Futbol Hakemlerinin Bilişsel Esneklik ve Uzamsal Kaygı Düzeylerinin Deneyimlerine Göre Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 534 - 548, 30.12.2021

Kurtuluş Aslan , Özcan Saygın , Halil İbrahim Ceylan

Öz

Bu çalışmanın amacı hakem ve yardımcı hakemlerin bilişsel esneklik ve uzamsal kaygı düzeyinin deneyimlerine göre karşılaştırmaktır. Araştırmaya, faal olarak hakemlik yapan, 18-45 yaş arası 36 kadın ve 244 erkek hakem olmak üzere toplamda 280 futbol hakemi gönüllü olarak katılmıştır. Hakemlerin bilişsel esneklik ve uzamsal kaygı düzeylerini belirlemek için sırasıyla Martin ve Rubin (1995) tarafından geliştirilen Altunkol (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan Bilişsel Esneklik Ölçeği ve Lawton (1994) tarafından geliştirilen Dursun (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan Uzamsal Kaygı Ölçeği kullanılmıştır. İstatiksel analiz sonucunda; 1 yıldan az sürede maçlarda görev yapan hakemler ile karşılaştırıldığında, 6-10 yıl arasında maçlarda görev yapan hakemlerin maçların zorluk düzeyleri, maçların oldukça hızlı bir atmosferde oynanması ve maçlarda oldukça karmaşık karar verme süreçleri ile karşılaşmasından dolayı bilişsel esneklik düzeyi yüksek çıkmıştır. Hakemlerin bilişsel esneklik düzeyi ile klasman durumu arasında anlamlı düzeyde pozitif yönde korelasyon saptanmıştır. Hakemlik deneyimi ve klasman durumu arttığında bilişsel esneklik düzeyinin arttığı, uzamsal kaygı düzeyinin ise azaldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak; farklı deneyim düzeyine sahip olan hakemlerin antrenmanlarında bilişsel süreçler ile ilgili parametrelerin geliştirilmesinin, maç içerisinde çok karmaşık pozisyonların çözümlenmesi ve doğru karar verme performansları açısından oldukça önemli olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Futbol Hakemi, Bilişsel Esneklik, Uzamsal Kaygı

Comparison Of Cognitive Flexibility And Spatial Anxiety Of Soccer Referees According To Their Experience Level

Öz

The aim of this study is to compare the cognitive flexibility and spatial anxiety levels of referees and assistant referees according to their experiences. A total of 280 soccer referees, 36 female and 244 male referees between the ages of 18-45, actively working as referees, participated in the study voluntarily. In order to determine the cognitive flexibility and spatial anxiety levels of the referees, the Cognitive Flexibility Scale, developed by Martin and Rubin (1995), adapted to Turkish by Altunkol (2011), and the Spatial Anxiety Scale, which was adapted into Turkish by Dursun (2010) developed by Lawton (1994) were used, respectively. As a result of statistical analysis; compared to referees who worked in matches for less than 1 year, the level of cognitive flexibility of the referees who worked in the matches between 6-10 years was found to be high due to the difficulty levels of the matches, the fact that the matches were played in a very fast atmosphere, and they faced quite complex decision-making processes in matches. A significant positive correlation was found between the cognitive flexibility level of the referees and the classification status. It was found that when the experience of refereeing and classification increased, the level of cognitive flexibility increased, and the level of spatial anxiety decreased. As a result; It can be said that improving parameters related to cognitive processes in the training of the referees with having different experience level is very important in terms of resolving very complex positions in the match and making correct decisions.

