Risk İletişimi Bağlamında Deprem Haberlerinin Çerçevelenmesi: Radyo ve Televizyonda Depremin Temsili

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 17, 170 - 191, 31.12.2022

Ali Murat Vural Hatun Boztepe Taşkıran Süleyman Türkoğlu Mehmet Sarı Taylan Maral Recep Kutluay Keskin Emre Koparan Betül Yüncüoğlu Mehmet Gülnar Hülya Şahin Türkay Türkan Ünlü Mahmut Enes Ağca

https://doi.org/10.56133/intermedia.1113132

Öz

Doğal afet kaynaklı risklere yönelik farkındalık sağlanmasında, toplumsal bilincin geliştirilmesinde ve risk nedenli hasarların en aza indirilebilmesi için ideal tutumların edinilmesinde, medyanın önemli bir rol oynadığı kabul edilmektedir. Türkiye için yüksek ve daimî risk teşkil eden depremin medya gündeminde yer alış biçimleri de bu nedenledir ki özel bir önem arz etmektedir. Bu çalışmada da deprem riskinin taşıdığı bu çok özel öneme odaklanmış ve TRT Haber, A Haber, CNN Türk, Habertürk ve NTV televizyon ve radyo kanallarının analizi birer örneklem alanı olarak kabul edilmiştir. Bu kanalların, 26 Eylül 2019 İstanbul ve 30 Ekim 2020 İzmir depremlerine yönelik haber ve benzeri program içerikleri, nitel araştırma yöntemlerinden İçerik Analizi tekniği ile incelenmiş, izlerkitlede yaratılmak istenen etkilerin gözlenebilmesi için işlevsel bir araç olan ve seçici bir kontrol süreci anlamını taşıyan çerçeveleme paradigması, risk iletişimi ile bağlantılandırılarak çalışmaya kuramsal altyapı oluşturulmuştur. Yapılan analizler sonucu, risk iletişiminde geleneksel medyanın sahip olduğu rol ve konum ile çelişik bir görünüm ortaya çıkmıştır. Kategorilere göre yapılan analizlerde, ana akım radyo ve televizyon kanallarının risk iletişimi bağlamında herhangi bir çalışma yürütmediği ve afetler meydana gelmeden afetlere ilişkin riskleri gündemine almadığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, geleneksel iletişim araçları olarak radyo ve televizyon kanalları, risk iletişimine gereken önemi vermemekte, “aydınlatma ve bilgilendirme” işlevlerini “risk ve afet” bağlamında yerine getirmemekte ve afetler meydana gelmeden önce gerekli uyarıların dolaşıma sokulmasını gerektiren proaktif tutumu sergilememektedirler. Ayrıca, proaktif bir yaklaşımla, kamuoyunu aydınlatma işlevinin gereği olarak risklere karşı kamuoyunu hazırlamak yerine, her felaket sonrasında yaşanılanları fazlasıyla hikâyeleştirme ve yoğun dramatizasyona dayalı yayıncılık pratiği sergilemektedirler.

Anahtar Kelimeler

Risk iletişimi, radyo-televizyon, deprem, haber, çerçeveleme

Destekleyen Kurum

TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU (TÜBİTAK)

Proje Numarası

121K654

Framing Earthquake News in the Context of Risk Communication: Representation of Eartquake on Radio and Television

Öz

It is accepted that the media plays an important role in raising awareness about the risks arising from natural disasters, developing social awareness and adopting ideal attitudes to minimize risk-related damage. For this reason, the media coverage of the earthquake, which poses a high and permanent risk for Turkey, has a special importance. In this study, this very special importance of the earthquake risk was focused and the analysis of TRT Haber, A Haber, CNN Türk, Habertürk and NTV television and radio channels were accepted as sampling areas. The news and similar program contents of these channels regarding the September 26, 2019 Istanbul and October 30, 2020 Izmir earthquakes were analysed with the Content Analysis technique, one of the qualitative research methods, and the framing paradigm, which is a functional tool for observing the effects desired to be created on the audience, that means a selective control process, and a theoretical basis was created for the study by linking it with risk communication. As a result of the analyses, a contradictory view emerged with the role and position of the traditional media in risk communication. In the analyses made according to the categories, it has been determined that the mainstream radio and television channels do not carry out any work in the context of risk communication and do not put the risks related to disasters on their agenda before disasters occur. According to the findings, radio and television channels, as traditional communication tools, do not give due importance to risk communication, do not fulfil their "illumination and informing" functions in the context of "risk and disaster", and do not exhibit a proactive attitude that requires the necessary warnings to be circulated before disasters occur. In addition, instead of preparing the public against risks as a requirement of the function of informing the public, with a proactive approach, they display a publishing understanding and practice based on intense dramatization and overly storification about what happened after each disaster.

