Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadına Yönelik Şiddet ve Türkiye’de Yazılı Basına Yansıması

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 12, 129 - 149, 26.06.2020

Fikret Yazıcı Yildiz Değer Şahbaz

Öz

Şiddet toplumsal bir sağlık sorunu olmakla birlikte Türkiye’de de kadına karşı uygulanan şiddet her geçen gün artmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden kaynaklanan kadına yönelik şiddet olayları, medya aracılığıyla eril dil kullanımı ile kamuoyuna yansımaktadır. Kadına şiddet, dünyada ve Türkiye’de çok önemli boyutlarda seyretmektedir. Kadına yönelik şiddet, yapılan arkeolojik araştırmalar neticesinde insanlığın var olduğu zamandan günümüze kadar paralel bir süreç içerisinde gelişim göstermeye devam etmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’de kadına yönelik şiddet ile ilişkili gazete haberleri incelenmiştir. Bu çalışmada, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü nedeniyle, 7, 8 ve 9 Mart 2019 tarihli farklı yayın politikalarına sahip tirajı en yüksek 3 gazete olan Hürriyet, Sabah ve Sözcü gazeteleri tercih edilmiştir. Belirlenen üç günde kadına yönelik şiddet haberleri içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Kadınlar gününde kadınlara yönelik şiddeti temel alan bu şekilde bir çalışma daha önce yapılmadığı için akademik olarak önem arz etmektedir. Çalışmanın amacı, toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dayalı kadına yönelik uygulanan şiddetin yazılı basına yansımalarının araştırılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği, , Kadın

