Türkiye’de Yazılı Basının Kanser Haberlerine Yaklaşımı

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 18, 234 - 256, 28.06.2023

Mehmet Suiçmez

https://doi.org/10.56133/intermedia.1255949

Öz

Bu çalışmada gazetelerin sağlık haberlerine yaklaşımlarındaki farklılıklarının irdelenmesi amaçlanmaktadır. insan yaşamını doğrudan etkileyen sağlık haberleri önem arz etmektedir. Her konuda olduğu gibi toplumun sağlık alanında da bilinçlenmesi için medya gayreti gerekmektedir. Bu durum haberlerin özenle hazırlanmasını gerektirmekte, hazırlanan metinler teknik bilgilerden meydana geldiği için, bilgiyi haberleştiren muhabirlerin uzmanlaşması oldukça önemli görülmektedir. Muhabirler, gazetelerin daha fazla okuyucunun ilgisini çekmesi için magazin içerikli bir kurguyla haber yayınlayabilmektedir. Bu durum sağlık haberciliğinde gerçekleştiği takdirde, muhabirler tarafından kamuya aktarılan yanlış, eksik, doğruluğu kanıtlanmamış bilgiler, olumsuz sonuçlar yaratabilmektedir. Son dönemlerde sağlık haberciliğinde yaşanan gelişmelere Türkçe literatürde yer verilmediği gözlenen bu konu, bu çalışma aracılığıyla güncel olarak incelenmektedir. Bu doğrultuda 1 Ekim 2022 ile 31 Aralık 2022 tarihleri arasında Türkiye’de yayınlanan farklı yayın anlayışına sahip Cumhuriyet, Hürriyet, Posta ve Sabah gazetelerinde yer alan 40 kanser haberi içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma kapsamında gazetelerde yer alan kanserle ilgili haberlerin yapısal ve içeriksel özellikleri esas problem olarak ele alınmıştır. Bu doğrultuda ilgili haberlerin yayın türü, yardımcı unsur kullanımı, haberin sayfadaki konumu, haber ve bilgi kaynağı, haber kategorileri, başlık ve içerik uyumu alt problemler olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, araştırmaya dahil edilen gazetelerde yer alan kanser haberlerinde genel sağlık haberlerinin düşük düzeyde kullanıldığı, magazinsel kategoride haber yayınlamaya devam edildiği, dolayısıyla kamuyu bilgilendirmekten ziyade ilgi çekme amacıyla haber oluşturulduğu görülmüş; sağlık haberciliği konusunda uzmanlaşmanın gerektiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Haber, Sağlık Haberciliği, Uzmanlaşmış Gazetecilik, Magazinleşme

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

Approach of The Printed Press on Cancer-Related News in Turkey

Öz

In this study, it is aimed to examine the differences in the approaches of newspapers to health news. Health news that directly affects human life is important. Media effort is required to raise awareness of the society in the field of health, as in every other issue. This requires careful preparation of the news, and since the prepared texts consist of technical information, the specialization of the reporters who report the information is considered very important. Reporters can publish news with a magazine-based fiction so that newspapers can attract more readers. If this happens in health journalism, inaccurate, incomplete and unproven information conveyed to the public by the reporters can create negative results. This issue, which is observed that the developments in health journalism are not included in the Turkish literature in recent years, is being examined up-to-date through this study. In this direction, 40 cancer news published in Turkey between October 1, 2022 and December 31, 2022 in the newspapers Cumhuriyet, Hürriyet, Posta and Sabah, which have different publishing understanding, were subjected to content analysis. Within the scope of the research, the structural and content features of the news about cancer in the newspapers were considered as the main problem. In this direction, the publication type of the related news, the use of auxiliary elements, the position of the news on the page, news and information source, news categories, title and content compatibility were evaluated as sub-problems. As a result, it has been observed that general health news is used at a low level in the cancer news in the newspapers included in the research, news in the tabloid category continues to be published, therefore news is created with the aim of attracting attention rather than informing the public; It has been determined that it is necessary to specialize in health journalism.

