Hukuk-Ahlak İlişkisi Bağlamında Divan-ı Hikmet

Yıl 2016, Özel Sayı 1, 256 - 268, 01.08.2016

Ümmühan Ark

Öz

XII. Yüzyılda yaşayan Ahmed Yesevi, tasavvuf yoluna girmeden önce, şer’î ilimleri tahsil etmiş ve iyi bir medrese eğitimi almıştır. Hanefi mezhebinde fakih olan Yesevi, bu sayede şeriat ile tasavvufu tam olarak kaynaştırmayı başarmıştır. Ahmed Yesevi’nin Kur’an ve sünnetin bir yorumu olarak kabul edilen kitabı Divan-ı Hikmet’te bazı hukuki meseleler de yer almaktadır. Burada konular bir ahlaki olgunlaşma hedeflenerek ele alınmaktadır. İslam hukukunun iki temel alanı olan ibadet ve muamelat, kişinin Allah ve diğer insanlarla ilişkilerini konu edinir. Bu makalede Ahmed Yesevi’nin, Divan-ı Hikmet’inde ibadet ve muamelatla ilgili konuları ahlakla ilişkisi bakımından nasıl ele aldığı incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Ahmed Yesevi, Divan-ı Hikmet, İslam Hukuku, (fıkıh). ahlak, tasavvuf

Divan-ı Hikmet in the Context of Relation between Law and Moral

Öz

Ahmed Yesevi who lived in the 12th century, was educated in madrassa and studied theology before attending the sufism. As a Hanafi faqih Yesevi has been able to precisely combine the Sharia and Sufism. There are also some fiqh issues in Divan-ı Hikmet which is considered as a review of the Quran and Sunnah. The subjects are being approached with a moral process in his work.Two main areas of Islamic law and worship with transaction rules, the person is about God and relationships with other people. In this article it is pointed out how Ahmed Yesevi approached some juristic issues through their relationship with moral values in Divanı Hikmet

Anahtar Kelimeler

Ahmed Yesevi, Divan-i Hikmet, Islamic law (fiqh), morals, sufism

Kaynakça

• Aclûnî (2009). Keşfü'l Hafâ ve Müzîlü'l-bâs Amme'ş Tehere mine'l Ehâdîs Calâ el-Sineti'n- nâs, Beyrut.
• Aral, V. (1983). Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, İstanbul, s. 183.
• Aşık Nevzat (1996). “Yesevi’nin Hikmetlerine Kaynaklık Eden Hadislerin Değerlendirilmesi ve Sünnet Kültürünün Hikmetlere Tesiri”, Ahmed-i Yesevi, (haz. Mehmed Şeker, Necdet Yılmaz), İstanbul.
• Atmaca, V. (2007) “Anadolu’da Yesevilik (Yesevi Menakıbnâmesi Özelinde Peygamber Tasavvuru)”, 38. İCANAS, Ankara, s. 1-16. (Basılmamış Tebliğ).
• Aybakan, B. (2005) “Muâmelât” mad. DİA, İstanbul, c. XXX, s. 318.
• Baş, E. (2011). “Ahmed Yesevi’nin Bektaşilik, Alevilik Üzerindeki Etkileri ve Osmanlı Dini
• Hayatındaki İzleri”, AÜİFD, c. 52, sy. 2, s. 30. Bice, H. (2013). Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevi, İstanbul.
• Cebecioğlu, E. (1993) “Hoca Ahmed Yesevi” (ö. 562/1167), AÜİFD, c. XXXIV, s.92.
• Eraslan, K. (1989). “Ahmed Yesevi” mad. DİA, c. II, İstanbul s. 159-161.
• Eraslan, K. (1977) “Yesevi’nin Fakrnâmesi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXII, s. 45-120.
• Eraydın, S. (1996). “Ahmed Yesevi’nin Eğitim Anlayışı”, Ahmed-i Yesevi, (haz. Mehmed Şeker, Necdet Yılmaz), İstanbul.
• Gücdüvânî, A. (2007). Makâmât-ı Yusuf-i Hemedânî, (haz. Necdet Tosun), “Hayat Nedir?
• (Rutbetü’l-hayât), İstanbul. Güriz, A. (1996). Hukuk Başlangıcı, Ankara, s. 23.
• Hamidullah, M. (1980). “Müslümanlarda Hukuk Felsefesi”, çev. İbrahim Kâfi Dönmez,
• İslam Medeniyeti Mecmuası, İstanbul. İbn Manzûr (1990). Lisanü’l-Arab, Beyrut,”Hak”, “Hulk” mad. c. X.
• Kenzhetayev, D. (2003). Hoca Ahmet Yesevi’nin Düşünce Sistemi, AÜSBE, Doktora tezi, Ankara.
• Kenzhetayev, D. (2003). Hoca Ahmet Yesevi’nin Ahlak Felsefesi, Ankara.
• Kıllıoğlu, İ. (1988). Hukuk Ahlak İlişkisi, İstanbul, s. 354-355.
• Kılıç, M. Hukuk-Ahlak İlişkisinin Temellendirilmesi ve Ayrım Kriterlerinin Analizi, s. 591. (05 Mayıs 2016 tarihinde erişim http://muharremkilic.blogspot.com.tr/p/makaleler_6947.html, sağlandı).
• Köprülü, F. (1993). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara.
• Özlem, D. (2002). “Ahlak Hukuku Önceler”, Kavramlar ve Tarihleri, İstanbul, s. 134-138.
• Özdemir, H. (2009). “Türklere İslam’ın Yolunu Açtı: Hoca Ahmed Yesevi”, sy. 6, s. 19-20 (05 Mayıs 2016 tarihinde erişim sağlandı). http://www.tded.org.tr/images/logo/x/hoca_ahmed_yesevi.pdf,
• Öztürk, Y N. (1990). Tasavvufun Ruhu ve Tarikatlar, İstanbul, s. 280.
• Yesevi, A. (2010). Divanı Hikmet (terc. Hayati Bice), Ankara.
• Yıldırım, A. (26-28 Mayıs 2014). “Hoca Ahmed Yesevi: Düşünce Sistemi, Kaynakları ve Tesirleri”, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi Gönül Sultanları Buluşması, Eskişehir 2013 Türk
• Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (TDKB). Eskişehir. Yıldırım, A. (2012). Hoca Ahmed Yesevi’nin Hadis Kültürü, Ankara.
• Yıldırım, M. (2015). ““Usûl Hatasının İbadet-Ahlak İlişkisine Olumsuz Etkileri”, Geçmişten
• Geleceğe Ahlak, ed. Asife Ünal, Bartın, s. 21. Yörük, A K. (1949). Hukukun Umumi Prensipleri, İstanbul, s. 22-26.
• Zencânî, Ş. (1962). Tahricü’l-Fürû ale’l-Usûl, neşr. Edib Salih, Dımaşk, s. 4.