Yenilenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Barış Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 52 - 73, 05.07.2018

Murat Aydemir

Öz

Bu araştırma, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında uygulamaya konulan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programını (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) barış eğitimi açısından değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının doküman incelenmesi yöntemi ile taranması şeklinde yapılmıştır. Araştırmada doküman (veri kaynağı) olarak Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) kullanılmıştır. Araştırmaya ilişkin veriler 2017-2018 eğitim-öğretim yılında toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının temel yaklaşımının, genel amaçlarının, öğrenme alanlarının, anahtar yetkinliklerinin, kazanımlarının, beceri ve değerlerinin barış eğitimini önemli düzeyde yansıttığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, barış eğitimi, barış

Kaynakça

• Aktaş, Ö, Safran, M. (2013a). Evrensel bir değer olarak barış ve barış eğitiminin tarihçesi. TSA, 17(2), 131-150.
• Aktaş, Ö, Safran, M. (2013b). Ortaöğretim öğrencilerinin savaş ve barış kavramı ile ilgili düşüncelerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 1587-1619.
• Akyol, C. (2015). Sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki barış eğitimi algılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, Y, Günçavdı, G, Polat, S (2015). The impact of peace education programme at university on university students’ intercultural sensitivity. Procedia Social and Behavioral Sciences, 174, 2301-2307
• Aslan, C, Karaman Kepenekci, Y, Karagül, S, Doğan Güldenoğlu, N (??). Çocuk ve gençlik edebiyatında barış eğitimi. Ankara üniversitesi çocuk ve gençlik edebiyatı uygulama ve araştırma merkezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Avcı, C, Tarhan, M (2015). Barış eğitimi kapsamında sosyal bilgiler eğitimi ve Ermeni meselesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 1-17.
• Aydın, F. (2016). Günümüz dünya sorunları. Ankara: Pegem Akademi.
• Bektaş Öztaşkın, Ö (2014). Barışa yönelik tutumlar ve günümüz dünya sorunlarına yönelik tutumlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Journal of Education. 3(3), 25-39.
• Bihter, K. (2013). Barış eğitimi programının kültürlerarası yeterlilik ve çatışma çözme stratejilerine etkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli.
• Brock-Utne, B (2000). Peace education in an era of globalization. Peace Review: A Journal of Social Justice, 12(1), 131-138.
• Cabezudo, A, Haavelsrud, M. (2007). Rethinking peace education. In C. Webel & J. Galtung (Eds.), Handbook of peace and conflict studies (pp. 279-296). New York: Routledge.
• Cansız Aktaş, M. (2014). “Nitel Veri Toplama Araçları”. Mustafa Metin (Ed.) Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (ss. 337-371) Ankara: Pegem A Akademi.
• Carter, CC. (2010). Teacher preparation for peace education. In C. C. Carter (Ed.), Conflict resolution and peace education: Transformations across disciplines (pp. 187-205). New York: Palgrave Macmillan.
• Castro, l, Galace, J (2010) Peace Education: A pathway to a culture of peace (2nd Ed.) Quezon City: Center for Peace Education.
• Coşkun, Y. (2012). İlköğretim programlarında barış eğitimi ve barış eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezii. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Coşkuner, E. (2008). Barış eğitimi programının öğrenci şiddeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• De Paul, SV. (2010). Peace education in elementary teacher education of Tamilnadu. In C. C. Carter & R. Kumar (Eds.), Peace philosophy in action (pp. 141-159). New York: Palgrave Macmillan.
• Demir, S. (2011). Türkiye’de barış eğitimine bakış: tanımlar, zorluklar, öneriler: nitel inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, (4), 1727-1745.
• Demircioğlu, İ, Mutluer, C Demircioğlu, E. (2009) Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının barış eğitimi hakkındaki görüşleri; KTÜ fatih eğitim fakültesi örneği, Giresun Üniversitesi Fen, Sosyal ve Çevre Eğitiminde Son Gelişmeler Sempozyumu Kitabı, 348- 355.