Anahtar Kelimeler

News, Health Journalism, Specialized Journalism, Magazinization

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Aksakal, T. (2016). Yazılı Ve Elektronik Basında Haber Kalitesindeki Farklılıklar Ve Güvenilirlik Olgusu. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Avcı, N. (1990). Enformatik Cehalet. Ankara: Rehber Yayınları.
• Bal, E. (2010). Televizyon Haberciliğinde Magazinleşme Olgusu: TRT, NTV Ve Show Tv Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 1(4), 119-138.
• Berelson, B. (1984). Content Analysis İn Communication Research. New York: Hafner Press.
• Çetinkuş, H., & Keleş, N. (2017). Muhabir. Ankara: Anadolu Ajansı Yayınları.
• Çilek, E. (2019). Haber Değeri Kriterlerinin Geleneksel ve Yeni Medya Bağlamında Karşılaştırılması: Hürriyet Gazetesi ve ensonhaber.com Örneği. Yeni Medya, 2019(6), 1-19
• Dağtaş, E. (2006). Türkiye’de Magazin Basını. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Damlapınar, Z., & Işık, U. (2017). Sağlık İçerikli Basın Haberleri ve Çocuğa Yaklaşımı: Bir İçerik Analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 373-398.
• Demirhan, E.S. (2020). Geleneksel Medyadan Yeni Medyaya Geçişte Habercilik: İnternet Gazeteciliğinde Haber Üretim Süreci. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirkent, N. (1982). Sayfa Sayfa Gazetecilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Dizdar, Y. (2002). Türk Basınında 1995-1996 Yılları Arasında Sağlık Haberlerinin Değerlendirilmesi. Toplum ve Hekim Dergisi, 17(4), 314-315.
• Doğruel, H. & Yüksel, E. (2021). Türkiye’nin İlk Sağlık Konulu Gazetesi: Medimagazin. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(1), 444-464.
• Erdoğan, G. (2007). Ulusal Yazılı Basında Uzman Gazetecilik: Kültür Sanat Haberciliğinin Ana Akım ve Fikir Gazetelerindeki Uygulamaları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Erdoğan, İ. (2013). Dördüncü Güç Medyadan Beşinci Güç İnternete:Demokratik Bir Dönüşüm Mü Yaşanıyor? Selçuk İletişim, 8(1), 176-191.
• Geçer, E. (2018). Sağlık Haberciliği ve Hasta Hekim İlişkileri: Etkileşimler ve Riskler. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 169-180.
• Girgin, A. (2005). Haber Yazmak. İstanbul: Der Yayınları.
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gönenç, Ö. (2004). Medya Dünyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Günay, İ. E. (2022). Van Dijk’in Eleştirel Söylem Analizi Bağlamında Azerbaycan Ermenistan Arasındaki Savaşa İlişkin Le Monde ve Le Figaro’da kullanılan Haber Başlık ve Girişlerinin Analizi. Aksaray İletişim Dergisi, 4(1), 46-65.
• Işıklar, H.C. (2011). Haber Televizyonlarında Haber Yapım Ve Yayın Süreçleri: Ntv, Habertürk Ve Cnn Türk Televizyonlarinin Karşilaştirmali Çözümlemeleri. ( Yamyımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kanber, R. (2003). Medya ve Sağlık. Ankara: Türk-Sağlık-Sen Yayınları.
• Karagöz, K. (2012). Sağlık Haberlerinin Kamuoyunu Yönlendirme İşlevi: Dilovası’ndaki Kanser Vakalarının Türk Yazılı Basınına Yansımaları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kars, N. (2015). Radyo-Televizyon Haberciliği. İstanbul: Der Yayınları.
• Kart, E. (2018). Türkiye’de Sağlık Haberlerine ve Sağlık Haberciliğine Eleştirel Bir Bakış. Evrim Ağacı. https://evrimagaci.org/turkiyede-saglik-haberlerine-ve-saglik-haberciligine-elestirel-bir-bakis-7201.
