Boş Zaman Deneyimi Ölçeğinin Yetişkin Bireylerde Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2024

Beyza Merve Akgül Tebessüm Ayyıldız Durhan

Öz

Boş zamanı zaman, aktivite ya da bir zihin durumu olarak tanımlamanın yanı sıra bir deneyim olarak anlayarak yaklaşma konusu gündeme gelmiştir. Bu yaklaşım dikkate alındığında bu araştırmada Caldwell, Smith ve Weissinger’ın 1992 yılında geliştirdikleri “Leisure Experience Battery for Adolescents” ölçeğini Türkçe’ye uyarlayarak yetişkin örnekleminde psikometrik özelliklerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmaya 331 katılımcı dahil edilmiştir. Veriler kişisel bilgi formunun yanı sıra “Boş Zaman Deneyimi” Türkçe formu ile toplanmıştır. Orijinal ölçüm aracı 15 soru 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Orijinal ölçekte alt boyutlar boredom, awareness, challenge/competence ve anxiety olarak adlandırılmaktadır. Sıkılma, farkındalık, mücadele ve kaygı olarak adlandırılan ölçüm aracına dair yapılan analizler 4 boyutlu 11 maddelik yapıyı doğrulmaktadır (x2/df=1,79; RMSEA=0,04, SRMR=0,04; CFI=0,98; GFI=97). Elde edilen bulgular boş zaman deneyimi ölçüm aracının Türk popülasyonunda geçerliliği ve güvenirliği olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Leisure experience, scale, adaptation

