Değiştirilmiş Etiketleme Teorisi ve Damgalanmanın Sosyopsikolojik Etkileri: Suç İşlemiş Bireyler Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 123 - 157, 07.03.2025

Hilal Soysal Bulgurcu

https://doi.org/10.12658/M0757

Öz

Bu çalışma, cezaevi sonrası deneyimlenen sosyal tepkilerin, özellikle de damgalanmanın sosyopsikolojik etkilerini ve suç tekrarındaki rolünü anlamayı amaçlamaktadır. Fenomenoloji deseni kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada, Karaman ilinde yaşayan 26 denetimli serbestlik yükümlüsü ve 9 eski hükümlü ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş ve sosyal tepkilerin mükerrer suçlulukla ilişkisi incelenmiştir. Araştırma verileri MAXQDA nitel veri analiz programı kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, araştırmanın teorik arka planını oluşturan damgalama yaklaşımı ve yerel literatürde ilk kez ele alınan değiştirilmiş etiketleme teorisinin varsayımları üzerinden tartışılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda, bireylerin toplumsal yaşama katılımını engelleyerek ve suçlu kimliğin benimsenmesine yol açarak, damgalamanın suç tekrarı üzerinde belirleyici bir faktör olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte değiştirilmiş etiketleme teorisinin öne sürdüğü damgalanma olasılığı olan bir özelliğe sahip bireylerin (suçlu, akıl hastası vb.), damgalama ile baş etmek için çeşitli stratejiler geliştirdiği yönündeki iddiaların katılımcılar arasında varlık bulduğu görülmüştür. Nitekim araştırma, damgalanmanın yaşamsal fırsatlara engel teşkil ederek dolaylı ya da doğrudan suç tekrarını tetiklediğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Tepki, Damgalanma, Sosyal Dışlanma, Suç Tekrarı, Sosyopsikolojik Etki

Modified Labeling Theory and the Sociopsychological Effects of Stigmatization: A Phenomenological Study on Criminalized Individuals

Öz

This study aims to understand the sociopsychological effects of social reactions experienced after prison, especially stigmatization, and its role in recidivism. In this phenomenological study, in-depth interviews were conducted with 26 probationers and 9 ex-convicts living in Karaman province and the relationship between social reactions and recidivism was examined. The research data were analyzed using MAXQDA qualitative data analysis program. The findings are discussed through the stigmatization approach, which constitutes the theoretical background of the study, and the assumptions of the modified labeling theory, which is discussed for the first time in the local literature. As a result of this study, it was revealed that stigmatization is a determining factor in recidivism by preventing individuals from participating in social life and leading to the adoption of a criminal identity. In addition, it was observed that the claims of the modified labeling theory that individuals with a characteristic that is likely to be stigmatized (criminal, mentally ill, etc.) develop various strategies to cope with stigmatization found existence among the participants. As a matter of fact, the study revealed that the experience of stigmatization triggers direct or indirect recidivism by creating obstacles to vital opportunities.