Kaynakça

• Adaçay, Funda Rana ve Gül Güney (2012). “Kadına Yönelik Ekonomik Şiddet”. (Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu, 27 – 28 Nisan 2012), Bildiriler, Cilt I, Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları, Ankara 2012.
• Arıkoğlu- Ündücü, C. (2016). “Kadına Yönelik Şiddetin Tarihi”. Alternatif Politika Toplumsal Cinsiyet Özel Sayısı 2.
• Avcı, F. ve İ.A. Güdekli. (2018). “Toplumsal Cinsiyet Ve Medya İlişkisi: Yazılı Basında Kadına Şiddet Ve Kadın Cinayetleri Haberleri Üzerine Bir Analiz”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 4(2).
• Bilican Gökkaya, Veda (2018). Toplumsal Cinsiyet Ve Aile İçinde Kadına Yönelik Şiddet. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Binark, Mutlu ve Mine Gencel Bek, (2010). Eleştirel Medya Okuryazarlığı – Kurumsal Yaklaşımlar ve Uygulamalar, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR). “Cinsel ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet”. Erişim Adresi: https://help.unhcr.org/turkey/tr/social-economic-and-civil-matters/sexual-and-gender-based-violence/ (Erişim tarihi: 04.04.2019).
• Çoklar, I. (2007). “Kadına Yönelik Cinsel Şiddetin Meşrulaştırılması Ve Tecavüze İlişkin Tutumlar”. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Dökmen, Zehra (2009). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Fiske, John (2003). Introduction to Communication Studies (İletişim Çalışmalarına Giriş). (Çev. Süleyman İrvan) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• İnceoğlu, Y., Power Point Sunusu. “Medya ve Nefret Suçları: Töre Namus Cinayetleri”. Erişim adresi: www.yasemininceoglu.com/documents/garajsunumson.ppt (Erişim tarihi: 25.03.2019).
• Jandarma - Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Önlenmesi Projesi. “Fiziksel Şiddet”. Erişim adresi: https://vatandas.jandarma.gov.tr/KYSOP/proje_sitesi/AnaSayfa (Erişim tarihi: 02.04.2019).
• Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Derneği (KİH-YÇ). “Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet”. Erişim adresi: http://www.kadinininsanhaklari.org/ savunuculuk/uluslararasi-sozlesmeler-ve-mekanizmalar/cedaw/ (Erişim tarihi: 09.04.2019).
• Kolektif, (2017). Kadına Yönelik Şiddet Kitapçığı. Ankara: Ezgi Ofset ve Matbaacılık. Kadın Dayanışma Vakfı.
• Krantz Gunilla, Garcia-Moreno Claudia, “Kadınlara karşı şiddet”. Epidemiyoloji ve Toplum Sağlığı Dergisi (Journal of Epidemiology and Community Health), 59, 2005, s. 818 - 821. Erişim adresi: https://jech.bmj.com/content/59/10/818 (Erişim tarihi: 28.03.2019).
• Krippendorff, K. (1980). “Validity in Content Analysis”. University of Pennsylvania Scholarly Commons.
• Krippendorff, K. (1989). “Content Analysis”. University of Pennsylvania Scholarly Commons.
• KSGM, (2009). “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet”. (Yazarlar: S. Üner, F. Kardam, H. Jansen, S. Tezcan, B. Ergöçmen, S. Türkyılmaz, İ. Yüksel, İ. Koç, E. Yiğit, Y. Coşkun). Elma Teknik Basım Matbaacılık, Ankara.
• Ökten, Ş. (2009). “Toplumsal Cinsiyet Ve İktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Toplumsal Cinsiyet Düzeni”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 8.
• Özcan, A. (2012). “Toplumsal Cinsiyet Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rol Tutumlarına Etkisi”. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı (Halk Sağlığı Hemşireliği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kayseri.
• Öztunç, M. (2017). “Kadına Yönelik Şiddetin Yerel Basında Temsili (Sakarya İli Örneği)”. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
• Öztürk, Emine (2017). Türkiye’de Aile İçi Şiddet, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Resmi Gazete (Sayı: 28239). “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun”. (20 Mart 2012). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2012/03/20120320-16.htm (Erişim tarihi: 26.03.2019).
• Saraç, S. (2013). “Toplumsal Cinsiyet”, s. 27 – 32. Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları (Editörler: L. Gültekin, G. Güneş, C. Ertung, A. Şimşek). Atılım Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Tahaoğlu, Çiçek ve Akgül, Elif, (2018). Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik El Kitabı. IPS İletişim Vakfı - Yaylacık Matbaacılık, İstanbul.
• Tanrıöver Uğur, Hülya (2012). Medyada Kadınların Temsil Biçimleri ve Kadın Hakları İhlalleri, s. 151 – 168. (Derleyen: Sevda Alankuş), Kadın Odaklı Habercilik, (Yazarlar: F. Kerestecioğlu, H. Gülbahar, E. Köker, H. Uğur Tanrıöver, N. Mater – İ. Çalışlar, B. Belge, B. Demir, S. Doğan). IPS İletişim Vakfı Yayınları: İstanbul.
• T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, (2006). Töre ve Namus Cinayetleri İle Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan TBMM Araştırma Komisyonu Raporu. Ankara: Can Ofset Matbaa.
• Tekeli, Esra, “Kadın Cinayetlerinin Haberleştirilmesi Bağlamında Medya Etiğini Yeniden Tartışmak: Haber Türk Gazetesi Örneği”. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1, 2016.
• Tekin, Üzeyir (2011). Şiddet. Ankara: Orient Yayınları.
• Tozlu, Necmettin ve Adem Solak (2008). Medya ve Şiddet, s. 50 - 138. Küresel Süreçte Medya ve Şiddet. (Yazarlar: N. Tozlu, İ. Doğan, D. Ekiz, T. K. Wonder, E. Sarı). İstanbul: HEGEM Yayınları.
• Türk Dil Kurumu web sitesi. “Cinsiyet”. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/ index.php?option=com_gts&kelime=C%C4%B0NS%C4%B0YET. (Erişim tarihi: 09.03.2019).
• Ünaldı, H., (2012). Kadına Yönelik Şiddette Medyanın Dili, s. 234 – 243. Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı. (Yazarlar: D. Şenol, S. Yıldız, T. Kızmaz, H. Kala). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları (MÇD).
• World Health Organization (Dünya Sağlık Örgütü) web sitesi. “Cinsel Şiddet”. http://www.euro.who.int/en/home (04.04.2019).
• Yavuz, Ş., (2016). Kitle İletişim Çalışmaları Alanında Toplumsal Cinsiyet Çalışmalarının Gelişimi; Temel Yaklaşımlar ve Çalışmalar Üzerinden Bir Çerçeve Çizme Çabası, s. 17 – 40. Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri (Yazarlar: E. Akca, S. Ergül, Ş. Yavuz, H. Altun, K. GL, E. Selçuk, S. Akyüz, A. Köse, A. Özsoy, M. Renkmen, E. Arslan, S. Kırcelli). Heyemola Yayınları: İstanbul.
• Yıldırım, Aysel (1998). Sıradan Şiddet – Kadına ve Çocuğa Yönelik Şiddetin Toplumsal Kaynakları. İstanbul: Boyut Kitapları.