Erol Güngör Düşüncesinde Sahih Bir Modernleşmeyi Mümkün Kılacak Bir Unsur Olarak Milli Kültür

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 38, 47 - 65, 01.07.2024

Sedat Gencer

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1460922

Öz

Erol Güngör milliyetçi-muhafazakâr camianın önde gelen isimlerinden biridir. 1950’li yılların ortasında başlayan düşünsel faaliyeti 1980’li yılların başına kadar devam etmiştir. Erol Güngör akademi dışındaki kitapları ve makaleleri ile oldukça tanınmış bir entelektüeldir. Türkiye’de sol düşüncenin 1960’lı yıllardaki yükselişi ve solun ülke meselelerini siyaset ve iktisada öncelik vererek değerlendiren yaklaşımına kültür ve tarihe vurgu yapan sosyolojik bir perspektifle yanıt vermiştir. Modernleşme sürecini kültür kavramı etrafında tahlil etmiştir. Çalışmalarında sürekli vurguladığı husus; modernleşme tecrübesi sonucunda milli bir kültürün kurulamamış olmasıdır. Bu makale onun kültür üzerine geliştirdiği yorum ve düşünceleri tarihsel gelişimleri içinde kavrama çabasındadır. Kültüre yaklaşımını bütüncül olarak gösterme isteği bu çalışmayı yapmanın diğer bir amacıdır. Makale Erol Güngör’ü, takipçisi olduğu geleneğin referansları ve ayrıca onun yaklaşımı ile örtüşen literatür eşliğinde analiz etmiştir. Neticede bu makale bütün ömrü boyunca kültürün medeniyet yaratma kapasitesine dikkat çekmiş bir entelektüelin günümüz koşullarında da hâlâ önemini koruduğunu göstermek amacıyla kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Milliyetçilik, Modernleşme, Batılılaşma, Aydın

In Erol Güngör's Thought, National Culture as the Element That Makes Real Modernization Possible

Öz

Erol Güngör is one of the leading figures of the nationalist-conservative community. His intellectual activity, which began in the mid-1950s, continued until the early 1980s. Erol Güngör has been quite influential as an intellectual through his books outside academia, as well as his articles and essays in magazines and newspapers. He responded to the rise of leftist thought in Turkey in the 1960s and the approach of this tradition, which evaluated the country's issues by giving priority to politics and economics, with a sociological perspective that emphasized culture and history. He analyzed the process of modernization around the concept of culture. The point he constantly emphasizes in his works is that a national culture has not been established in Turkey as a result of the long modernization experience. This article attempts to comprehend his interpretations and ideas on culture within their historical development. Another aim of this study is to demonstrate his holistic approach to culture. The article does this by comparing Erol Güngör with the references of the tradition he followed and also with the literature that overlaps with his approach. As a result, this article was written to show that an intellectual who drew attention to the capacity of culture to create civilization throughout his life still maintains his importance in today's conditions.