Anahtar Kelimeler

Social Reaction, Stigma, Social Exclusion, Recidivism, Sociopsychological Impact

Kaynakça

• Ahmed, A. M., Ahmad, A. B. (2015). Prison, stigma, discrimination and personality as predictors of criminal recidivism: A preliminary findings. Journal of Social and Development Sciences. 6(2), 20-29. https://doi.org/10.22610/jsds.v6i2.838
• Alexander, M. (2010). The new Jim Crow. The New Press.
• Aydoğan, R. (2018). Cezaevi sonrası denetimli serbestlik sürecindeki hükümlülerin suç, damga ve sosyal dışlanma bağlamında incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Bal, H. (2013). Nitel araştırma yöntemi. Fakülte Kitabevi Yayınları.
• Baffour, F. D., Francis, A. P., Chong, M. D., Harris, N., Baffour, P. D. (2020). Perpetrators at first, victims at last: Exploring the consequences of stigmatization on ex-convicts’ mental well-being. Criminal Justice Review. 46(3), 1-22. https://doi.org/10.1177/0734016820960785
• Benson, M. L., Alarid, L. F., Burton, V. S., Cullen, F. T. (2011). Reintegration or stigmatization? Offenders’ expectations of community re-entry. Journal of Criminal Justice. 39, 385-393.
• Beccaria, C. (2016). Suçlar ve cezalar üzerine. Sami Selçuk (Çev.). İmge Kitabevi Yayınları.
• Becker, H. S. (2017). Hariciler (Outsiders): Bir sapkınlık sosyolojisi çalışması. Ş. Geniş, L. Ünsaldı (Çev.). Heretik Yayınları.
• Bernburg, J. G., Krohn, M. H., Rivera, C. R. (2006). Official labeling, criminal embeddedness, and subsequent delinquency: A longitudinal test of labeling theory. Journal of Research in Crime and Delinquency. 43(1), 67-88.
• Bernburg, J. G. (2009). Labeling theory. M. D. Krohn et al. (Eds.). Handbook on Crime and Deviance, Handbooks of Sociology and Social Research (In). Springer Science+Business Media
• Bilgiç, Ş. (2012). Hapsedilme, iyileştirme ve yeniden suç işleme. Vadi Yayınları.
• Braithwaite, J. (2006). Crime, shame and reintegration. Cambridge University Press.
• Chui, W. H., Cheng, K. K.-Y. (2013). The mark of an ex-prisoner: Perceived discrimination and self-stigma of young men after prison in Hong Kong. Deviant Behavior. 34(8), 671-684. https://doi.org/10.1080/01639625.2013.766532
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Siyasal Kitabevi.
• Dağdelen, G. (2017). Ankara ilinde denetimli serbestlik yükümlülerinde suç tekrarı, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Dako-Gyeke, M., Baffour, F. D. (2016). We are like devils in their eyes: Perceptions and experiences of stigmatization and discrimination against recidivists in Ghana. Journal Of Offender Rehabilitation. 55(4), 235-253. http://dx.doi.org/10.1080/10509674.2016.1159640
• Demez, G., Kart, E., Timurturkan, M., Ertan, C., Cankurtaran, S., Aktin, S. (2017). Denetimli serbestlikte yeniden sosyalleşme: Suç ve dezavantajlılığın sosyolojisi. Bağlam Yayıncılık.
• Demirci, A. A. (2021). İçeriden ya da dışarıdan olmak: Mekân olarak Karaman’da “cezaevleri”nin sosyal anlamı. [Yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Field, J. (2008). Sosyal sermaye. Bahar Bilgen, Bayram Şen (Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Frankel, A., DePoy, E. (2024). Thoughts beyond stigma-implications for change reflected in the voices of previously incarcerated citizens. Journal of Qualitative Criminal Justice and Criminology. 13(1), 1-29. https://doi.org/10.21428/88de04a1.497f21ab
• Funk, P. (2004). On the effective use of stigma as a crime-deterrent. European Economic Review. 48(4), 715-728. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2003.11.003
• Gençtürk, Z. (2019). Eski hükümlü bireylerin sosyal hayata katılımı sürecinde işgücü piyasası politikaları: Isparta ilindeki işverenler ve eski hükümlü bireyler üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Goffman, E. (2019). Damga: Örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. Heretik Basım Yayım.
• Karakartal, D. (2018). Cezaevinden çıkan eski hükümlülerin yaşadıkları sorunların incelenmesi. International Journal of Humanities and Education. 4(9), 72-85.
• Kaya, Y. ve İnan, K. (2020). Suça ve suçluya toplumsal damga: Niğde ili örneği. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4, 45-61.
• Millar, J. (2007). Social Exclusion and Social Policy Research: Defining Exclusion. D. Abrams. J. Christian & D. Gordon (Eds.). Multidisiplinary handbook of social exclusion (In). John Wiley & Sons Ltd.
• LeBel, T. P. (2012). Invisible stripes? Formerly incarcerated persons’ perceptions of stigma. Deviant Behavior. 33(2), 89-107. https://doi.org/10.1080/01639625.2010.538365
• Lemert, E. M. (1951). Social pathology, A systematic approach to the theory of sociopthic behavior. Mc Graw-Hill Book Company.
• Link, B. G., Cullen, F. T., Frank, J., Wozniak, J. F. (1987). The social Rrejection of former mental patients: Understanding why labels matter. American Journal of Sociology. 92, 1461-1500.
