Taekwondo Sporcuları Üzerine Yapılmış Psikolojik Çalışmaların Sistematik Derlemesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 603 - 614, 31.12.2020

Abdulaziz Selucik , Ahmet Naci Dilek

Öz

Spor olgusu, sporcuyu başarıya odaklar ve rekabet içeriklidir. Başarının temel gerekliliğinin sorumluluk, rekabetin ise sağlıklı bir zihinsel işleyiş olduğu bilinmektedir. Sporun içerisinde yer alan bu gerekliliklere dayanarak sportif yarışmalarda yalnızca fiziksel değil zihinsel olarak da her tür mücadeleye hazır olmanın ve bu yönde hazırlıklar yapmanın gereği ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda tüm spor branşları, kendine özgü taktiksel ve teknik farklılığı içerisinde barındırdığı gibi psikolojik gereklilikleri de çeşitlilik arz etmektedir. Bahsi geçen çeşitlilik temel olarak bireysel ve takım sporları bazında araştırmalarda esas alınır ve araştırmamızda da bireysel sporlardan birisi olan taekwondo sporu konu alınmıştır. İlgili verilere dayanarak araştırmamızda taekwondo sporcuları üzerine yapılmış psikolojik çalışmaların sistematik derlemesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmamız, ülkemizde son 10 yıl içerisinde tamamlanmış ve ulusal tez merkezinin resmi internet sitesinde yayınlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezleri esas alınarak hazırlanmıştır. Araştırma konusu olarak spor psikolojisinin temel konularını araştıran ve örneklem grubunda taekwondo sporcularının yer aldığı çalışmalar araştırmamıza dâhil edilmiştir. Araştırma amacına uygun verilerin elde edilebilmesi amacıyla sistematik derleme metodundan faydalanılmıştır. Sistematik derleme, kendi alanında uzman kişilerce elde edilebilecek en pragmatik araştırma kanıtını belirlemek amacıyla benzer yöntemlerle ve konularda hazırlanmış araştırmaların yapılandırılmış ve kapsamlı bir sentezi olarak ifade edilebilir. Bu metodoloji ile sentezlenen araştırma verilerinde varılan ortak yargılar; poomse sporcularının kyorugi sporcularına kıyasla daha kaygı yüklü ve imgeleme çalışmalarını daha çok yapan, kyorugi sporcularının ise daha öfke yüklü kişiler oldukları söylenebilir. Ayrıca taekwondo sporcularında sportif güvenin yüksek olduğu, narsist kişilik özelliğine oldukları, edilgen ve genel saldırganlık davranışları sergiledikleri söylenebilir. Bu veriler literatürde yer alan benzer araştırmalarla tartışılmış ve taekwondo sporcularının psikolojik değişkenlerinin örneklem gruplarına (demografik bilgiler) bağlı olarak farklı sonuçlar doğurduğu kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Taekwondo, Sporcu, Psikoloji, Sistematik derleme