Anahtar Kelimeler

Football Refereee, Cognitive Flexibility, Spatial Anxiety

Kaynakça

• 1. Akçakaya, F. (2021). Antrenörlerin empatik eğilimleri ve bilişsel esneklik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniveristesi, Sağlık bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• 2. Akdağ, S. (2019). Beliren Yetişkinlik Dönemindeki Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Uyumun Yordanması: Bilişsel Esneklik ve Yaratıcılık. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa.
• 3. Aktepe, R. (2019). Lise Öğrencilerinin Bilişsel Esnekliklerinin Cinsiyetlerine ve Mizah Tarzlarına Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27 (6): 2631-2640.
• 4. Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• 5. Arslanoğlu, E., Tekin, M., Arslanoğlu, C., & Özmutlu, İ. (2010). Voleybol hakemlerinin çeşitli değişkenlere göre kaygı ve temel psikolojik ihtiyaç düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 985-995.
• 6. Asıcı, E. ve Ebru, F. (2015). Mutluluğa Giden Bir Yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 35, 191 -211.
• 7. Aslan, K., Saygın, Ö., & Ceylan, H. İ. (2018). Futbol Hakemlerinin Farklı Egzersiz Şiddetlerinde Sezinleme Zamanı, Kan Laktat Düzeyi ve Karar Verme Becerilerinin İncelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 260-276.
• 8. Baldwin CF. (2013): The ref must be blind! Identifying preand postgame stresses of Australian sports referees and match officials. Sociology Study, 3(1), 13-22.
• 9. Banda, M. (2015). Anthropometric profile, physical fitness and cognitive functioning of elite Zimbabwean football referees. Doctoral dissertation, Stellenbosch: Stellenbosch University, Güney Afrika.
• 10. Baydemir, B., Cirasun, V., ve Yurdakul, H. Ö. Ö. (2020). Futbol Hakemlerine Uygulanan Kuvvet Antrenmanlarının Sürat, Çeviklik, Aerobik Ve Anaerobik Kapasiteye Etkisi. Uluslararası Dağcılık Ve Tırmanış Dergisi, 3(1), 15-26.
• 11. Bayraktar, G., Tekin, M., Eroğlu, H. & Cicioğlu, İ. (2006). Uluslararası ve Milli Güreş Hakemlerinin Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. Cilt 8, Sayı 4, S. 22-31.
• 12. Burke, C.S., Pierce, L. G., & Salas, E. (2006). Understanding adaptability: A prerequisite for effective performance within complex environments. Emerald Group Publishing Limited. 49-53.
• 13. Canas, J. J., Fajardo, I., & Salmeron, L. (2006). Cognitive flexibility. International encyclopedia of ergonomics and human factors, 1, 297-301.
• 14. Çoban, D. (2004). Türkiye Profesyonel Futbol Liglerinde Görev Yapan Klasman Hakemlerinin Sürekli Kaygı Durumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• 15. Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 2(1), 86-101.
• 16. Dursun, Ö. (2010). The relationships among preservice teachers’spatial visualization ability, geometry self-efficacy, and spatial anxiety. Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• 17. Ekici, S., İrez, G. B., Saygın Ö., Göksel A. G. ve Yıldız Y. (2018). Eğitim fakültesi ve spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin uzamsal görselleştirme ve uzamsal kaygılarının karşılaştırılması. Uluslararası Herkes İçin Spor ve Wellness Kongre Bildirileri: 05-08 Nisan 2018, ss. 57-66. Antalya/Alanya, Türkiye.
• 18. Elen, J., Stahl, E., Bromme, R., & Clarebout, G. (2011). Links between beliefs and cognitive flexibility: lessons learned. Springer Science & Business Media, 2-4.
• 19. Erikstad, M. K., & Johansen, B. T. (2020). Referee bias in professional football: Favoritism toward successful teams in potential penalty situations. Frontiers in Sports and Active Living, 2, 19.
• 20. Erkek, Ö., Işıksal, M., & Çakıroğlu, E. (2017). A study on pre-service teachers' spatial visualization ability and spatial anxiety. Kastamonu Education Journal, 25(1).
• 21. Gaoua, N., de Oliveira, R. F., & Hunter, S. (2017). Perception, action, and cognition of football referees in extreme temperatures: impact on decision performance. Frontiers in Psychology, 8, 1479. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01479.