• Link, B. G., Cullen, F. T., Struening, E., Shrout, P. E., Dohrenwend, B. P. (1989). A modified labeling theory approach to mental illness. American Sociological Review. 54(3), 400- 423.
• Link, B. G., Phelan. J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review Sociology. 27(1), 363-85.
• Mak, W. W. S., Cheung, R. Y. M. (2010). Self-stigma among concealable minorities in Hong Kong: Conceptualization and unified measurement. American Journal of Orthopsychiatry. 80, 267-281.
• McGrath, A. J. (2014). The subjective impact of contact with the criminal justice system: The role of gender and stigmatization. Crime & Delinquency, 60(6), 884-908. https://doi.org/10.1177/0011128710389589
• Mingus, W., Burchfield, K. B. (2012). From prison to integration: Applying modified labeling theory to sex offenders. Criminal Justice Studies: A Critical Journal of Crime, Law and Society. 25(1), 97-109. https://doi.org/10.1080/1478601X.2012.657906
• Moore, K. E., Stuewig J. B., Tangney, J. P. (2016). The effect of stigma on criminal offenders’ functioning: A longitudinal mediational model. Deviant Behavior. 37(2), 196-218. http://dx.doi.org/10.1080/01639625.2014.1004035
• Neff, A. (2024). Prospective hires: Examining ex-offender stigma Eeffects on employment. Roger Williams University. Justice Studies.
• Özata, M. (2016). Sosyal dışlanma ve suç ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Park, N., Tietjen, G. (2021). “It’s not a conversation starter.” Or is it?: Stigma management strategies of the formerly incarcerated in personal and occupational settings. Journal of Qualitative Criminal Justice & Criminology. 10(3), 1-39. https://doi.org/10.21428/88de04a1.df4b4cc7
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün, S. B. Demir (Ed.). Pegem Yayınevi.
• Ray, B., Dollar, C. B. (2014). Exploring stigmatization and stigma management in mental health court: Assessing modified labeling theory in a new context. Sociological Forum, 29(3), 720-735. https://doi.org/10.1111/socf.12111
• Ryan-Jones, L. (2022). Stigma related to criminal justice history: The role of offense type, mental health treatment, mental illness, and race from formerly incarcerated persons’ perspective. City University of New York Academic Works.
• Sampson, R. J., Laub, J. H. (1997). A Life-Course Theory of Cumulative Disadvantage and the Stability of Delinquency, T. P. Thornberry (Eds.). Developmental theories of crime and delinquency new brunswick (In). Transaction.
• Savaş, G., Eryalçın, T. (2020). Eski hükümlülerin ve denetimli serbestlik yükümlülerinin istihdamı üzerine uygulamalı bir araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet. 31(2), 336-367.
• Soysal B. H. (2023). Sosyal reaksiyon ve suçta tekerrür: Denetimli serbestlikte resosyalizasyon. [Yayımlanmış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Soytürk, S. (2013). Hükümlü ve tutukluların sosyal hizmet gereksinimlerinin değerlendirilmesi: Karaman M Tipi Kapalı-Açık Cezaevi örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi.
• Scheff, T. J. (1966). Being mentally ill: A sociological theory. Aldine.
• Siegel, L. J. (2011). Criminology: The core. Cengage Learning.
• Sinko, R., DeAngelis, T., Alpajora, B., Beker, J., Kramer, I. (2020). Experience of stigma post incarceration: A qualitative study. The Open Journal of Occupational Therapy. 8(3), 1-16. https://doi.org/10.15453/ 2168-6408.1610
• Tannenbaum, F. (1963). Crime and the community. Colombia University Press.
• Timurturkan, M., Demez, G., Kart, E., Ertan, C., Cankurtaran, S., Aktin, S. (2017). “Hükümlü” olmanın sosyal tezahürleri: Sosyal dışlanma, damga ve suç. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(20), 138-157.
• Triplett, R., Upton, L. (2016). Labeling Theory: Past, Present, and Future. The handbook of criminological theory (In). Alex R. Piquero (Eds.). Wiley & Sons.
• Turney, K., Lee, H., Comfort, M. (2013). Discrimination and psychological distress among recently released male prisoners. American Journal of Men’s Health, 7(6) 482-493.
• Quinn-Hogan, A. N. (2021). The stain of a criminal label: Post-release stigmatization and its effects on reintegration and recidivism among ex-offenders. Western University Sociology Publications.
• Van Der Hell, WLB (2021). Subjective stigma among icelandic prison inmates: An explorative analysis. [Master’s Thesis]. University of Iceland.
• World Health Organization (WHO) (2024). https://www.who.int/southeastasia/health-topics/adolescent-health (Erişim Tarihi: 10.04.2024)
• Wallace, R. A., Wolf, Alison (2018). Çağdaş sosyoloji kuramları: Klasik geleneğin geliştirilmesi. Leyla Elburuz, M. Rami Ayas (Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Winnick, T. A., Bodkin, M. (2008). Anticipated stigma and stigma management among those to be labeled “ex-con”. Deviant Behavior. 29(4), 295-333. https://doi.org/10.1080/01639620701588081