Futbol Hakemlerinin Sporun Ahlaki İklimine İlişkin Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 357 - 378, 31.12.2020

Özer Yıldız , Mehtap Yıldız

Öz

Araştırmanın amacı futbol hakemlerinin sporun ahlaki iklimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma nitel araştırma modellerinden fenomenoloji yaklaşım deseni ile değerlendirilmiş, veriler yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi yoluyla elde edilmiştir. Araştırma grubunu 2017-2018 Futbol Sezonunda faal olarak Hatay İli’nde hakemlik yapan ve amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesine göre seçilerek belirlenen 25 erkek futbol hakemi oluşturmuştur. Veriler içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Futbol hakemleri sporun evrensel ve birleştirici yönüne rağmen sporda ayrımcılığın var olduğunu, şiddet ve saldırganlığın sosyal, kültürel, ekonomik nedenlerinin olduğunu, çözümün ise eğitim ve yasal düzenlemelerden geçtiğini, spor ahlakının fair play ilkelerine uymak olduğunu ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

spor, ayrımcılık, şiddet, saldırganlık, ahlak

Kaynakça

• Bailey, R. (2006). Physical education and sport in schools: A review of benefits and outcomes. Journal of School Health, 76 (8), 397-401. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2006.00132.x
• Belkacem, C., Salih, K. (2017). The relationship between the sources of psychological stress and the level of self-esteem among football referees. European Journal of Physical Education and Sport Science, 3 (12), 575-593.
• Berg, B. L., Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Aydın, H. (Trans. Ed.). Konya: Eğitim.
• Bridge, B. (2004). Etik değerler eğitimi. İstanbul: Beyaz.
• Burgaz Uskan, S., Bozkuş, T. (2019). Eğitimde oyunun yeri. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 123-131
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Bütün, M., Demir, S. B. (Trans. Eds.). Ankara: Siyasal.
• Çınar, A. (2013). Değerler felsefesi ve psikolojisi. Bursa: Emin.
• Devine, C., Telfer, H. (2016). Beden eğitimi ve spor neden değerlidir? In: Altyapı sporlarında ve beden eğitiminde değerler, Gürpınar, B. (Trans. Ed.). Whitehead, J., Telfer, H., Lambert, J. (Eds.). Ankara: Nobel Akademik, 13-33.
• Folkesson, P., Nyberg, C., Archer, T., Norlander, T. (2002). Soccer referees’ experience of threat and agression: Effects of age, experience, and life orientation on outcome of coping strategy. Aggressive Behavior, 28 (4), 317-327. https://doi.org/10.1002/ab.90028
• Friman, M., Nyberg, C., Norlander, T. (2004). Threats and aggression directed at soccer referees: An empirical phenomenological psychological study. The Qualitative Report, 9 (4), 652-672. http://www.nova.edu/ssss/QR/QR9-4/friman.pdf
• Ghasemi, H., Farahani, A., Noghondar, R. I. (2019). Designing the model role social exchange on responsibility of AFC elite football and futsal referees. Organizational Behavior Management in Sport Studies, 6 (23), 67-79.
• Gould, D., Collins, K., Lauer, L., Chung, Y. (2007). Coaching life skills through football: A study of award winning high school football coaches. Journal of Applied Sport Psychology, 19 (1), 16-37. https://doi.org/10.1080/10413200601113786
• Goumas, C. (2014). Home advantage and referee bias in European football. European Journal of Sport Science, 14 (sup. 1), 243-249. https://doi.org/10.1080/17461391.2012.686062
• Grange, P., Kerr, J. H. (2010). Physical aggression in Australian football: A qualitative study of elite athletes. Psychology of Sport and Exercise, 11 (1), 36-43. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2009.04.006
• Groothuis, P. A., Hill, J. R. (2004). Exit discrimination in the NBA: A duration analysis of career length. Economic Inquiry, 42 (2), 341-349. https://doi.org/10.1093/ei/cbh065
• Guillen, F., Feltz, D. L. (2011). A conceptual model of referee efficacy. Frontiers in Psychology, Retrieved from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2011.00025/full
• Guivernau, M., Duda, J. L. (2002). Moral atmosphere and athletic aggressive tendencies in young soccer players. Journal of Moral Education, 31 (1), 67-85. https://doi.org/10.1080/03057240120111445
• Gürpınar, B., Güven, Ö. (2012). Unsportsmanlike behaviors in the Turkish basketball and soccer leagues from the view of referees. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 3 (3), 47-62.