• 22. Gardasevic, J., & Bjelica, D. (2020). Body Composition Differences between Football Players of the Three Top Football Clubs. International Journal of Morphology, 38(1).
• 23. Gomez-Carmona, C., & Pino-Ortega, J. (2016). Kinematic and physiological analysis of the performance of the referee football and its relationship with decision making. Journal of Human Sport and Exercise, 11(4), 397-414.
• 24. Gürkan, O., Göral, K., & Saygın, Ö.(2018) Türkiye Futbol 2. Liginde Oynanan Müsabakaların Ev Sahibi Olma Avantajı Değişkeni Açısından Analizi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 418-425.
• 25. Hoseini, S. H., Aslankhani, M. A., Abdoli, B., & Mohammadi, F. (2011). The relationship between the number of crowds with anxiety and the function of the soccer premier leaguecircle2 s referees. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 2374-2378.
• 26. Hoseini, S. H., Aslankhani, M. A., Abdoli, B., & Mohammadi, F. (2011). The relationship between the number of crowds with anxiety and the function of the soccer premier leaguecircle2 s referees. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 2374-2378.
• 27. https://www.tff.org/default.aspx?pageID=132 (Erişim 24.04.2021)
• 28. Hund, A. M., & Minarik, J. L. (2006). Getting from here to there: Spatial anxiety, wayfinding strategies, direction type, and wayfinding efficiency. Spatial cognition and computation, 6(3), 179-201.
• 29. IFAB. (2020). Oyun Kuralları 2020/21 Zurich.
• 30. Johansen, B. T., & Haugen, T. (2013). Anxiety level and decision-making among Norwegian top-class soccer referees. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 11(2), 215-226.
• 31. Karabalcık, H., Saygın, Ö., & Ceylan, H. İ. (2020). The Comparison Of Physical Capacities, In-Game Activity Profiles And Decision-Making Skills Of Football Referees According To Their Experience Level. Türk Spor ve Egzersiz Dergisi, 22(2), 219-229.
• 32. Kiss, B., Balogh, L., Münnich, Á., & Csıllacsukonyı (2020). A sport-psychological diagnostic examination of young EHF handball referees with a focus on mental skills. Journal of Physical Education & Sport, 20(4).
• 33. Kolayiş H, Taşkıran Y, Ulusoy Y, Sertbaş K, Gönener A (2002): Marmara bölgesi A, B ve C klasmanı futbol hakemlerinin kaygı seviyelerinin reaksiyon zamanı ile ilişkisi. 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, 27-29 Ekim 2002, Antalya.
• 34. Lawton, C. A. (1994). Gender differences in way-finding strategies: relationship to spatial ability and spatial anxiety. Sex Roles,30(11/12): 765-779.
• 35. Lawton, C. A. (1996). Strategies for indoor wayfinding: The role of orientation. Journal of environmental psychology, 16(2), 137-145.
• 36. Lawton, C. A., & Kallai, J. (2002). Gender differences in wayfinding strategies and anxiety about wayfinding: A cross-cultural comparison. Sex roles, 47(9), 389-401.
• 37. Levent, G., Engin, E., Yavuz, Ö. & Erkan, B. (2020). Futbol hakemlerinin sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi, Turkish Studies - Social, 15(5), 2529-2541.
• 38. MacMahon, C., Helsen, W. F., Starkes, J. L., & Weston, M. (2007). Decision-making skills and deliberate practice in elite association football referees. Journal of sports sciences, 25(1), 65-78.
• 39. Mallo, J., Navarro, E., Aranda, J. M. G., & Helsen, W. F. (2009). Activity profile of top-class association football referees in relation to fitness-test performance and match standard. Journal of sports sciences, 27(1), 9-17.
• 40. Martin, M. M., ve Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological reports, 76(2), 623-626.
• 41. Mascarenhas, D. R. D., Button, C., O’Hare, D., & Dicks, M. (2009). Physical performance and decision making in association football referees: A naturalistic study. The Open Sports Sciences Journal, 2(1).