Kaynakça

• Ackerman, C. N. (2002). Development and validation of a leisure anxiety scale. University of Denver. PhD thesis.
• Akova, O., Şahin, G., ve Öğretmenoğlu, M. (2019). Rekreasyon deneyiminin psikolojik iyi oluş üzerine etkisi: Y kuşağı üzerinde bir araştırma. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 124-139.
• Akyıldız, M. (2010). Boş Zaman Pazarlamasında Deneyimsel Boyutlar: 2009 Rock’ncoke Festivali Katılımcılarına Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Akyıldız, M., & Argan, M. (2010). Leisure experience dimensions: a study on participants of Ankara festival. Pamukkale journal of sport sciences, 1(2), 25-36.
• Ateca-Amestoy, V., Serrano-del-Rosal, R., & Vera-Toscano, E. (2008). The leisure experience. The Journal of Socio-Economics, 37(1), 64-78.
• Austin, D. R., & Crawford, M. E. (2001). Therapeutic recreation: An introduction (3rd ed.). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Ayar, H., Karaküçük, S., Ayyıldız Durhan, T. (2019). Rekreasyon Deneyim Tercihi Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. 5. Uluslararası Sosyal Beşeri ve Eğitim Bilimleri Kongresi, İstanbul, Türkiye, 19 - 20 Aralık 2019.
• Barnett, L.A. (2005) Measuring the ABCs of Leisure Experience: Awareness, Boredom, Challenge, Distress, Leisure Sciences, 27:2, 131-155, DOI: 10.1080/01490400590912051
• Breejen, L. (2007). The experiences of long distance walking: A case study of the West Highland Way in Scotland. Tourism Management, 28, 1417-1427.
• Caldwell, L. L. ve Smith, E. (2006). Leisure as a context for youth development and delinquency prevention. Australian & New Zealand Journal of Criminology, 39(3), 398-418.
• Caldwell, L.L., Smith, E.A.,& Weissinger, E. (1992). Development of leisure experience battery for adolescents: Parsimony, stability, and validity. Journal of Leisure Research, 24(4), 361-376.
• Çetiner, H.(2022). Rekreasyon Deneyimi. Türkiye turizm Ansiklopedisi, ed. Kozak, N.& Kozak, M., Detay Yayıncılık, 80-81.
• Çevik, H. (2020). Boş Zaman Spor Etkinlik Deneyimi: Aktif katılım Temelli Bir araştırma. Anadolu Üniversitesi, Doktora tezi, Eskişehir.
• Ekinci, N. E., & Ozdilek, C. (2019). Investigation of University Students’ Awareness of Recreational Activities, International Online Journal of Educational Sciences, 11(2), 53-66.
• Göktürk, S. (2009). A study of the leisure experience of Turkish University students. College Student Journal, 43 (2).
• Göral, Ş. (2020). Boş Zaman Eğitiminin Akademik Erteleme Davranışına Etkisi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Gunter, B.G. (1987) The Leisure Experience: Selected Properties, Journal of Leisure Research, 19:2, 115-130, DOI: 10.1080/00222216.1987.11969682
• Hoch, S. J. (2002). Product experience is seductive. Journal of Consumer Research, 29, 448-454. https://sozluk.gov.tr/; Erişim tarihi: 08.05.2022.
• Hull , R.B., Michael , S.E., Walker, G.J., & Roggenbuck , J.W.(1996) Ebb and flow of brief leisure experiences, Leisure Sciences: An Interdisciplinary Journal, 18:4, 299-314, DOI: 10.1080/01490409609513290
• Iso-Ahola, S. E., & Weissinger, E. (1990). Perceptions of boredom in leisure: Conceptualization, reliability and validity of the leisure boredom scale. Journal of leisure Research, 22(1), 1-17.
• Kara, F., Gürbüz, B., Öncü, E. (2014). Leisure Boredom Scale: the Factor Structure and the Demographic Differences Turkish Journal of Sport and Exercise, 16(2), 28-35 DOI: 10.15314/TJSE.201428102
• Karaküçük, S. (2005). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme, 4. baskı, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme, 6. baskı, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Kelly, J. R. (2012). Leisure (4th Edition), Illinois: Sagamore Publishing LLC, 385.
• Kraus, R. (2001). Recreation and Leisure in Modern Society, 6th Edition, Sudbury: Jones & Bartlett, MA, 24.
• Larson, R. & Richards, M. (1989). The changing life space of early adolescence(special issue). Journal of Youth and Adolescence, 19, 501-626.
• Lee, B. and Shafer, C.S. (2002). The dynamic nature of leisure experience: an application of affect control theory. Journal of Leisure Research, 34(3), 290-311.
• Lee, Y., Dattilo, J., & Howard, D. (1994) The Complex and Dynamic Nature of Leisure Experience, Journal of Leisure Research, 26:3, 195-211, DOI: 10.1080/00222216.1994.11969956
• Manfredo , M.J., Driver, B.L. &. Tarrant, M.A. (1996) Measuring Leisure Motivation: A Meta-Analysis of the Recreation Experience Preference Scales, Journal of Leisure Research, 28:3, 188-213, DOI:10.1080/00222216.1996.11949770
• Munusturlar, M.A.(2020). Boş Zamanda Yeni Yönelimler, 1. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Parker, S. (1971). The future of world and Leisure, London: Mac Gibbmon & Kee
• Pieper, J. (1963). Leisure: The basis of culture. New York: Random House, 43.
• Schumacker, R.E, Lomax, R.G. (2004). A Beginner’s Guide To Structural Equation Modelling, Second Edition, Lawrance Erlbaum Associates, Inc. 81-82.
• Smale, B. (2010). Leisure and Culture: A Report of the Canadian Index of Wellbeing (CIW), Canadian Index of Wellbeing, s.1- 147.
• Soylu, Y. ve Siyez, D. M. (2014). Boş Zaman Can Sıkıntısı Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması. Ege Eğitim Dergisi, 15 (1), 80-95.
• Tinsley, H. E.A.& Tinsley, D.J. (1986) A theory of the attributes, benefits, and causes of leisure experience, Leisure Sciences: An Interdisciplinary Journal, 8:1, 1-45, DOI: 10.1080/01490408609513056
• Torkildsen G. (1993). Leisure and Recreation Management, 2 nd Edition, E and FN Spon Press, London.
• Veal, A.J. (2017) The Serious Leisure Perspective and the Experience of Leisure, Leisure Sciences, 39:3, 205-223, DOI: 10.1080/01490400.2016.1189367