War of Images: Visual Propaganda Efforts of German and British Governments in Turkey during the Second World War

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 32, 67 - 81, 01.04.2022

Hatice Selen Akçalı Uzunhasan

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1058193

Öz

The Second World War was not only “the war of bombs and bullets” but also of images and words. Even though Turkey did not enter the war until February 1945, Allied and Axis forces tried to influence the Turkish government and society with propaganda and intelligence campaigns. They used radio, cinema, newsreels, propaganda magazines, posters, and pamphlets to persuade Turkish people. Cinema and magazines, in other terms, moving images and still images – photographs – constituted crucial tools of this propaganda. Trying to stay neutral in the war, the Turkish government fought with the “inappropriate” images through strict censorship. However, despite all the obstacles, both sides of the war found Turkish allies to cooperate in order to transmit their messages.

Anahtar Kelimeler

Turkey in the Second World War, Visual propaganda, Film propaganda, Propaganda magazines, Media censorship

Görüntülerin Savaşı: Alman ve İngiliz Hükümetlerinin İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’deki Görsel Propaganda Girişimleri

Öz

2. Dünya Savaşı sadece bombaların ve kurşunların değil, aynı zamanda görüntülerin ve kelimelerin de savaşıydı. Türkiye her ne kadar Şubat 1945’e kadar savaşın dışında kalmayı tercih etse de, Müttefik ve Mihver Devletleri Türk Hükümeti’ni ve halkını etkilemek için yoğun bir propaganda ve istihbarat faaliyeti yürüttüler. Müttefik ve Mihver Devletleri bu girişimlerinde insanların anlam dünyalarına ulaşmak ve akıllarını çelmek için radyo, sinema, haber filmi, resimli dergiler, posterler ve el ilanlarından yararlandılar. Sinema ve resimli dergiler, yani diğer bir tanımla, duran – fotoğraf – ve hareket eden görüntüler bu propaganda faaliyetlerinin temelini oluşturdu. Türk Hükümeti bir yandan tarafsız kalmaya çalışırken, diğer yandan da “uygunsuz” bulduğu görüntülerle mücadele etmek için katı bir sansür uyguladı. Fakat Türk hükümetinin koyduğu tüm engellere ragmen, savaşın iki tarafı da mesajlarını kamuoyuna ulaştırmalarına yardımcı olacak işbirlikçiler bulmayı başardılar.

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye, Görsel Propaganda, Film Propagandası, Propaganda Dergileri, Sansür

Kaynakça

• Aronson, Elliot and Anthony Pratkanis. Age of Propaganda: the Everyday Use and Abuse of Persuasion. New York: W. H. Freeman, 1992.
• Bali, Rıfat N. The Turkish Cinema in the Early Republican Years, US Diplomatic Documents on Turkey. Istanbul: The Isis Press, 2007.
• Cephe, 21, October 29, 1945.
• Çınaraltı, 65, 19 December 1942.
• Daver, Abidin. “İngiliz Dostluğu ve Türk Donanması”. Ayın Tarihi. 69. Ankara: Basın Genel Direktörlüğü, A.ugust 1939.
• Deringil, Selim. “Hasta Adam’ın Dinç Evlatları”. Toplumsal Tarih. 121 (January 2004).
• Fielding, Raymond. The American Newsreel: A Complete History, 1911-1967. North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers, 2011.
• Filmer, Cemil. Hatıralar: Türk Sinemasında 65 Yıl. Istanbul: Emek Matbaacılık ve İlancılık, 1984.
• Glasneck, Johannes. Türkiye’de Faşist Alman Propagandası. Trans. Arif Gelen, Ankara: Onur Yayınları, 1970.
• Gökmen, Mustafa. Başlangıçtan 1950’ye kadar Türk Sinema Tarihi ve Eski Istanbul Sinemaları. Istanbul: Denetim Ajans Basımevi, 1989.
• Gürkan, Turhan. “Türk Sinemasının Tepesinde Sallanan Demokles’in Kılıcı: Sansür,” Türk Sinemasında Sansür. Ankara: Kitle Yayıncılık, 2000.
• Interview with Orhan Bükey, Son of Süreyya Bükey (Istanbul, February 11, 2016).
• Jowett, Garth S. and Victoria 0’Donnel. Propaganda and Persuasion. California: Sage Publications, 2006.
• Karagözoğlu, İnal. Ankara’da Sinemalar Vardı. Istanbul: Bileşim Yayınevi, 2004.
• Komünizm Propagandası II. (n.d).
• Kuroski, John. “Rarely Seen Color Photos of World War II That Truly Bring History to Life” Accessed on 10 January 2021, https://allthatsinteresting.com/world-war-2-in-color.
• Law 4475 on the organization, duties, and officials of the Directorate General of the Press, Fourth Section- Miscellaneous Decrees.
• Mayer, S. L. Signal: Hitler’s Wartime Picture Magazine. London: Bison Publishing Company, 1976.
• Özön, Nijat. “Sansürden Kesitler,” Türk Sinemasında Sansür. Ankara: Kitle Yayıncılık, 2000.
• Özuyar, Ali. “Varlık Vergisi Mağduru Sinemacılar,” Kebikeç, 27, 2009.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 030 10) of Directorate General of Transactions (Başbakanlık Muamelât Genel Müdürlüğü Evrakı Kataloğu, CDGT), Box no: 86, Folder no: 371, Row no: 9.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 030 10) of Directorate General of Transactions (Başbakanlık Muamelât Genel Müdürlüğü Evrakı Kataloğu, CDGT), Box no: 232, Folder no: 561, Row no: 17.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 030 10) of Directorate General of Transactions (Başbakanlık Muamelât Genel Müdürlüğü Evrakı Kataloğu, CDGT), Box no: 235, Folder no: 584, Row no: 15.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP),
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 9, Folder no: 49, Row no: 6.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 1208, Folder no: 8, Row no: 1.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 1208, Folder no: 10, Row no: 3.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 1212, Folder no: 25, Row no: 2.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 1213 Folder no: 28 Row no: 1
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 1213, Folder no: 29, Row no: 1.
• Presidency of Republic of Turkey Directorate of State Archives (PRTDSA), Catalogue (Cat. no: 490 01) of Republican People’s Party (Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı Kataloğu, CRPP), Box no: 1214, Folder no: 32, Row no: 1.
• Reeves, Nicholas. The Power of Film Propaganda: Myth or Reality. London: Continuum, 1999.
• Renoy, Michael. “Newsreel: Old and New. Towards an Historical Profile”. Film Quarterly. 41/1 (1987).
• Schneider, Florian. “Rewriting Memory”. Politics of Memory: Documentary and Culture. Ed. Marco Scotini and Elisabetta Galasso. Berlin: Archive Books, 2017.
• Scognamillo, Giovanni. Cadde-i Kebir’de Sinema, Istanbul: Metis Yayınları, 1991.
• Seydi, Süleyman. 1939-1945 Zor Yıllar: 2. Dünya Savaşı’nda Türkiye’de İngiliz- Alman Propaganda ve İstihbarat Savaşı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım, 2006.
• Taylor, Philip M. British Propaganda in the Twentieth Century: Selling Democracy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1999.
• Taylor, Richard. Film Propaganda: Soviet Russian and Nazi Germany. London: I.B. Tauris, 1998.
• Thomson, Oliver. Easily Led: A History of Propaganda. United Kingdom: Sutton Publishing, 1999.
• Virilio, Paul. War and Cinema: The Logistics of Perception. London: Verso, 1989.
• Yurt ve Dünya. 17, May 1942.