Yapay Zekâ Haber Yazabilir mi: Yapay Zekânın Haber Yazma Pratiğine Etkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 20, 24 - 41, 28.06.2024

Begüm Aydın , Mustafa İnce

https://doi.org/10.56133/intermedia.1436647

Öz

Yapay zekâ insan hayatına entegre olarak birçok yeniliğin ve kolaylığın kapısını aralamaktadır. Bankacılık, tıp, eğitim, pazarlama gibi farklı alanlarda kullanılan yapay zekâ medya alanında da kullanılmakta ve önemli avantajlar sağlamaktadır. Özellikle daha basit ve sayısal verilere dayalı işlerin insan gücünden ziyade yapay zekâ aracılığıyla gerçekleştirilebilmesi, böylece zamandan tasarruf sağlanması ve işleyişe hız kazandırması gibi sebepler yapay zekâ araçlarının kullanımını yaygınlaştırmaktadır. Ancak yapay zekanın neleri yapıp neleri henüz hakkıyla yapamayacağını tespit etmek zaman alacak gibi gözükmektedir. Bu bağlamda kamu yararı ekseninde büyük öneme sahip olan haber yazımı konusunda yapay zekânın ne kadar kabiliyetli olduğunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Araştırmanın amacı, haber üretimi kapsamında alanında uzman gazeteciler tarafından yazılan haberler ile yapay zekâ teknolojilerinden biri olan ChatGPT tarafından yazılan haberlerin karşılaştırması yapılarak ne oranda benzerlik gösterdiklerini ve bu bağlamda yapay zekâ teknolojisinin doğru haber üretimine ne kadar yaklaştığını/katkı sağladığını belirlemeye çalışmaktır. Örneklem, 10 uzman gazeteci, 10 gazetecilik 2. sınıf öğrencisi ve 10 normal kullanıcı olmak üzere toplam 30 kişiden oluşmaktadır. Araştırma nitel bir çalışma olup örneklem grubu amaçlı örneklem yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Çalışmada trafik kazası, yangın ve cinayet haberi olmak üzere 3 ayrı kategoride uzman gazetecinin ve yapay zekâ uygulamasının ayrı ayrı yazdığı haberlere ilişkin veriler anket yöntemiyle toplanmıştır. Veriler, -10 uzman gazeteci, 10 gazetecilik 2. sınıf öğrencisi ve 10 okuyucu-kullanıcıdan oluşmak üzere- toplam 30 katılımcıdan derinlemesine görüşme yöntemi ile elde edilmiştir. Çalışmadan elde edilen temel bulgulara göre, yapay zekâ tarafından yazılan haberlerde, 5N1K kuralına uyulmadığı, haberde yorum yapıldığı, noktalama işaretlerinin yanlış kullanıldığı, ifadelerin haber formatından oldukça uzak olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gazetecilik, Haber, Dijitalleşme, Yapay Zekâ, Sanal Haber

CAN ARTIFICIAL INTELLIGENCE WRITE NEWS: A RESEARCH ON DETERMINING THE EFFECT OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE ON NEWS WRITING PRACTICE

Öz

Artificial intelligence (AI) has integrated into human life and brought many innovations and conveniences. AI, which is used in many different fields, is also used in the media field and provides significant advantages. Especially tasks that are simpler and based on numerical data are done through AI rather than human power. Thus, AI saves time and speeds up the process. However, it is still unclear what and how well AI does. In this context, it is significant to determine how successful AI is in news writing. The research aims to compare news written by expert journalists with those written by ChatGPT. The study aims to determine the extent of similarity between the two types of news and, in this context, assess how closely AI contributes to accurate news production. The study sample consists of 30 individuals, including 10 expert journalists, 10 second-year journalism undergraduates, and 10 regular users. The research is a qualitative study, and the purposive sampling method was employed to determine the sample group. In the study, data related to news written separately by expert journalists and ChatGPT in three different categories: traffic accidents, fires, and murders, were collected through a survey method. The data were obtained through in-depth interviews with participants. In conclusion, it was observed that news written by AI didn’t adhere to the 5W1H rule, included commentary, had incorrect use of punctuation marks, and expressions were significantly distant from the news format.

