Hanım’ın Romanlarında Kadın Sorunu”. Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, 2005.
• Direk, Zeynep. “Simone de Beauvoir: Abjeksiyon ve Eros Etiği”. Cogito (Feminizm). 58 (2009): 11-39.
• Donovan, Josephine. Feminist Teori. Çev., Aksu Bora, Fevziye Sayılan ve Meltem Ağduk Gevrek. İstanbul: İletişim, 2005.
• Ertürk, Yıldız Dilek ve Tuğçe Ertem Eray. “Fenomenolojik Bir Kavram Olarak Kendilik ve Sosyal Ağlarda Kendilik Sunumu ile Narsistik Eğilimler İlişkisi: İletişim Fakültesi (İ.Ü.İ.F.) Öğrencileri Üzerine Bir Ön Çalışma”. Intermedia International e-Journal. 3/1 (2016): 12-29.
• Franzoi, Stephen. “Benlik Farkındalığı ve Kendini Düzenleme: Kişilik ve Sosyal Psikoloji Kuram ve Araştırmaları Üzerine Bir Tarama”. Çev., Nebi Sümer, Türk Psikoloji Yazıları. 3/1 (1999): 151-164.
• Geçtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası. Ankara: Remzi Kitabevi, 2000.
• Genç, Hanife Nâlân. “Mantıktan İdealize Edilmiş Kadın İmgesine: Halide Edip’in Çaresaz’ı”. Folklor/Edebiyat (Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Özel Sayı). 27/106-ek (2021): 113-127.
• Heinz Kohut. How Does Analysis Cure?. Haz., Arnold Goldberg ve Paul E. Stepansky. Chicago: University of Chicago Press, 1984.
• John, Oliver P. ve Richard W. Robins. “Accuracy and Bias in Selfperception: Individual Differences in Self-Enhancement and the Role of Narcissism”.
• Journal of Personality and Social Psychology. 66/1 (1994): 206-219.
• Kapukaya, Zeliha. “Duygu Asena’nın ‘Kadının Adı Yok’ Romanı Üzerinde Bir İnceleme". Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi. 3/2 (2020): 233-249.
• Karslı, Esra. “Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke ve Psikosomatik Bozukluklar”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2008.
• Kohut, Heinz. The Restoration of the Self. New York: International Universities Press, 1977.
• Lloyd, Genevieve. Erkek Akıl. Çev., Muttalip Özcan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
• Moran, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Northoff, Georg. “Is the Self a Higher-Order or Fundamental Function of the Brain? The ‘Basis Model of Self-Specificity’ and Its Encoding by the Brain's Spontaneous Activity”. Cognitiye Neuroscience. 1/4 (2015): 203-222.
• Okay, Deniz ve Deniz Canel-Çınarbaş. “Kendilik Psikolojisi Yaklaşımı Üzerinden Bir Çekingen Kişilik Olgusunun İncelenmesi”. Nesne. 9/19 (2021): 204-220.
• Özen, Yener. “Kendilik Psikolojisine Bir Yapıbozumsal Girişim”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4/1 (2011): 201-216.
• Rosenberg, Moris. “Self-Concept Research: A Historical Overview”. Social Forces. 68/1(1989): 34-44.
• Sakallı, Nuray. Sosyal Etkiler/Kim Kimi Nasıl Etkiler? Ankara, İmge Kitabevi, 2001.
• Sancak, Jale. Uyanan Güzel. İstanbul: Her Kitap, 2017. Scott, W. Joan. Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi. Çev., Aykut Tunç Kılıç, İstanbul: Agora, 2007.
• Sultana, Abeda ve Saadet Altay. “Ataerkillik ve Kadının İkincilliği; Kuramsal Bir Analiz”. E-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 11/1 (2019): 417-427.
• Sumbaş, Ahu. “Adalet Ağaoğlu’nun Ölmeye Yatmak Romanı Üzerinden Türk Modernleşmesi’nin Kadın İmgesinin Eleştirisi”. Mülkiye Dergisi. 41/2 (2017): 3-29.
• Tepeli Temiz, Zahide ve Lütfü Hanoğlu. “Kendiliğin Nöral Alt Yapısı: Northoff ve Damasio Modelleri”. Klinik Psikiyatri Dergisi. 22/1 (2019):104-115.