Türkiye’de Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Doktora Tezi Hazırlamada Ana Yönelimler

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 28, 01.12.2014

Yusuf Alpaydın

Öz

Türkiye’deki üniversitelerde doktora programları ders dönemi, yeterlilik dönemi ve tez döneminden oluşmaktadır. Bu ana dönemlerde doğal olarak farklı üniversite ve enstitülerde çeşitli gelenek ve yaklaşımlar takip edilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de sosyal ve beşerî bilimler alanlarında yapılan doktora tezlerinin hazırlanma sürecindeki ana eğilimleri tespit etmek ve akademik bilgi üretimi ve kurumlaşma bakımından mevcut durumun analizini yapmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda doktora yeterlik sınavlarına hazırlanma süreci ve sınavların içerik yapısı, danışmanların, tez konularının ve yöntemlerinin seçimi, araştırma metodolojileri ve yazım teknikleri tercihleri, tez yazım ve savunma sürecinde danışmanlar ve izleme komitesi üyeleriyle ilişkiler inceleme konusu yapılmıştır. Nicel yöntemde ve tarama türünde kurgulanan araştırmada 2011, 2012 ve 2013 yıllarında Türkiye’de en fazla doktora mezunu veren ilk on üniversitede sosyal ve beşerî bilimler alanında doktora tezi tamamlamış kişilere anket yoluyla ulaşılması amaçlanmıştır. Araştırmanın anketini toplam 405 kişi cevaplamıştır. Araştırmada doktora tez konularının büyük ölçüde üniversite sistemi içerisinde yer edinebilme ve kariyer hedeflerine ulaşma gözetilerek seçildiği görülmüştür. Tezlerde büyük ölçüde tarama-derleme yöntemi, tezin yazımı sürecinde ise tüm kaynakları okuyup, notlandırıp malzemeye göre yazma tercih edilmektedir. Ayrıca katılımcıların yaklaşık 1/3’inin tez danışmanını seçememiş olduğu, danışmanlarıyla ilişkilerini büyük ölçüde olumlu algıladıkları, buna karşın tez yazım sürecine aktif olarak katkı veren danışman oranının % 45 dolayında olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Doktora Tezleri, Beşerî Bilimler, Sosyal Bilimler, Bilgi Üretim

Main Tendencies in Preparing PhD Dissertations in Social Sciences and Humanities in Turkey

Öz

Turkish doctorate programs are mainly composed of course work, preliminary examination, and dissertation stages. In these stages, naturally, several traditions and approaches are followed in different universities and graduate institutes. In this study, it is aimed to identify the main tendencies in preparing PhD dissertations in humanities and social sciences and to analyze the current situation in terms of production of academic knowledge and academic institutionalization in Turkey. Towards, the preparation processes for preliminary examinations and their contents, the procedures for the selection of advisors, dissertation subjects and research methodologies, and rationale for the study subjects, preference of research methodologies and academic writing techniques, and lastly relations with advisors and dissertation committee members are chosen for investigation. Quantitative methodology and survey technique has been used in the study to reach people who have completed their doctoral study on humanities and social sciences in 2011, 2012 and 2013 years in ten Turkish Universities that have given most doctoral graduates in social sciences. 405 people have responded the questionnaire form. The results indicate that the main motive behind selecting dissertation topics is related to career advancement, i.e securing a good position within the university system. Study found that systematic literature review is the most used research methodology and the reading-noting of all related sources than starting to write according to the materials is the most used academic writing technique in dissertations. Also, it is found that 1/3 of the participants had no chance to choose his/her advisors. Most of them perceived their relationship with their advisors positively, while admitting that the rate of advisors who actively contributed to the writing process is only 45 %.

Anahtar Kelimeler

Dissertations, Humanities, Social Sciences, Production of Knowledge

Kaynakça

• Aksakal, H. (2007). Türkiye’nin “üniversite sorunu” üzerine bazı gözlemler. Muhafazakâr Düşünce, 35, 211-222.
• Alpaydın, Y. (2014). Türkiye’de lisansüstü eğitimdeki kapasite genişlemesinin analizi. Yeni Türkiye, 58, 745-750.
• Bourdieu, P. & Passeron, J.C. (2014). Varisler: Öğrenciler ve kültür (Çev. L. Ünsaldı & A. Sümer). Ankara: Heretik Yayınları.