KIRGIZİSTAN’DA TOKUZ KORGOL OYUNUNUN YAŞ FAKTÖRÜNE GÖRE POPÜLARİTESİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 80 - 88, 26.06.2020

Bilal Demırhan

Öz

Yapılan bu araştırmada geleneksel Türk zeka oyunu olan hafıza, dikkat gibi zihinsel yeteneklerin kullanıldığı Tokuz Korgol (mangala) oyununun küreselleşen günümüz dünyasında Kırgızistan’da bilinirlik ve oynanırlık düzeyleri araştırılmıştır.
Araştırmaya 249 kişi (erkek n:134, kadın n:115) dahil edilmiştir. Hazırlanan anket ile katılımcılara tokuz korgol oyunu hakkında duyumlarının olup olmadığı sorusu yöneltilmiş ve oyun hakkında duyumu olanlara oyunun kurallarını ve oynamasını bilip bilmediğine yönelik ayrıca ikinci bir soru yöneltilerek elde edilen sonuçlar değerlendirilmiş. Paket programı kullanılarak yapılıp sayısal ve yüzde frekanslar hesaplanmıştır. Elde edilen veriler incelendiğinde tokuz korgol oyunu hakkında en fazla bilgi sahibi ve oynama oranına sahip olan yaş aralığının 41 yaş ve üstü yaş gruplarda olduğu görülmüş ve bu yaş grubundaki katılımcıların yaklaşık %65 inin aktif olarak Tokuz korgol oyununu oynadıkları tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra araştırmaya katılan 10 yaşa kadar olan çocuklardan %72.2 gibi büyük bir çoğunluğun Tokuz korgol oyunu hakkında hiçbir fikirlerinin olmadığı görülmüş ve daha önce oyunu duyduğunu ifade eden %27.8’ lik kısmın ise oyunu daha önce hiç oynamadığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak; Tokuz korgol oyununun bilinirlik ve oynanırlık düzeyinin yaşın küçülmesine paralel olarak düşüş gösterdiği tespit edilmiştir. Bir zeka oyunu olduğu gibi aynı zamanda Türk kültüründe önemli bir miras olan Tokuz korgol oyununun bir devlet politikası olarak ilk öğretim müfredatına alınması çocukların akademik zekalarının gelişiminin yanı sıra tokuz korgol oyununun yeni nesillere aktarımında önemli bir etken olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, tokuz korgol

Kaynakça

• And M. (1963). “Türk oyunları üzerine Latince bir kitap”, Türk Folklor Araştırmaları, Mayıs, Sayı: 166.
• Dcanuzakov K. – Türkmen M. (2018) “Increasing the popularity of traditional ancient history sports: Kyrgyzstan- Turkey Example”,Scientific-practical journal, ISSN 1694-6707, 4 (23), 46-49
• Dülger S, Ayyıldız A, Koca Ö. (2016). T.C. Bursa Valiliği İl Millî Eğitim Müdürlüğü. Mangala oyunu tanıtma ve yaygınlaştırma projesi, 5
• Gül M., Uzun R. N., & Çebi, M. (2018). Türk Kültürlerindeki Geleneksel Oyunlar Ve Sporlara Yüzeysel Bir Bakış. Electronic Turkish Studies, 13(26). 656-671
• Karahüseyinoğlu, M. F. (2008). Geleneksel Türk Spor Kamuoyunun Profilinin Belirlenmesi. Sport Sciences, 3(2), :66-74.
• Keskin Y. (2016) Bozkırın İzlemi, Ötüken dergisi. http://otukendergi.com/bozkirin-izlemi-yasar-keskin/,Ana Hatlarıyla Geleneksel Türk Oyunları İçerisinde Dokuz Kumalak ve Mangala. Sayı 7 ET: 19/03/2019
• Köksal S. https://salihkoksal.wordpress.com/2011/04/23/4-bin-yillik-unutulmus-miras-mangala/ ET: 18.03.2019
• Küçükyıldız, A. (2015). Türk Zekâ Oyunları 1: Köçürme (Mangala), Delta Kültür Yayınevi: Ankara.
• Küçükyıldız, A. (2011). Satranç’ın Atası Olan Türk Zekâ Oyunu; Mangala. https://arslanevi.blogspot.com/2011/01/satrancin-atasi-olan-turk-zeka-oyunu.html. (ET:15.03.2019) 1-28
• Orak S., Karademir E. & Artvinli E. (2016) Estüdam Eğitim Dergisi. Temmuz (1. Cilt, 1. Sayı) 1-18
• Ötüken Dergisi. https://mancala.fandom.com/wiki/Mankala_(T%C3%BCrk%C3%A7e)ET: 18/03/2019
• Sümbüllü Y.Z., Altınışık M. E., (2016) Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimi Açısından Önemi. ETÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/2, Temmuz, Sayfa: 73-85.
• Taşbaş E., Marat Kızı A. (2010) Kırgız Ulusal Oyunları, Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 242
• Toguz Korgool. http://www.toguzkorgool.com/kg/kyzyktuu-faktylar ET:03/04/2019)
• Toktorbayev S. Öspürümdör Oyundarı, Cobet Baskısı, Bişkek 1991.
• TTKB, (2013). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Zekâ Oyunları Dersi Öğretim Programı, MEB, sayı 118.
• Wikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Mankala ET: 18/03/2019
• World Nomad Games. http://worldnomadgames.com/kg/sport/Toguz-korgool/ET: 27/03/2019