Arap Atasözlerinde Toplumsal Cinsiyet

Yıl 2016, Özel Sayı 1, 92 - 103, 01.08.2016

Betül Can

Öz

Atasözleri, halkın içinden çıkan ve doğrudan aktarılmış söylemler olup nesilden nesle söylenegelen öğüt verme ya da ibret alma amacı taşıyan özlü sözler olarak tanımlanabilir. Atasözleri, sözlü kültürün bir ürünü olması dolayısıyla dil-kültür ilişkisini en iyi şekilde aktarması bakımından büyük önem taşımaktadır. Her milletin yaşayış ve düşünce biçimini anlatması açısından atasözlerinin toplumu yansıtmada yadsınamaz bir rolü bulunmaktadır. Atasözlerinde yer alan ifadeler, toplumun kadın ve erkeğe olan bakış açısını, toplumda kadın ve erkeğe biçilen rolleri göstermesi bakımından ipuçları barındırır. Bu çalışmada cinsiyet kavramına gönderme yapan kadın, erkek, kız çocuk, erkek çocuk, eş, karı-koca, gelin-damat kavramlarının yer aldığı Arap atasözleri incelenerek toplumsal cinsiyet bağlamında ele alınmıştır. Kadın ve erkek algısının Arap toplumu içerisindeki olumlu ve olumsuz yansımaları atasözleri yoluyla irdelenmiştir. Arap toplumunun kadın ve erkeğe bakış açısını atasözleri yardımıyla görebilmenin yanı sıra dil ve ifade biçimleriyle cinsiyet kavramının sözlü kültürde ne kadar yer edindiğini anlama yönünden de çalışmanın fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Türk atasözlerinde cinsiyet kavramı ele alınmış olmasına karşın Türkiye’de Arap atasözlerinin cinsiyet bağlamında incelendiği belirgin bir çalışmaya rastlanılmadığı ve bu yönde bir incelemenin gerekli olduğu düşüncesiyle söz konusu çalışma kaleme alınmıştır. Araştırmada sosyal bilimlerde ağırlıklı olarak kullanılan içerik analizi yöntemine başvurulmuştur

Anahtar Kelimeler

Arapça, atasözleri, cinsiyet, dil, kültür, toplum

Gender Mainstreaming in Arabic Proverbs

Öz

Proverbs can be described as the wise sayings which are anonymously originated from the community and the concrete statements that are transferred from generation to generation for the purpose of drawing lessons or giving advices. Considered as one of the main entities of oral culture, proverbs have a significant part in perfectly portraying the relationship between the language and the culture. Besides, proverbs play an undeniable role in order to reflect the tendencies of all societies with respect to their way of living and thinking. Moreover, phrases in proverbs not only give several clues regarding the perspective of the society to “the man” and “the woman” but they also depict their roles in the communities. In this study, closely referenced to the concept of gender, the dual notions, namely woman-man, girl-boy, daughterson, wife-husband and bride-groom, are evaluated through an attentive analysis. In addition, the perception of woman and man in the Arabic community and its reflections are examined by means of the Arabic proverbs. It is projected that this study can be beneficial in order to comprehend how the concept of gender take place in the oral culture through the instrumentality of language and expressions, as well as to observe the Arabic society’s point of view pertaining to woman and man with the help of proverbs. This study is carried out with the acceptance of that there is no significant paper drawing attention to the Arabic proverbs in terms of the concept of gender, and the necessity of standing out a new analysis regarding this topic although it is determined that the same issue in Turkish proverbs are handled before. In this research, as mainly used in the social sciences, the content analysis method is applied

Anahtar Kelimeler

Arabic, proverbs, gender, language, culture, society

Kaynakça

• Akdağ, H (1999). Arap dilinde deyimler ve atasözleri. Konya: Tekin Kitabevi.
• Aksan, D (2000). Her yönüyle dil: ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksoy, Ö A (1981). Atasözleri ve deyimler sözlüğü c.1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Brosh, H. (2013). “Proverbs in the arabic language classroom”. International Journal of
• Humanities and Social Science, 3 (5):19-29. Doğru, E (2011). Dilin derin devleti deyimler. Ankara: Fecr Yayınları.
• Eyüboğlu, K. (1973). XIII. yüzyıldan günümüze şiirde ve halk dilinde atasözleri ve deyimler c.1. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık.
• Goldziher, I. (1993). Klasik arap literatürü. (Çev: Er, R; Yüksel, A). Ankara: İmaj Yayınları.
• İpek, M S. (2014). “Türk atasözleri ve deyimleri ile eşanlamlı arap meselleri”.Ekev Akademi Dergisi, 60 (18): 187-196.
• Mâverdî, E. (2002). Edebu’d-dunya ve’d-dîn. Dımaşk: Dâr İbn Kesîr. el-Meydânî, E. (2002). Mecma‘u’l-emsâl c. 1-2-3-4. Beyrut: Dâr Sâdır.
• Millî Kütüphane Genel Müdürlüğü (1992). Türk atasözleri ve deyimleri. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Naci, M. (2002). Arap edebiyatında deyimler ve atasözleri -sânihâtü’l-arab-. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları.
• Samir, M. Fuad A (2011). Modern arap dilinde atasözleri ve deyimler -sıkça kıllanılan kalıplar-. İstanbul: Cantaş Yayınları.
• Yazar, S. (?). “XIV.-XV. ve XVI. yüzyıl türkçe divanlarında yer alan arap meseller (atasözler)i”. www.ayk.gov.tr. :1777-1803.