• Ibáñez, A. S., Marco, F. G., Pablo, H. G., Correa, D. L. (2019). Evaluation of the sportsmanship-aggression continuum in youth football. Journal of Sport Psychology, 28 (1), 33-40.
• Johnson, J. D. (2004). Current perceptions of Mississippi soccer coaches, game officials, and administrators on youth sport misconduct. (Doctorate Thesis). The University of Southern Mississippi, Mississippi, USA.
• Kavussanu, M., Spray, C. M. (2006). Contextual influences on moral functioning of male youth footballers. The Sport Psychologist, 20, 1-23. https://doi.org/10.1123/tsp.20.1.1
• Kavussanu, M., Roberts, G. C., Ntoumanis, N. (2002). Contextual influences on moral functioning of college basketball players. The Sport Psychologist, 16 (4), 347-367. https://doi.org/10.1123/tsp.16.4.347
• Kaymakcan, R., Meydan, H. (2015). Ahlâkî karakter eğitimi. Değerler ve Eğitimi-II Sempozyum Bildirileri Kitabı. Kaymakcan, R., Tınaz, N., Altın, Z. Ş., Zengin, M., Okudan, A. Y., & Yiğit, H. (Eds.). II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu (16-18 Kasım 2012, İstanbul). Ertem, 169-193.
• Khan, M . Y., Jamil, A., Khan, U. A., Kareem, U., Imran, G. (2012). Female students opinion about women’s participation in sports. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2 (9), 275-283.
• Kılınç, E. (2018). Nitel araştırmada geçerlilik ve güvenilirlik. In: Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Aslan, Ş. (Ed.). Konya: Eğitim, 409-453.
• Kirschenbaum, H. (1995). 100 ways to enhance values and morality in schools and youth settings. Massachusetts: Allyn & Bacon Company.
• Lee, M. J., Cockman, M. (1995). Values in children's sport: spontaneously expressed values among young athletes. International Review for the Sociology of Sport, 30 (3-4), 337-350. https://doi.org/10.1177/101269029503000307
• Maxwell, J. P., Visek, A. J., Moores, E. (2009). Anger and perceived legitimacy of aggression in male Hong Kong Chinese athletes: Effects of type of sport and level of competition. Psychology of Sport and Exercise, 10 (2), 289-296. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2008.07.010
• Melzer, M., Elbe, A. M., Brand, R. (2010). Moral and ethical decision-making: A chance for doping prevention in sports? Nordic Journal of Applied Ethics, 4 (1), 69-85. https://doi.org/10.5324/eip.v4i1.1741
• Miller, B.W., Roberts, G. C., Ommundsen, Y. (2005). Effect of perceived motivational climate on moral functioning, team moral atmosphere perceptions, and the legitimacy of intentionally injurious acts among competitive youth football players. Psychology of Sport and Exercise, 6 (4), 461-477. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2004.04.003
• Oktay, A. S. (2013). İslâm düşüncesinde ahlâki değerler ve bunların global ahlâka etkileri. In: Değerler ve eğitimi. Kaymakcan, R., Kenan, S., Hökelekli, H., Arslan, Z. S., & Zengin, M. (Eds.). Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu (26-28 Kasım 2004, İstanbul). Değerler Eğitimi Merkezi, 131-143.
• Orta, L. (2018). Sporda cinsiyet eşitliği. Journal of Awareness, 3 (Special), 101-108.
• Öngel, H. B. (1997). Sporda etik değerler açısından doping. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2 (2), 68-79.
• Özbek, O. (2008). Beden eğitimi öğretmeni meslek etiği. Ankara: Spor.
• Öztürk Kuter, F., Kuter, M. (2012). Beden eğitimi ve spor yoluyla değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 3 (6), 75-94.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Bütün, M., Demir, S. B. (Trans. Eds.). Ankara: Pegem Akademi.
• Phillips, J. C. (2012). Racial discrimination in sports: Unequal opportunity for equal ability. Sociological Focus, 30 (4), 333-344. https://doi.org/10.1080/00380237.1997.10571084
• Rayner, M., Webb, T., Webb, H. (2016). The occurrence of referee abuse in Rugby Union: Evidence and measures through an online survey. International Journal of Sport Management, Recreation and Tourism, 21 (d), 66-81. https://doi.org/10.5199/ijsmart-1791-874X-21d
• Sabahçı, B. (2018). Spor haberlerinde nefret ve ayrımcı söylemler: www.fotomac.com.tr, www.fanatik.com.tr ve www.fotospor.com haber sitesi örneği. Global Media Journal TR Edition, 8 (16), 186-203.
