They are Communities like You The Rationale for Animal Rights and Welfare in Islamic Civilization

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 1 - 18, 15.06.2021

Necmettin Kızılkaya

Öz

Hayvanlara muamele İslam medeniyetinde çok kapsamlı bir konudur. İnsan-hayvan ilişkilerindeki bu geniş anlamın fi kri temelleri, İslam’ın iki temel kaynağı olan Kur’an ve sünnette ortaya konan ilkelerdir. Farklı disiplinler hayvanlar konusunu ele alırken, bu iki kaynakta çizilen çerçeveyi daha soyut bir düzeye taşıdı ve bu toplumların günlük yaşamındaki uygulamalarının temelini oluşturdu. Bu disiplinlerden biri olan İslam hukuku, insanların Allah tarafından hayvanlara verilmiş haklarını nasıl koruyacakları ve onlardan nasıl yararlanacakları ile ilgilenir. Bu yazıda öncelikle İslam medeniyetinde hayvan refahı ve hayvanların korunmasına dair kısa bir giriş yapacağım. Daha sonra tefsir literatüründe Kur’an’ın hayvanlar için kullandığı ümmet kavramını nasıl yorumladıklarına odaklanacağım. Bundan sonra Hz. Muhammed’in rıfk ve ihsan yaklaşımının hadis literatüründen bazı örneklerle hayvanlara muamelesinde nasıl tezahür ettiğini göstereceğim. Son olarak, zarar kavramı bağlamında İslam hukukunun bu teorik çerçeveyi nasıl somutlaştırdığını göstermeye çalışacağım. Sonuç olarak İslam düşüncesinde hayvan çalışmaları alanındaki araştırmalara ışık tutan önemli kavram ve örneklerin olduğunu göstereceğim.

Anahtar Kelimeler

Hayvan refahı, hayvan bakımı, hayvanların muhafazası, İslam hukuku, ihsan, şefkat, zarar

They are Communities like You The Rationale for Animal Rights and Welfare in Islamic Civilization

Öz

Animal treatment has a comprehensive connotation and far-reaching implications in Islamic civilization. The rationes leges for this broader meaning in human-animal relations are the principles laid out in the two foundational sources of Islam, i.e., the Qurʾān and the Sunnah of the Prophet Muḥammad. While dealing with the subject of animals, diff erent disciplines carried the framework drawn in these two sources to a more abstract level, thereby becoming the very basis for practices in societies’ daily life. One of these disciplines, Islamic jurisprudence deals with how people are to preserve the God-given rights of animals while extracting benefi t from in diff erent chapters. In this article, I will fi rst provide a brief introduction to animal welfare and protection in Islamic civilization. I will then focus on how scholars have interpreted the Qurʾānic concept of community (ummah, plural: umam) in exegetical literature. After that, I will show how the Prophet Muḥammad’s approach of gentleness (rifq) and excellence (iḥsān) manifested in his treatment of animals through several examples from the ḥadīth literature. Finally, I will attempt to demonstrate how Islamic jurisprudence embodies this theoretical framework through the concept of harm. In conclusion, I will show that there are important concepts and examples in Islamic thought that shed light on scholarship in the fi eld of animal studies.

Anahtar Kelimeler

Animal welfare, animal care, animal protection, Islamic law, excellence, gentleness, harm