Anahtar Kelimeler

Journalism, News, Digitalization, Artificial Intelligence, Virtual News

Kaynakça

• Akyazı, A. (2018). Gazetecilikte Dijitalleşme ve Haber Üretimine Yansıması: Robot Gazeteciler. In O. Uçak (Ed.), Dijital Medya ve Gazetecilik (pp. 15-30). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Atalay, M., & Çelik, E. (2017). Büyük Veri Analizinde Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi Uygulamaları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 155-172. doi:10.20875/makusobed.309727
• Ay, A. (2023). Gazetecilik 4.0: Yapay Zeka Haberciliğinin Güncel Örneklerine Yönelik Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(38), 412-435.
• Aziz, A. (2022). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri (14. ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bordoel, J., & Dueze, M. (2001). Network Journalism: Converging Competences of Media Professionals and Professionalism. Australian Journalism Review, 23(2), 91-103.
• Bulut, S. (2019). Dijital Medyada Haber: Gazetecilikte Arama Motoru Optimizasyonu Uygulaması Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1087-1105.
• Bulut, S. (2020). Dijital Çağda Medya: Makine Öğrenmesi, Algoritmik Habercilik ve Gazetecilikte İşlevsiz İnsan Sorunsalı. Selçuk İletişim, 294-313.
• Copeland, B. (2024, March 14). Artificial Intelligence. Retrieved April 29, 2024, from Britannica: https://www.britannica.com/technology/artificial-intelligence#ref219078
• Çeber, B. (2023). Yapay Zeka ve Halkla İlişkiler Kullanım Alanları, Etki, Sınır ve Zorluklar (1 ed.). Ankara: Nobel Bilimsel.
• Dörr, K. N. (2016). Mapping the field of Algorithmic Journalism. Digital Journalism, 4(6), 700-722.
• Etike, Ş. (2023). Türkiye'deki Haber Merkezlerinde Yapay Zeka Teknolojileri Gazeteci Deneyimleri ve Algıları. In H. Hülür, & C. Yaşın (Eds.), Yeni Medya ve Toplumsal Dönüşümler (pp. 398-428). Ütopya Yayınevi.
• Etike, Ş. (2023). Yapay Zeka ve Haber Üretim Üreci: Tanımlar ve Uygulamalar. Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 3(6), 588-609.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (C. Güzel, Ed.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Giomelakis, D., & Veglis, A. (2015). Employing Search Engine Optimization Techniques in Online News Articles. Studies in Media and Communication, 3(1), 22-33.
• Gökalp, Ö. M. (2022). Makine Öğrenmesi. Gazi Üniversitesi, Gazi BilişimEnstitüsü, Adli Bilişim Bölümü, 1-14.
• Gülşen, İ. (2019). İşletmelerde Yapay Zeka Uygulamaları ve Faydaları: Perakende Sektöründe Bir Derleme. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 407-436.
• Güney, E., & Yavuz, H. (2020). Yapay Zekâ ile Sanatsal Üretim Pratiğinde Sanatçının Rolü ve Değişen Sanat Olgusu. Sanat ve Tasarım Dergisi, 415-439.
• Hancock, J. T., Naaman, M., & Levy, K. (2020, January). AI-Mediated Communication: Definition, Research Agenda, and Ethical Considerations. Journal of Computer-Mediated Communication, 25(1), 89-100. doi:10.1093/jcmc/zmz022
• Huang, J., Zhou, M., & Yang, D. (2007). Extracting Chatbot Knowledge from Online Discussion Forums. IJCAI 2007, Proceedings of the 20th International Joint Conference on Artificial Intelligence. 7, pp. 423-428. Hyderabad: DBLP.
• Jarrahi, M. H. (2018). Artificial Intelligence and the Future of Work: Human-AI Symbiosis in Organizational Decision Making. Business Horizons, 61(4), 577-586. doi:10.1016/j.bushor.2018.03.007
• Kocabay, N. Ş. (2021). Yapay Zekânın Habercilikte Kullanımı: Olanaklar ve Sakıncalar. In F. Zengin, & B. Kapır (Eds.), Yapay Zeka ve Medya (pp. 217-244). İstanbul: Doruk Yayınları.
• Köroğlu, Y. (2017). Yapay zekanın teorik ve pratik sınırı. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1-10.
• Ormanlı, O. (2012). Dijitalleşme ve Türk Sineması. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 2(2), 32-38.
• Öngel, A. (2023). Yapay Zekâ Teknolojisinin Haber Üretim Süreçlerinde Kullanımı: Otomatik Haber Üretimi. Turkish Studies - Social, 18(2), 527-545.
• Özel, E. K., & Deniz, Ş. (2018). “Google Gazeteciliği” mi “Empati Editörlüğü’ mü? Gazetecilikte SEO Editörlüğü ve Dönüşen Gazetecilik Pratikleri Üzerine Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi(30), 164-190.
• Pirim, H. (2006). Yapay Zeka. Journal of Yasar University, 1(1), 81-93.
• Seçil, T. (2016). Reklam İletişiminde Dönüşümler: Çevrimimi Reklam ve Tüketici. İktisat ve Toplum(71), 24-33.
• Selvi, Ö. (2012). Bilgi Toplumu, Bilgi Yönetimi ve Halkla İlişkiler. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 191-214.
• Shankar, V. (2018). How Artificial Intelligence (AI) is Reshaping Retailing. Journal of Retailing, 94(4), 5-11. doi:10.1016/S0022-4359(18)30076-9
• Shen, A. (2014). Recommendations as personalized marketing: insights from customer experiences. Journal of Services Marketing, 28(5), 414-427. doi:10.1108/JSM-04-2013-0083
• Sucu, İ., & Ataman, E. (2020). Dijital Evrenin Yeni Dünyası Olarak Yapay Zeka ve Her Filmi Üzerine Bir Araştırma. Yeni Medya Elektronik Dergi, 4(1), 40-52.
• Şimşek, A. (2018). Araştırma Modelleri. In A. Doğanay, M. Ataizi, A. Şimşek, J. B. Salı, & Y. Akbulut, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (pp. 80-107). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Tektaş, M., Akbaş, A., & Topuz, V. (2002). Yapay Zeka Tekniklerinin Trafik Kontrolünde Kullanılması Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Trafik ve Yol Güvenliği Kongresi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Vuran, E., & Alpkoçak, A. (2020). Arama Motoru Optimizasyon Yöntemlerinin Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 22(65), 491-503.
• Wirtz, B., Weyerer, J., & Geyer, C. (2018). Artificial Intelligence and the Public Sector Applications and Challenges. International Journal of Public Administration.
• Yanık, A. (2016). Yeni Medya Nedir Ne Değildir? Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 898-910. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. ed.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurdakul Başok, N., & Bat, M. (2011). Şirketler İçin Rekabette Sanal Farkındalık: Arama Motoru Pazarlaması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi(1), 44-60.