Kaynakça

• Akandere, M. ve Bedir, R. (2011). Taekwondo Milli Takım Sporcularının Durumluk Kaygı Düzeylerinin Başarıya Etkisi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilim Dergisi, 13(1): 119-124.
• Akyol, A. (2019). Sporcuların stresle başa çıkma yöntemlerinin belirlenmesinde sürekli sportif güven ve sürekli kaygı düzeylerinin rolü. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Aldemir, Y. G., Biçer, T. ve Kale, E. K. (2014). Futbolcularda İmgeleme Çalışmalarının Problem Çözme Üzerine Etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(2): 37-45.
• Alkan, B. (2019). Elit taekwondocularda kaygının sportif performans üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Alp, A. F. (2020). Milli taekwondocuların mükemmeliyetçilik ve başarısızlık korkusu düzeylerinin incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması. Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Altıntaş, A. ve Akalan, C. (2008). Zihinsel Antrenman Ve Yüksek Performans. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), s. 39-43.
• Aslan, S. ve Ağbuğa, B. (2014). Elit Taekwondo Sporcularının Stresle Başa Çıkma Tarzlarının İncelenmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 2(1): 111-118.
• Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (1986). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Başaran, M. H., Taşğın, Ö., Sinaoğlu, A. ve Taşkın, A. K. (2009). Sporcularda Durumluk ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1): 533-542.
• Baykan, E. (2018). Y ve z nesil taekwondocuların sürekli öfke düzeylerinin saptanması ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Yozgat Bozok Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Yozgat.
• Bayrak Ayaş, E. ve Nacar, E. (2019). Sporcularda İmgeleme ve Sportif Güven İlişkisi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bayrakdaroğlu, S. (2014). Tekvandocuların psikolojik sağlamlık ve öz-anlayış düzeylerinin takım sporcularıyla karşılaştırılması. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Bayraktar, B. ve Kurtoğlu, M. (2009). Sporda performans, etkili faktörler, değerlendirilmesi ve artırılması. Klinik Gelişim, s. 16-24, İstanbul.
• Boz, E. (2019). Elit karate sporcularında imgeleme ve kaygı ilişkisinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
• Burns, N. ve Grove, S. K. (2009). The Practice of Nursing Research: Appraisal, Synthesis, and Generation of Evidence (6th ed.). USA: Saunders.
• Can, Y., Güven, H., Soyer, F., Demirel, M., Bayansalduz, M. ve Şahin, K. (2010). Elit taekwondo sporcularında aile-antrenör,kulüp desteği ve başarı motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi,7(1): 240-252.
• Cheng, W. N. K., Hardy, L. & Markland, D. (2009). Toward a Three-Dimensional Conceptualization of Performance Anxiety: Rationale and İnitial Measurement Development. Psychology of Sport and Exercise, 10(2): 271-278.
• Civan, A., Arı, R., Görücü, A. ve Özdemir, M. (2010). Bireysel ve Takım Sporcularının Müsabaka Öncesi ve Sonrası Durumluk ve Sürekli Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1): 193-206.
• Çarba Karakuzulu, E. (2018). Savunma ve dövüş sporları yapan sporcular ile diğer bireysel sporları yapan sporcuların saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Ekmekçi, R. (2017). Sporda Zihinsel Antrenman. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Engeloğlu Durmaz, E. (2019). Farklı branşlarda ve cinsiyetteki elit sporcuların imgeleme biçimlerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
• Gönen, M. (2019). Antrenör-sporcu ilişkisinin sporcuların durumluk kaygı, öfke ve öznel iyi oluş düzeylerine etkisi: Taekwondo ve korumalı futbol örneği. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Hemingway, P. ve Brereton, N. (2009). What is a systematic review?. Erişim: 08.10.2020. http://www.whatisseries.co.uk/whatis/
• Hosseinalipour, F. (2015). Üniversiteli sporcu öğrencilerin sporda, motivasyon düzeyleri ve stresle başa çıkma yöntemlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Konter, E. (2003). Spor Psikolojisi Uygulamalarında Yanılgılar ve Gerçekler. Ankara: Dokuz Eylül Yayınları.
• Korkutata, A. (2016). Participation motivation in sport: A study on taekwondo athletes. Turkish Journal of Sport and Exercise, 18(3): 47-55.
• Kul, M., Boz, E., Şipal, O., Erdoğan, Y. ve Baycan, Y. (2020). Elit Boks Sporcularının Benlik Saygısı ve Karanlık Üçlü Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi. 4th International Conference on Social Sciences & Humanities Tam Metin Kitabı, s. 103-121, Ankara.
• Kusan, O. (2014). Güreş, boks, taekwondo branşındaki elit düzeydeki sporcuların başarı motivasyonunun çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Mavi, S. (2012). Hızlı tempo müziğin taekwondocular üzerindeki etkileri. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Mazılı, N. (2018). Türkiye'deki taekwondo ve karate sporcularının narsist kişilik özellikleri, mizaç tipleri ve saldırganlık düzeylerinin araştırılması. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Morgan, C., T. (2013). Psikolojiye giriş (20. Baskı). Konya: Eğitim Yayınları.
• Orhan, S. (2018). Bireysel sporcular ve takım sporcularında duygusal zekâ ve zihinsel dayanıklılık ilişkisi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Robert, S., Weinberg, R. S. & Gould, D. (2019). Spor ve Egzersiz Psikolojisinin Temelleri (6. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sağlam, M. (2018). Müsabık taekwondocularda saldırganlık ve dürtüsel davranış tepkilerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Savaş, M. (2019). Okul sporlarına katılan ortaöğretim öğrencilerinin imgeleme becerileri kullanımı ile sportif güven düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan.
• Seleciler, C. (2019). Halk dansları eğitimi gören üniversite öğrencilerinin imgeleme ve optimal performans duygu durumu düzeylerinin belirlenmesi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
• Soytürk Akın, E. (2019). Sportif güvenin belirleyicisi olarak güdülenme ve başarı algısı: Çocuk taekwondo sporcuları üzerinde bir çalışma. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Tiryaki, Ş., Erdil, G., Acar, M. ve Emlek, Y. (1991). Sporcu ve Sporcu Olmayan Gençlerin Kişilik Özellikleri. Spor Hekimliği Dergisi, 26(1): 19-23.
• Tutkun, E., Güner, B. Ç., Ağaoğlu, S. A. ve Soslu, R. (2010). Takım Sporları ve Bireysel Sporlar Yapan Sporcuların Saldırganlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 23-29.
• Türkoğlu, F. (2019). Taekwondo sporcularının zihinsel dayanıklıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Weinberger, R. S. ve Gould, D. (2019). Spor ve egzersiz psikolojisinin temelleri (6. Baskı). Human Kinetics, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yarayan, Y. E., Yıldız, A. B. ve Gülşen, D. B. A. (2018). Elit Düzeyde Bireysel ve Takım Sporu Yapan Sporcuların Zihinsel Dayanıklılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57): 992-999.
• Yıldız, H. (2020). Taekwondo sporcularının psikolojik beceri düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Zengin, Ö. (2010). Bireysel mücadele sporlarındaki (taekwondo, judo, güreş) elit sporcuların kişilik özellikleri ile öfke düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.