• 42. Maslennikov, A., Soloviev, M., Vakalova, L., Zaiko, D., & Dmitriev, I. (2019). Improvement of physical condition of football referees by athletics. Journal of Physical Education & Sport, 19.
• 43. McCarrick, D., Brewer, G., Lyons, M., Pollet, T. V., & Neave, N. (2020). Referee height influences decision making in British football leagues. BMC psychology, 8(1), 1-10.
• 44. Moore, A., & Malinowski, P. (2009). Meditation, mindfulness and cognitive flexibility. Consciousness and cognition, 18(1), 176-186.
• 45. O’Laughlin, E. M. & Brubaker, B. S. (1998). Use of landmarks in cognitive mapping: Gen¬der differences in self report versus performance. Personality and Individual Differences, 24(5), 595-601.
• 46. Onturk, Y., Bingol, E., Efek, E., Bayrakdaroglu, Y., & Gorun, L. (2020). The Examination of Trait Anxiety Level of Referees in Different Branches (The Sample of Mugla). International Journal of Applied Exercise Physiology, 9(7), 152-159.
• 47. Rainey D, Hardy L (1999): Sources of stress, burnout and ıntention to terminate among rugby union referees. Journal of Sports Sciences, 17, 797-806.
• 48. Ramirez, G., Gunderson, E. A., Levine, S. C. & Beilock, S. L. (2012). Spatial anxiety relates to spatial abilities as a function of working memory in children. The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 65(3), 474-487.
• 49. Reilly, T., & Gregson, W. (2006). Special populations: The referee and assistant referee. Journal of sports sciences, 24(07), 795-801.
• 50. Reyhan, S., & Kolayiş, H. (2019). Profesyonel liglerde görev yapan futbol hakemlerinin hakemlik deneyimlerine göre benlik saygısı, kaygı ve mesleki doyum düzeylerinin incelenmesi (11. Bölge Örneği). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 161-172.
• 51. Russell, S., Renshaw, I., & Davids, K. (2019). How interacting constraints shape emergent decision-making of national-level football referees. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health, 11(4), 573-588.
• 52. Satman C, Öğülmüş S, Müniroğlu S (2001): Ankara ilindeki futbol hakemlerinin hakemlik seviyelerine göre sürekli kaygı durumlarının incelenmesi. II. Uluslararası Spor Psikolojisi Sempozyumu, 11-12 Ekim 2001, İzmir.
• 53. Schmitz, S. (1997). Gender-related strategies in environmental development: effects of anxiety on wayfinding in and representation of a three-dimensional maze. Journal of Environmental Psychology, 17, 215–228.
• 54. Silver, J.A., Hughes, J.D., Bornstein, R.A., Beversdorf, D.Q. (2004). Effect of Anxiolytics on Cognitive Flexibility in Problem Solving. Cog Behav Neurol, Volume 17, N.2 93 -97
• 55. Spitz, J., Put, K., Wagemans, J., Williams, A. M., & Helsen, W. F. (2018). The role of domain-generic and domain-specific perceptual-cognitive skills in association football referees. Psychology of Sport and Exercise, 34, 47-56.
• 56. Talović M., Denis C., Alić, H., Jelešković, E., Enes, D., Ormanović, S., Lakota, R., Nurković, N., Raičković, N., & Čović, N. (2018). Strength asymmetry differences between premier league and first league football referees. Acta Kinesiologica, 1, 86-92.
• 57. Üzümcü, B., & Müezzin, E. E. (2018). Öğretmenlerin Bilişsel Esneklik ve Mesleki Doyum Düzeyinin İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 8-25.
• 58. Zong, J., Cao, X. Y., Cao, Y., Shi, Y. F., Wang, Y. N., Yan, C., et.al. (2010). Coping flexibility in college students with depressive symptoms. Health and Quality of Life Outcomes, 8(66), 1-6.
• 59. Zorba, E., Doğu, G. ve Ziyagil, M. A. (2000). Uluslararası ve Klasman Türk Futbol Orta ve Yan Hakemlerin Fiziksel Uygunluk ve Antropometrik Özelliklerinin Belirlenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1, 3-12.
• 60. Zorba, E., Göksel, A. G., Pala, A., & Zorba, N. (2016). Futbol hakemlerinin müsabaka öncesi sürekli kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Ege Bölgesi örneği). Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 175-181.