• Satı, S., Aslan, H. (2015). İyi öğretilebilir mi? Değerler ve Eğitimi-II Sempozyum Bildirileri Kitabı. Kaymakcan, R., Tınaz, N., Altın, Z. Ş., Zengin, M., Okudan, A. Y., & Yiğit, H. (Eds.). II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu (16-18 Kasım 2012, İstanbul). Ertem, 389-399.
• Scoppa, V. (2008). Are subjective evaluations biased by social factors or connections? An econometric analysis of soccer referee decisions. Forthcoming in Empirical Economics, 35 (1), 123-140. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/id/eprint/15819
• Seifi, L., Mahdavi, M . S. (2015). The survey of effective social factors on the trend to karate in female karate players of Tehran city. Journal of Novel Applied Sciences, 4 (7), 758-763.
• Shields, D. L., LaVoi, N. M., Bredemeier, B. L., Power, F. C. (2007). Predictors of poor sportspersonship in youth sports: Personal attitudes and social influences. Journal of Sport & Exercise Psychology, 29 (6), 747-762. https://doi.org/10.1123/jsep.29.6.747
• Simmons, P. (2011). Competent, dependable and respectful: Football refereeing as a model for communicating fairness. Ethical Space: The International Journal of Communication Ethics, 8 (3-4), 33-42.
• Simon, R. L. (2007). Internalism and internal values in sport. In: Ethics in sport. Morgan, W. J. (Ed.). Champaign, IL: Human Kinetics, 35-50.
• Simon, R. L. (2003). Sports, relativism, and moral education. In: Sports ethics: An anthology. Boxill, J. (Ed.). Hoboken, NJ: Blackwell.
• Steinfeldt, J. A., Rutkowski, L. A., Vaughan, E. L., Steinfeldt, M. C. (2011). Masculinity, moral atmosphere, and moral functioning of high school football players. Journal of Sport & Exercise Psychology, 33, 215-234. https://doi.org/10.1123/jsep.33.2.215
• Steinfeldt, J. A., Rutkowski, L. A., Orr, T. J., Steinfeldt, M. C. (2012). Moral atmosphere and masculine norms in American college football. The Sport Psychologist, 26, 341-358. https://doi.org/10.1123/tsp.26.3.341
• Şahin, M. (1998). Spor ahlakı ve sorunları. İstanbul: Evrensel.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
• Tarhan, N. (2018). Askeri kurumlarda değerler. In: Kurumlarda değerler. Şeker, M., Bulduklu, Y., & Dilmaç, B. (Ed.). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları: 35.
• Tavşancıl, E., Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• Tännsjö, T. (2000). Against sexual discrimination in sports. In: Values in sport: elitism, nationalism, gender equality and the scientific manufacture of winners. Tännsjö, T., &
• Tamburrini, C. (Eds.). New York: Taylor & Francis, 101-115.
• Trolan, E. J. (2013). The impact of the media on gender inequality within sport. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 91, 215-227. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.420
• Türksoy Işım, A., Güvendi, B., Toros, T. (2019). Amatör lig futbolcularında sporda ahlaktan uzaklaşma, güdüsel iklim ve karar verme. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5 (1), 54-62.
• Unkelbach, C., Memmert, D. (2010). Crowd noise as a cue in referee decisions contributes to the home advantage. Journal of Sport and Exercise Psychology, 32 (4), 483-498. https://doi.org/10.1123/jsep.32.4.483
• Var, L., Yıldız, M. (2019). Özel spor merkezlerine giden bireylerin, kadınların spor etkinliklerine katılımlarına yönelik görüşleri. In: Spor Bilimleri Alanında Araştırma ve Değerlendirmeler. Karataş, Ö., Ilkım, M., & Altınkök, M. (Ed.). Ankara: Gece Akademi, 277-289.
• Waddington, I. (2002). Sport, health and drugs: A critical sociological perspective. New York: Taylor & Francis.
• Weinberg, R. S., Gould, D. (2015). Yarışma ve iş birliği. In: Spor ve egzersiz psikolojisinin temelleri. Şahin, M., & Koruç, Z. (Çev. Ed.). Özdurmuş, S. A. (Çev.). Ankara: Nobel Akademik.
• Webb, T., Dicks, M., Thelwell, R., Van der Kamp, J., Rix-Lievre, G. (2020). An analysis of soccer referee experiences in France and the Netherlands: Abuse, conflict, and level of support. Sport Management Review, 23, 52-65. https://doi.org/10.1016/j.smr.2019.03.003
• Whitehead, J., Telfer, H., Lambert, J. (2016). Altyapı sporundaki değerleri keşfetme. In: Altyapı sporlarında ve beden eğitiminde değerler. Gürpınar, B. (Trans. Ed.). Whitehead, J.,
• Telfer, H., & Lambert, J. (Eds.). Ankara: Nobel Akademik, 1-12.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.