• Kaya, R.A. (2016). İktidar Yumağı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kaya, Z. (2022). Covıd-19 Pandemi Döneminde Sağlık Çalışanlarının Sağlık Haberlerini Algılama Düzeylerinin Psikolojik Sağlamlık Durumuna Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Kaytaz, K. , Tütüncü, M. , Erbatur, N. , Ertekin, C. & Aktan, A. (2015). Yazılı Basında Çıkan Sağlık Haberlerinin İncelenmesi. Marmara Medical Journal, 23(3), 369-372.
• Kılıç, D. (2013). Haber Yapma Sürecinin Belirleyici Unsurları ve Basın Ahlakı. Selçuk İletişim, 3(4), 142-151.
• Köse, A. (2022). Türkiye’de Bilim Haberciliğine Yönelik Sorunların Sağlık Haberciliği Üzerinden Değerlendirilmesi: Cnn Türk, Ntv Ve Trt Haber Sağlık Muhabirleri Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kumbasar, B. (2006). İstanbul’da Yayımlanan Gazetelerde Sağlık Haberleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Maden, S. (2020). Covid-19 Salgını ve Sağlık Haberciliği: Prof. Dr. Erkan Yüksel ile Söyleşi. Etkileşim, (6), 205-213
• Muratdağı, G., Aşıcı, N., Oturak, G., Kibar, F. A., Keskin, M., Berberoğlu, U., Ekerbiçer, H. Ç., & Aydın, A. (2019). Medyada Yer Alan Kanser Haberlerinin Değerlendirilmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 9(4), 619-625.
• Öğüt, P. (2013). Türkiye'de Sağlık Haberciliğinin Tarihsel Gelişimi Ve Hürriyet Gazetesi Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Rigel, N. (2000). İleti Tasarımında Haber. İstanbul: Der Yayınları.
• Sütlaş, M. (2007). Medya İçin Sağlık Sağlık İçin Medya. İstanbul: Şefik Matbaası.
• Taylan, A. & Ünal, R. (2017). Ana Akım Medyada Sansasyonel Habercilik: Sağlık İletişimi Örneği. Atatürk İletişim Dergisi, Sağlık İletişim Özel Sayısı 14, 27-44.
• Tekin, A., Kaya, E., Özbek Yazıcı, S. (2012). Kanserle İlgili Alternatif Tıp İçerikli Web Sitelerinin İçerik Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(6), 14-34.
• Temsili, K. , Yüksel, H. & Karakuş, E. (2012). Gazeteler, Bireyselleşen Sağlık Ve Tüketim: Ulusal Gazetelerde Yer Alan Sağlık Haberlerinde Kadının Temsili. Sosyoloji Dergisi, (27), 51-70.
• Tokgöz, O. (2017). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Utma, S. (2017). Medyadaki Sağlık Haberlerini Doğru Okumak. The Journal Of Academic Social Science Studies, 57, 597-605.
• Ünver, H.A. (2020). Türkiye’de Doğruluk Kontrolü ve Doğrulama Kuruluşları. EDAM, Oxford CTGA & Kadir Has Üniversitesi. https://edam.org.tr/turkiyede-dogruluk-kontrolu-ve-dogrulama-kuruluslari/
• Whelan, J. (2005). Medical Journalism-a Career Move? The Write Stuff, 14(2), 52-54.
• Yıldırım, B. (2013). “Sağlık Endüstrisinin Yeniden Üretimi: Sağlık Gazeteciliği (Temel Eğilimler ve Yapısal Sorunlar)”, içinde (Ed. Ş. Çağlar), Şövalyelik Mesleği Gazeteciliğin Uzmanlık Alanları (379-440). Konya: Literatürk Yayınları.
• Yıldırım, B. (2015). İletişim Araştırmalarında Yöntemler. Konya: Literatürk Yayınları.
• Yıldırım, Ö. P. (2017). Türkiye’de Sağlık Haberciliğinin Tarihsel Gelişimi. Atatürk İletişim Dergisi, 5(14), 5-26.
• Yıldız, H. (2006). Medya ve Sağlık: Türk Basınında Sağlık İçerikli Haberlerin Bilgilendirme Potansiyeli (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız, İ. & Tanyıldızı, N. İ. (2015). Türkiye’de 2012 Yılında Sağlık Haberlerinin Ulusal Yazılı Basında Yer Alış Biçimleri ve Bilgilendirme Düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 122-141.
• Yüksel, E. (2012). “Haber Yapısı ve Türleri”, içinde (Ed. H. Gürcan), Haberciliğin Temel Kavramları (68-91). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.