Kaynakça

• Al-ʿAbdarī, A. ʿAbd A. M. ibn al-Ḥājj. (n.d.). al-Madkhal. al-Qāhirah: Dār al-Turāth.
• Al-Bukhārī, M. ibn I. (1422). Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Bayrūt: Dār Ṭawq al-Najāh.
• Al-Ghazzī, N. al-D. M. ibn M. (2011). Ḥusn al-tanabbuh li-mā warada fī al-tashabbuh. Bayrūt: Dār al-Nawādir.
• Al-Jawharī, I. ibn H. (1987). al-Ṣiḥāḥ: Tāj al-lughah wa-ṣiḥāḥ al-ʿArabīyah. Bayrūt: Dār al-ʿIlm lil-Malāyīn.
• Al-Jīlī, A. al-K. (1999). Marātib al-wujūd wa ḥaqīqat kull mawjūd. al-Qāhirah: Maktabat al-Qāhira.
• Al-Kāsānī, A. B. ibn M. (1986). Kitāb Badāʾiʿ al-ṣanāʾiʿ fī tartīb al-sharāʾiʿ. Bayrūt: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya.
• Al-Khaṭṭābī, H. ibn M. (1399). al-ʻUzlah. al-Qāhirah: al-Maṭbaʿah al-Salafīyah wa-Maktabatuhā.
• Al-Māturīdī, A. M. (2006). Taʾwīlāt al-Qurʾān. Istanbul: Dār al-Mīzān.
• Al-Nawawī, A. Z. M. al-D. ibn S. (n.d.). al-Majmūʿ sharḥ al-muhadhdhab. Bayrūt: Dār al-Fikr.
• Al-Qārī, ʿAlī ibn Muḥammad. (2002). Mirqāt al-mafātīḥ sharḥ Mishkāt al-maṣābīḥ. Bayrūt: Dār al-Fikr.
• Al-Qurṭubī, A. ʿAbd A. M. ibn A. (1964). al-Jāmiʿ li-aḥkām al-Qurʾān. al-Qāhirah: Dār al-Kutub al-Miṣriyyah.
• Al-Qurṭubī, A. ibn ʿUmar. (1996). al-Mufhim li-mā ashkala min talkhīṣ Kitāb Muslim. Dimashq: Dār Ibn Kathīr.
• Al-Qushayrī, M. ibn al-H. (1995). Ṣaḥīḥ Muslim. Bayrūt: Dār Ibn Ḥazm.
• Al-Sakhāwī, M. ibn ʿAbd al-R. (1994). Juzʼ Taḥrīr al-jawāb ʿan masʾalat ḍarb al-dawāb. Bayrūt: Dār Ibn Ḥazm.
• Al-Shīrāzī, S. al-D. M. (n.d.). al-Ḥikmah al-mutaʿāliyah fī al-asfār al-arbaʿah. Bayrūt: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī.
• Al-Shirbīnī, S. al-D. M. ibn M. al-K. (1994). Mughnī al-muḥtāj ilī maʿrifat maʻānī alfāẓ al-Minhāj. Bayrūt, Lubnān: Dār al-Kutub al-ʿIlmīyah.
• Al-Sijistānī, A. D. S. ibn al-A. (1998). Sunan Abī Dāwūd. Bayrūt: Dār Ibn Ḥazm.
• Al-Ṭabarī, M. I. J. (2000). Jāmiʿ al-bayān fī taʾwīl al-Qurʾān. Bayrūt: Muʾassasat al-Risālah.
• Al-Zamakhsharī, A. al-Q. M. ibn ʿUmar. (1407). al-Kashshāf ʿan ḥaqāʾiq al-tanzīl. Bayrūt: Dār al-Kitāb al-ʿArabī.
• ʿAli Çelebi, K. (2007). Ahlāk-ı ʿAlāʾī. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Aristotle. (2016). De Anima. New York: Oxford University Press.
• Foltz, R. (2005). Animals in Islamic Tradition and Muslim Cultures. Oxford: Oneworld Publications.
• Ibn al-Jarrāḥ, W. (1984). Kitāb al-Zuhd. al-Madīnah al-Munawwarah: Maktabat al-Dār.
• Ibn Anas, M. (1985). al-Muwaṭṭaʼ. Bayrūt: Dār Iḥyāʼ al-Turāth al-ʿArabī.
• Ibn Ḥajar al-Haytamī, S. al-D. A. al-ʿAbbās. (1989). Tuḥfat al-muḥtāj fī sharḥ al-Minhāj. al-Qāhirah.
• Ibn ʿArabī, M. (n.d.). Fuṣūṣ al-ḥikam. Bayrūt: Dār al-Kitāb al-ʿArabī.
• Ibn Nujaym, Z. al-D. ibn I. (1999). al-Ashbāh wa-al-naẓāʾir. Bayrūt: Dār al-Kutub al-ʿIlmīyah.
• Mikhail, A. (2010). Animals as Property in Early Modern Ottoman Egypt. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 53(4), 621–652.
• Moore, J. H. (1906). The Universal Kinship. Chicago: Charles H. Kerr & Co.
• Morris, D. (1990). The Animal Contract. London: Virgin Books.
• Nadler, S. (2006). Spinoza’s Ethics, An Introduction. New York: Cambridge University Press.
• Rāzī, F. al-D. M. ibn ʿUmar. (1420). Mafātīḥ al-ghayb. Bayrūt: Dār Iḥyāʼ al-Turāth al-ʿArabī.
• Ryan, D. (2015). Animal Theory, A Critical Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Spinoza, B. de. (1994). A Spinoza Reader: The Ethics and Other Works. E. Curley (Ed.). New Jersey: Princeton University Press.