Hadîs Metinlerinin Tedvîn ve Tasnîfinde Önemli Bir Yere Sahip Olan “er-Rıhle fî Talebi’l-Hadîs”in Rolü Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 407 - 423, 31.12.2020

Erdoğan Köycü

Öz

Hz. Muhammed’in (s.a.s) yaşamış olduğu Kureyş kabilesi içinde güvenirliğinin bir göstergesi olan “Emîn” vasfıyla tesmiye edilmesi, nübüvvetinden sonra ise Sahâbe-i Kirâm’ın hayatlarının tertip ve tanziminde büyük rolü olan ve onun doğruluğu ve güvenirliğinin belgeleri mesâbesindeki söz, fiil ve takrîrlerini hem muhafazası hem de gelecek nesillere intikâli için yazmaya gayret sarf etmişlerdir.
Hz. Peygamber’e (s.a.s) nâzil edilen âyetlerle hadislerin karışmasını engellemek için Hz. Peygamberin bazı sahâbîlerin hadis yazmalarına izin vermediği ancak öğrendiklerini ezberleyemeyen ve hâfızasından şikâyet eden bir sahâbîye ise: “sağ elinden yardım iste” diyerek yazmasını tavsiye etmiştir. Emevî Halifesi Ömer b. Abdilazîz’in talimatıyla hadislerin tedvîn edilmesi yanında tabiînin Sahâbe-i Kirâm’ın işittikleri hadisleri Tebeu’t-Tâbiîn’e intikâl ettirerek hicrî 3. asırda hadislerin tasnîf edildiği tebliğimizin ilk bölümünde ele alınmıştır.
Hz. Peygamberin vefatından sonra da Sahâbe-i Kirâm, bazı fetihlere katılmak, ilim tahsil etmek, Hz. Peygamber’in tek bir hadisini işitmek veya tek bir hadisin râvisinden o hadisi dinleyebilmek için Medine’den ayrılarak Mısır, Basra, Şâm, Kûfe, Bağdat başta olmak üzere pek çok beldeye hadîs talebi için seyahat etmişlerdir. Bu hadis talebi için çıkılan yolculuklara “talebu’l-ilm” veya “talebu’l-hadis” denilmiştir. Biz de tebliğimizde Hadis talebi için çıkılan yolculukları ve amaçlarını ele aldık.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hadis metinleri, Hadis Metinlerinin Yazımı, er-Rıhle fî Talebi’l-Hadîs, Hadislerin Tasnîfi

An Evaluation on the Role of “al-Rıhla fi Talebi'l-Hadîs” in the Tadvin and Tasnif of Hadith Texts

Öz

Prophet Muhammad (p.b.u.h.) as an indication of his trustworthiness in the Quraysh tribe where he lived as an indication of his attribution as the “Eminent” and after his prophethood, the word that played an important role in the arrangement of the lives of the companions and the documents of his accuracy and reliability, they endeavored to write for both the preservation of their actions and decrees and passage to future generations.
We discussed in our paper in order to prevent the mixing of the verses sent down to The Prophet did not allow some companions to write hadiths but advised a companion who could not memorize what they learned and complain about his memory, saying: “Ask for help from his right hand” Umayyad Caliph Umar b. Abdilaziz in order to prove that the hadiths were started with him the instruction of and that the hadiths they heard from the companions were transferred to tebeu at-tabiin in the 3rd century of the Hijri,
After the death of the Prophet companions appeared in Madinah and participated in some conquests or learned science. In order to hear a single hadith of the Prophet or to listen to that hadith from the narrator of a single hadith, they traveled to many places, especially to Egypt, Basra, Damascus, Kufa, Baghdad to demand hadiths. The journeys set out for this hadith request are called “talab al-ilm” or “taleb al-hadith”. We discussed the journeys set out for the hadith demand and their purpose.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Hadith Texts, writing hadith texts, al-Rıhla fi taleb al-Hadith, Classification of Hadiths.

Kaynakça

• Abdulfettâh Ebû Gudde. (2017). Safahâtun min Sabri’l-Ulemâi alâ Şedâidi’l-İlm ve’t-Tahsîl. (terc. R. Orhan Özdemir vd.), İstanbul: Erkam Yayınları.
• Açıkel, Y. (1992). Hadis Toplamak İçin Yapılan Seyahatler (Rihle). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Açıkel, Y. (2019). Hadisler Uğruna İlmî Seyahatler (Rihle). 2. Baskı, (ed. Ramazan Kazan), Ankara, Nobel Yayınları.
• el-Bûtî, M. R. S., (1984). Fıkhu’s-Sîre (Hz. Peygamberin (s.a.s.) Uygulamasıyla İslâm). (terc. Ali Nar, Orhan Aktepe), İstanbul: Selam Yayınları. Çakan, İ. L. (2012). Ana Hatlarıyla Hadis Bilgisi Tarihi’ndeki Yeri ve Okuma Okutma Yöntemi. 10. Baskı, İstanbul: Ensar Yayınları.
• Efendioğlu, M., (2009). “Sem’ânî Abdulkerîm b. Muhammed”, TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. XXXVI, 431. el-Hatîb el-Bağdâdî, (1991). Şerefu Ashâbi’l-Hadîs. (tah. Mehmed Saîd Hatiboğlu). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Nazlıgül, Habil, Sebep ve Sonuçlarıyla Hadis Yolculukları (er-Rıhle fî Talebi’l-Hadis) Hikmet Yurdu, 6 (6/6): 13-37.
• Subhî Sâlih, (1986). Ulûmu’l-Hadîs ve Mustalahuhu. (Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları) (terc. M. Yaşar Kandemir), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Senem Matbaacılık.