• Demirtaş, A (1991). Barış, savaş ve eğitim, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 41-4.
• Deveci, H., Yılmaz, F Karadağ, R (2008). Öğretmen adaylarının barış eğitimi algıları. Eurasian Journal of Educational Research (30) 63–80.
• Fountain, S (1999) Peace Education in Unicef. New York, Programe Division.
• Galtung, J (1997). Peace education is only meaningful if it lead to action. Unesco Courier Press, 50, 4-8.
• Günay, M (2004). Barış bir ütopya mıdır? Kaygı, 3, 65-72.
• Haavelsrud, M. (1987). Peace education operationalization of the peace concept. Bulletin of Peace Proposals, 18(3), 363-374.
• Harris, I M (1990). The Goals Of Peace Education, Peace Review: A Journal of Social Justice 2(2), 4-7.
• Harris, I M (2002). Conceptual underpinnings of peace education. In G. Salomon & B. Nevo (Eds.), Peace education: The concept, principles, and practices around the world (pp. 15-25). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Harris, I M, Morrison, M L (2003). Peace education (2nd ed.). Jefferson, NC: McFarland.
• Hettler, S, Johnston, L M (2009). Living peace: An exploration of experiential peace education, conflict resolution and violence prevention programs for youth. Journal of Peace Education, 6(1), 101-118.
• Hicks, D (Ed.) (1988). Education for peace: Issues, principles and practice in the classroom. London: Routledge.
• İmamoğlu, H, F, Bayraktar, G. (2014). Türk ve Macar üniversite öğrencilerinin barış kavramına ilişkin algılarının karşılaştırılması. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 20-44.
• Johnson, D W, Johnson, R T (2003). Controversy and peace education. Journal of Research in Education, 13(1), 79-91.
• Johnson, D W Johnson, R T (2006). Peace education for consensual peace: the essential role of conflict resolution. Journal of Peace Education, 3(2), 147-174. doi:10.1080/17400200600874792.
• Kamaraj, I, Kerem, E A (2004). Erken çocukluk dönemi barış değerine evrensel bir bakış. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (15)93-104.
• Kanatlı, F, Schreglmann, S (2017). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin savaş ve barış kavramlarına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 127-146.
• Karababa, S (2017). Çocuk edebiyatı yapıtlarının barış eğitiminde farkındalık oluşturması bağlamında incelenmesi. Journal Of Awareness, 2(7), 165-186.
• Kartaltepe. O (2014) Okul öncesi öğretmenlerinin barış eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, B. (2013). Barış eğitimi programının kültürlerarası yeterlilik ve çatışma çözme stratejilerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Keçe, M, Doğan, C, Taş, M (2016). Sosyal bilgiler derslerinde barış eğitimi: öğretmen görüşlerine dayalı nitel bir çalışma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(USBES Özel Sayı II), 1432-1468.
• Kepenekçi, Y. (2010). Üniversite öğrencilerinin ulusal ve uluslararası barışa ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(2), 27- 49.
• Keskin, S C, Keskin, Y (2009). Cumhuriyet dönemi ilkokul (ilköğretim 1. kademe) sosyal bilgiler ve onun kapsamına giren ders programlarında bir değer olarak barışın yeri. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 69-92.
• Laing, R. D. (1978). The Politics of Experience. London: Penguin
• Mardin, N B (2013) “Barış Eğitimi”, Barış Kültürü Ve Eğitimi Çalıştayı, 21.Yüzyıl Eğitim ve Kültür Vakfı, Baskı: HTC Ofset, Basım Tarihi: Şubat 2013. 11 Mayıs 2012, İstanbul Boğaziçi Üniversitesi.
• Mardin, N B (2015). Barış eğitimi nedir? Türkiye Özel Okullar Birliği Dergisi, 8(31), 54-57.
• Memişoğlu, H (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının barış ve barış eğitimine ilişkin Görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 151- 175.
• Memişoğlu, H, Çatlak, İ H (2016). Barış ve barış eğitimine yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(USBES Özel Sayı II), 1543-1571.
• Mutluer, C (2016). Sosyal bilgiler dersinin barış eğitimindeki yeri: Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Route Educational and Social Science Journal, 3(1), 62-74.
