Nusayrîliğin Teşekkülü ve İnanç Esasları

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 5, 55 - 84, 01.06.2013

Muhammet Raşit Batur

Öz

Nusayrîlik III/IX. yy.’da Irakta Muhammed b. Nusayr tarafından kuruldu. İbn Nusayr’dan sonra fırkanın başına sırasıyla Muhammed b. Cündeb, Abdullah b. Muhammed el-Cünbülâni Hüseyin b. Hamdan el-Hasîbî geçer. Hasîbî faaliyetleriyle fırkanın ikinci kurucusu sayılır. Hasîbî’den sonra fırkanın başına Muhammed b. Ali el-Cilli, ondan sonra da Surur b. Kasım et-Taberâni geçer. Nusayrîlik, İslâm dininin ana prensipleri çerçevesinde geliştirilen bir fırka olduğu için temel inançlarında en büyük etki İslâm’a aittir. Bununla beraber, tarihi süreç içerisinde değişik din ve inanç yapılarıyla ilişkisi bulunduğundan dolayı, onların inançlarından da bir çoğunu almış ve kendi yapısına uygun bir hale sokmuştur. Ayrıca bu inancı benimseyen kavim ve aşiretlerin İslâm’dan önceki dini ve kültürel mirasının da büyük bir tesiri olmuştur. Nusayrî inanç sitemi, Ali’nin ilahlaştırılmasına dayanır. Nusayrîler, tenâsühü (ruh göçü) kabul ederler ve inançlarını gizlerler. Takiyye yaparak hakim dine uygun hareket ederler. Nusayrîler, bâtınî tevil görüşüne sahiptirler ve bu inançlarının gereği olarak bütün İslâmî esasları zâhirî anlamından çıkarıp İslâm’a zıt bâtınî anlamlara hamlederler. Nusayrîler, Hıristiyanlıktaki gibi şarabı kutsarlar ve ayinlerinde kullanırlar. Nusayrîler, üç semavi dinin bayramlarını kutlasalar da bunların içinde Hıristiyanlığa ait bayramların daha fazla olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nusayrî, Tenâsüh, Takiyye, Tevil, Batınî

Nusayrīism Composition and Basic Tenets

Öz

The sect Nosairi was formed in Irak in the mid-3rd/9th century. The founder of the sect was Muhammed b. Nusayr. İbn Nusayr’s successors, in succession Muhammed b. Cündeb, Ebu Muhammed Abdullah el-Cünbülâni, Huseyin b. Hamdan el-Hasîbî who the second founder of the sect. Hasîbî’s successor was Muhammed b. Ali el-Cilli and than Surur b. Kasım et-Tabarâni. The sect was developed in the main principles of Islam. Therefore the greatest impact on his nascency belongs to Islam. However, it received principles of faith from different religions. Likewise act old beliefs of his follower on his nascency. The religious system of the Nosairies, based on the divinization of Ali. Transmigration/ reincarnation, hidding biliefs and interpreting sacred text. This last belief caused incorrectly interprets Islam beliefs. Nosairies bless wine as in Christianity. They use wine in their rituals. Christian feasts in their belief system more than feasts of other religions.

Anahtar Kelimeler

Nosairi, Transmigration, Dissimulation, İnterpret, Esoteric

Kaynakça

• Abdulhamid, İ. (1994). İslam’da itikadi mezhepler ve akaid esasları. İstanbul: Marifet.
• Abdulhamid, İ. (1995). “Nusayriyye” (çev. A. İlhan). D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX, 329-361.
• el-Adenî, S. (1876). el-Bâkuratu’s-Süleymaniyye fî keşfi esrâri diyanetu’n-Nusayriyye [Nusayrîlik sırlarının keşfinde Süleyman’ın katkısı]. Beyrut.
• el-Bedevi, A. (1973). Mezahibu’l-İslamiyyin (II) [İslam mezhepleri]. Beyrut: Daru’l-İlim. Fığlalı, E. R. (2008). Günümüz İslam mezhepleri. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı.
• el-Fîl, S. M. A. (1990). en-Nusayriyye (I) [Nusayrîlik]. Kahire: Dâru’l-Menar
• Hatib, M. A. (1984). Harekatu’l-batınıyye fi’l-alemi’l-İslam [İslam âleminde Bâtınilik]. Amman: Mektebetü’lAksa.
• Halm, H. (1960). Nusayriyya. In The encyclopaedia of Islam (new edt., Vol. VIII, pp. 145-148). Leiden/ Holland: Brill.
• İzmirli, İ. H. (1981). Yeni ilmi kelam (hzl. S. Hizmetli). Ankara: Umran.