Anahtar Kelimeler

Risk communication, radio-television, news, earthquake, framing

Proje Numarası

121K654

Kaynakça

• Akmeşe, Z. (2020). Televizyon Ana Haber Bültenlerinde Çerçeveleme: Türk Telekom Reklam Filmi Örneği. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 5(1), 37-49. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mbsjcs/issue/53358/702249
• Atabek, N. (1998). Haberlerde çerçeveleme ve öne çıkarma. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 15(15), 96-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekurgu/issue/16248/170373
• Ball-Rokeach, S. & DeFleur, M. L. (1976). A Dependency Model of Mass-Media Effects. Communication Research, 3(1), 3-21.
• Covello, V. T., Winterfeldt, D. V. & Slovic, P. (1986). Risk Communication: A Review of the Literature. Risk Abstracts, 84(3), 171-182.
• Entman, R. M. (1993). Framing: Towards Clarification of a Fractured Paradigm. McQuail's Reader in Mass Communication Theory, 390-397.
• Entman, R. M. (1991). Framing U.S. Coverage of International News: Contrasts in Narratives of the KAL and Iran Air Incidents. Journal of Communication, 41(4), 6-27. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1991.tb02328.x
• Erdoğan, İ. (2006). Türkiye’de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Habercilik Anlayışları: Deprem Haberlerinin Karşılaştır- malı Analizi. Selçuk İletişim, 4 (3), 51- 64.
• Goffman, E. (1974). Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. USA: Harvard University Press.
• Heath, R. L. & O’Hari, H. D. (2009). The Significance of Crisis and Risk Communication. New York: Routledge.
• İrvan, S. (2001). Gündem Belirleme Yaklaşımının Genel Bir Değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9(1), 69-108.
• Kim, S.-H., Carvalho, J. P., & Davis, A. C. (2010). Talking about Poverty: News Framing of Who is Responsible for Causing and Fixing the Problem. Journalism & Mass Communication Quarterly, 87(3-4), 563–581. https://doi. org/10.1177/107769901008700308
• Kolukırık, S., & Tuna, M. (2009). Türk Medyasında Deprem Algısı: Marmara Depremi Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 8 (28), 286- 298.
• Krippendorff, K. (2004). Content Analysis An Introduction to Its Methodology. California: Sage Publications.
• Lynch, J. & McGoldrick, A. (2007). Peace Journalism. C. Webel & J. Galtung (Eds.), Handbook of Peace and Conflict Studies (pp. 248). New York: Routledge.
• McCombs, M. E. & Shaw, D. L. (1972). The Agenda-Setting Function of Mass Media. The Public Opinion Quarterly, 36(2), 176-187. http://www.jstor.org/stable/2747787
• McLuhan, M. (2014). Gutenberg Galaksisi: Tipografik İnsanın Oluşumu (Çev: G. Ç. Güven). İstanbul: YKY Yayınları.
• McQuail, D. & Windahl, S. (1993). İletişim Modelleri (Çev: K. Yumlu). İstanbul: İmge Kitabevi.
• Morgan, M. G., Fischhoff, B., Bostrom, A. & Atman, C. J. (2002). Risk Communication: A Mental Models Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• Özarslan, H. & Güran, M. S. (2015). İletişim Araştırmalarında Çerçeveleme Paradigması: Son Döneme Ait Bir İnceleme. Selçuk İletişim, 8(4), 32-48.
• Pan, Z. (2008). Framing of the News. In W. Donsbach (Ed.), The International Encyclopedia of Communication, (pp. 1869-1873). USA: Blackwell Publishing Ltd.
• RİAK. (2021). Rating Sonuçları. http://riak.com.tr/rating-sonuclari (Erişim Tarihi: 16 Aralık 2021).
• Scheufele, D. A. & Tewksbury, D. (2007). Framing, Agenda Setting, and Priming: The Evolution of Three Media Effects Models. Journal of Communication, 57, 9-20. https://doi.org/10.1111/j.0021-9916.2007.00326.x
• Severin, W. J. & J., W., Tankard Jr. (2001). Communication Theories: Origins, Methods and Uses in The Mass Media. Boston: Addison-Wesley Publish.
• Smillie, L. & Blissett, A. (2010). A Model for Developing Risk Communication Strategy. Journal of Risk Research, 13(1), 115-134.
• TİAK. (2021). Aylık Raporlar. https://tiak.com.tr/tablolar (Erişim Tarihi: 16 Aralık 2021).
• Toker, H. (2016). Doğal Afetler, İletişim ve Medya. Karaman Z. T., Altay A. (Ed.), Bütünleşik Afet Yönetimi içinde. (s. 249-277). İzmir: İlkem Yayınları.
• Turancı, E. (2010). Risk İletişiminde Kitle İletişim Araçlarının Kullanımı ve Risk İçearikli Mesajların Oluşturulması Sürecine Yönelik Bir Değerlendirme. Akdeniz İletişim Dergisi, 14, 87-104.
• Vasterman, P., Yzermans, C. J., & Dirkzwager, A. J. E. (2005). The Role of the Media and Media Hypes in the Aftermath of Disasters. Epidemiologic Reviews, 27(1), 107-114. https://doi.org/10.1093/epirev/mxi002.
• Yeşil Tekeli, S. (2016). Role of Written Media in Risk Communication: Eartquake Risk Communication in Turkey. 6th International Disaster and Risk Conference, 28 August-01 September, 2016, Davos, Switzerland.
• Yüksel, E. (1999). Türk Basınının Deprem Felaketi Karşısındaki Tutumu: Kobe ve Dinar Depremleri Üzerine Bir Su- num Analizi Çalışması. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 16, 175- 184.
• Weaver, D. H. (2007). Thoughts on Agenda Setting, Framing, and Priming. Journal of Communication, 57(1), 142-147.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zemp, H. (2010). Natural Hazards: Changing Media Environments and the Efficient Use of ICT for Disaster Com- munication. In Asimakopoulou, Eleana., and Bessis, N., Advanced ICTs for Disaster Management and Threat Dete- ction: Collaborative and Distributed Frameworks. (p. 46-64). Hershey, PA: IGI Global.