• Önal, G, Arsal, Z (2015). İlkokul ve ortaokul öğretim programlarında barış eğitimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 176-191.
• Önür A. (1994). Sınıf içi uyuşmazlıkların çözümü: Barış eğitimi üzerine bir çalışma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Özdemir, H, Çelik, F (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin savaş ve barış kavramlarının öğretimine ilişkin görüşleri. Turkish History Education Journal, 6(1), 100-128.
• Özden, S (2014). Barış eğitimi temalı bir hizmet içi eğitim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Öztürk, C (2009). “Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış”, Cemil, Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, içinde (1-32), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Polat, S (2015). "Diğerlerinin Görüşü Bağlamında Barış ve Empati" (Emekli Bakış Bağlamında Barış ve Empati). "Empati Geliştiren ve Geliştiren: Çocuk ve Empati, Yücel Kabapınar'ın editörlüğünü yaptığı Çocuk ve Empati, 135-153. Ankara: Pegem Yayınları.
• Polat, S, Arslan, Y, Günçavdı, G (2016). The Qualities of Teachers Who Instruct Peace Education: Views of Prospective Teachers’ Who Attended the Peace Education Programme. Journal of Education and Practice, 7(28), 36-45.
• Preston, R C, Herman, W L (1974). Teaching social studies in the elementary school. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Reardon, B (1988) Educating for global responsibility: Teacher designed curricula for peace education.
• Reardon, B (2001) Education for a culture of peace in qendar perspective. Paris; Unesco Publishing.
• Rosenberg, B M (2003) ‘Nonviolent communication’ Weeks, Dudley, 1994 ‘Eight Essential Steps to Conict Resolution.
• Sadrı Damırchı, S (2014a). Barış eğitimi programının yedinci sınıf öğrencilerinin çatışma çözme ve iletişim becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Sadri-Damirchi, E, Bilge, F (2014b) Barış eğitimi programının yedinci sınıf öğrencilerinin çatışma çözme ve iletişim becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 39 (175), 309-318.
• Sağkal, A. S. (2011). Barış eğitimi programının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri, empati düzeyleri ve barışa ilişkin görüşleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Sağkal, A S, Türnüklü, A, Totan, T (2012). Kişilerarası barış için empati: Barış eğitiminin empati becerilerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim, 12(2), 1447-1460.
• Sağkal, A, S, Türnüklü, A (2017) Barış eğitimi programının lise öğrencilerinin öznel iyi oluş ve umut düzeyleri üzerindeki etkileri. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi. 7(47), 69-85.
• Sağkal, A S (2015). Barış eğitimi programının dokuzuncu sınıf öğrencilerinin şiddete yönelik tutumları, sosyal problem çözme becerileri ve sınıf iklimi üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. İzmir.
• Sağlam, F K (2015). Çocuk ve gençlik müzelerinde barış eğitimi programları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Sertel, J. M. ve Kurt, G. (2004). Winpeace barış eğitimi: barış bireyde başlar. İstanbul: Ekspres Basım.
• Sevim, F Ö, Diler, R (2017). Din kültürü ve ahlak bilgisi (dkab) derslerinde barış eğitiminin yeri. Journal of International Social Research, 10(51), 833-846.
• Tapan, Ç (2006). Barış eğitimi programının öğrencilerin çatışma çözme becerileri üzerindeki etkilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Tarhan, M, Altun, A (2016). UNESCO ve barış eğitimi. International Journal of Field Education, 2 (2), 58-71.
• Toh, S H, Cawagas, V F (2010). Peace education, ESD and the earth charter: Interconnections and synergies. Journal of Education for Sustainable Development, 4(2), 167-180.
• Topçu Kabasakal, Z, Serdar Sağkal, A, v Türnüklü, A (2015). Barış eğitimi programının öğrencilerin şiddet eğilimleri ve sosyal sorun çözme becerileri üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 40(182), 43-62.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), (2005). Framework for teachers. India: New Delhi.
• Wulf, C (2013). Human development in a globalized world. Education towards peace, cultural diversity and sustainable development. Revista española de pedagogía, 71(254), 71-86.