Anahtar Kelimeler

Culture, Nationalism, Modernization, Westernization, Intellectual

Kaynakça

• Akıncı, M. (2012). Türk muhafazakârlığı çok partili siyasal hayattan 12 Eylül’e. Ötüken Neşriyat.
• Alkan, A.T. (2000). Halefi olmayan bir ilim adamı: Erol Güngör. Doğu Batı, 11, 167-174.
• Alptekin, M. Y. (2008). Erol Güngör (1938-1983). M. Ç. Özdemir (Ed.). Türkiye’de Sosyoloji II (425-465). Phoenix Yayınevi.
• Amman, M. T. (2022). Erol Güngör yalnızca değerlendirme yapmamış, aynı zamanda değerlendirmelerinin gereğini de yapmış bir aydındır. M. K. Şan (Söyleşi). Tezkire, 82, 121-128.
• Armağan, M. (2003). Hilmi Yavuz ile Doğu’ya ve Batı’ya yolculuk. Ufuk Kitapları.
• Aygün, M. (2013). Türkiye’de Amerikan eksenli muhafazakârlık Mümtaz Turhan ve batılılaşma tartışmaları. Doğu Kitabevi.
• Ayvazoğlu, B. (2022). Erken kayan yıldız Erol Güngör. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
• Çalen, M. K. (2020). Erol Güngör ve bir başka milliyetçilik olarak ülkücülük üzerine notlar. Milli Mecmua, 12, 59-73.
• Çelenk, T. (2017). Türk sağının düşünce atlası. Mahfil Yayınları.
• Gencer, S. (2023). Yol ve Töre dergilerindeki yazıları ekseninde Erol Güngör’ün Türk soluna yönelik eleştirileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 59, 82-98. https://doi.org/10.35237/sufesosbil.1309640
• Güngör, E. (1971). Önsöz. E. Kedorie. Avrupa’da milliyetçilik. M. H. Timurtaş (Çev.). Milli Eğitim Basımevi.
• Güngör, E. (1991). İslam’ın bugünkü meseleleri. Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1997). Türk kültürü ve milliyetçilik. Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2003). Sosyal meseleler ve aydınlar. Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2005). Türkiye’de misyoner faaliyetleri. Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2007). Kültür değişmesi ve milliyetçilik. Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2019). Dünden bugünden tarih-kültür ve milliyetçilik. Yer-Su Yayıncılık.
• Kayalı, K. (1994). Türk düşünce dünyası I. Ayyıldız Yayınları.
• Kayalı, K. (2021). Eskimeyen entelektüellere yaslanan Türk düşüncesinin dinamikleri. Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kozanoğlu, C. (2022). Bıçkın ve ağlak yeni Türkiye’nin hikâyesi. M. Cabas (Söyleşi). Can Sanat Yayınları.
• Küçükömer, İ. (2006). “Batılaşma” düzenin yabancılaşması. Bağlam Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991). Türkiye’de din ve siyaset makaleler-3. M. Türököne ve T. Önder (Çev.). İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2020). Umrandan uygarlığa. İletişim Yayınları.
• Mollaer, F. (2018). Yerliciliğin retoriği. Phoneix Yayınevi.
• Morva, O. (2023). Türkiye’de siyasal kültür üzerine Murat Önderman ile söyleşi. 4. Boyut Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 22, 85-125. https://10.26650/4boyut.2023.1277683
• Öz, A. (2017). Erol Güngör: Tarihe, kültüre ve dünyaya açılan bir düşünür. Ö. Buçukcu (Ed.). Cumhuriyet Dönemi Türk Düşüncesi (ss. 189-213). Bibliyotek Yayınları.
• Özakpınar, Y. (2014). Kültür ve medeniyet üzerine denemeler. Ötüken Neşriyat.
• Özakpınar, Y. (1995). Mümtaz Turhan ve batılılaşma meselesi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özarslan, E. (2007). Düşünce ufuklarında Erol Güngör’ün sanat, edebiyat, dil ve tercüme hakkındaki görüşleri. Lotus Yayınevi.
• Poyraz, H. (2020). Erol Güngör’e tanıklık: minör bir katkı. Milli Mecmua, 12, 15-19.
• Safa, P. (1996). Türk inkılabına bakışlar. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Şahbaz, Y. (2022). Akıntıya karşı bir aydın Erol Güngör. Kadim Yayınları.
• Tanpınar, A. (1997). 19. asır Türk edebiyatı tarihi. Çağlayan Kitabevi.
• Taşkın, Y. (2007). Anti-Komünizmden küreselleşme karşıtlığına milliyetçi muhafazakâr entelijansiya. İletişim Yayınları.
• Turhan, M. (1969). Kültür değişmeleri sosyal psikoloji bakımından bir tetkik. Milli Eğitim Basımevi.
• Vayni, C. (2021). Türk düşünce hayatında Erol Güngör. Yediveren Yayınları.