Kore Savaşı’na Belgesel Film Yoluyla Bakış: “Mümtaz Birlik”

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 269 - 290, 30.06.2019

Abdulhamit Avşar

Öz

Kore Savaşı, Türkiye’nin sosyal hayatında derin izler
bırakan bir olgudur. Genel tarih yazımında fazla yer verilmemesine karşın,
savaşa katılanların sözlü anlatıları yoluyla toplumsal hafızada önemli bir yer
edinmiştir.

Konuyla ilgili yapılan belgesel çalışmalar sınırlı
sayıdadır. Bu çalışmalar da genellikle savaşın yıldönümleri dolayısıyla ve
geleneksel belgesel anlatım formatıyla hazırlanmışlardır. Tanıklıklar yoluyla
savaşı ve cephe gerisini anlatan belgeseller ise yok denecek kadar azdır. Oysa
sözlü tarih yöntemiyle hazırlanan belgeseller, genel tarih yazımına katkıda
bulunma ve tarihi yaşayan bir nesne haline getirme niteliğine sahiptirler.

“Mümtaz Birlik: Kore Savaşı’nın Son Tanıkları” belgeseli, bu anlamda
önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Bugüne kadar bilinmeyen çeşitli olayları
tanıklıklar yoluyla ortaya çıkararak, Türk askerinin savaştaki rolüne ve Türkiye’de
Kore kamuoyunun nasıl oluştuğuna ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sözlü Tarih Belgeseli, Mümtaz Birlik, Kore Savaşı’nın Türk Tanıkları, Kore Gazileri

Looking into the Korean War through a Documentary Film called “The Distinguished Army”

Öz

Korean
War has become a historical phenomenon
with deep traces on the social life in Turkey. Although formal history writing
in this country does not attribute much about this topic, oral narratives of
veterans have had solid effects on the social memory. Yet there have been very
few documentary films concerning this evidence. And most of these films were
just prepared for anniversary purposes, bearing traditional documentary style
interviews. There are almost no documentaries about Korean War with testimonies
about the background of the battlefield.

It is
doubtless that documentaries prepared through oral history methods are very
important and they contribute a lot to the writing of general history and thus
history becomes a living object. “The Distinguished Army: The Last Witnesses of
the Korean War” will be filling an important gap in this sense.

Through various events and testimonials, this
documentary will reveal hitherto unknown role of Turkish soldiers in the war
and it also shed light on how public opinion of the Korean war was shaped then.

Anahtar Kelimeler

Oral History Documentary, The Distinguished Army, Turkish Witnesses of the Korean War

Kaynakça

• Akkaya, Bülent (2012) “Türkiye’nin NATO Üyeliği ve Kore Savaşı”, Akademik Bakış Dergisi. Sayı: 28 Ocak-Şubat 2012 (1-20) http://www.akademikbakis.org/28/11.pdf 30.4.2012
• Armaoğlu, Fahir (1986) 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. 3. Bs., Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları
• Artuç, İbrahim (1990) Kore Savaşlarında Mehmetçik. İstanbul: Kastaş Yayınları
• Avşar, Abdulhamit ve Baranoğlu, Figen (2012) Mümtaz Birlik: Kore Savaşı’nın Son Tanıkları. Belgesel film (13 x 30’)
• Chang-Il, Ohn (2010) “The Causes of the Korean War, 1950-1953”, International Journal of Korean Studies. Vol. XIV, No. 2 (19-44) Denizli, Ali (1994) Kore Harbi’nde Türk Tugayları. Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Yayınları
• (2010) Kore Harbinde Kunuri Zaferi (26-30 Kasım 1950). Ankara: Turhan Kitabevi
• Dora, Celal (1963) Kore Savaşında Türkler. İstanbul. İsmail Akgün Matbaası
• Erkmen, Seyfi (1951) Kore’den Geldim. İstanbul: Ege Matbaası
• Fakir, Cem ve Öztarcan, Murat (2011) Şimal Yıldızı: Son Kore Gazileri Anlatıyor. Belgesel film (42’30”)
• Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı -ATASE (Der.) (1979) Kore: Kore’de Cereyan Eden Muharebelerden Alınacak Dersler (Çeviri ve Derleme). Çev. Lütfü Sel, Ankara: Genelkurmay Basımevi
• Karacaova, Tuncay (2010) “İstanbul Basınında Kore Savaşı” Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Keegan, John (1995) Savaş Sanatı Tarihi.Çev. Füsun Doruker, İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları
• Mehmetefendioğlu, Ahmet (2011) “Bir Kutup Yıldızının Hikâyesi Savaşta Asker, Barışta Elçi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi (ÇTTAD). Cilt X, Sayı 22, s. 189-209.
• Oğuz, Ahmet (2012) “Sözlü Tarih Çerçevesinde Kore Gazilerinin Kore Savaşıyla İlgili Hatıraları”, Millî Folklor. Sayı 94 (123-136)
• Ong, Walter J. (2010) Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi. Çev. Sema Postacıoğlu Banon, İstanbul: Metis Yayınları
• Ordu, Mehmet Kürşat (2009) Amerikan Kamuoyunda Kore Harbi. Ankara: Berikan Yayınevi
• Öke, Mim Kemal (1990) Unutulan Savaş Kronolojisi, Kore 1950-1953. İstanbul: Boğaziçi Yayınları
• Paik, Sang Ki (1991) Kore’de Türk Askeriyle Altı Yıl. Haz. Nazım Dündar Sayılan, Ankara: Kara Harp Okulu Bilgi Toplama ve Yayım Merkezi Yayınları
• Rıza, Enis (2007) “Sözlü Tarih ve Belgesel Sinema: Tarihin Sivil Olarak Kavranması”, Belgesel Sinema 2007 (72-77)
• Sander, Oral (1998) Siyasi Tarih (1918-1994). 6. Bs., Ankara: İmge Yayınları
• Sayılan, Nazım Dündar (1989) Kore’de Türk Askeri. Ankara: Genelkurmay Basımevi
• “TBMM Kararı”, Karar No 1701, 27.11.1950, T. C. Resmi Gazete, Sayı 7670, 30 Kasım 1950 Thompson, Paul (1999) Geçmişin Sesi Sözlü Tarih, Çev. Şehnaz Layikel, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• “Trotskyism vs. the ‘Third Camp’ Korea: the Forgotten War”, International Bolshevik Tendency. No. 16, 1995, (1-7), http://www.bolshevik.org/1917/no16kor.pdf 12.7.2011
• United Nations Security Council (UNSC) Resolution (1950a) No. 82, 25 Haziran 1950
• United Nations Security Council (UNSC) Resolution (1950b) No. 83, 27 Haziran 1950 Weathersby, Kathryn (1993) “Soviet Aims In Korea And The Origins Of The Korean War, 1945 1950: New Evidence From Russian Archives”, Cold War International History Project Woodrow Wilson International Center for Scholars. Working Paper No. 8, November 1993 (1-37)http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/Working_Paper_8.pdf 14.5.2011
• Yaman, Ahmet Emin (2005) “Kore Savaşı'nın Türk Kamuoyuna Yansıması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. Sayı 37-38, s. 231-245
• Yazıcı, Tahsin (1963) Kore Birinci Tugayında Hatıralarım. İstanbul: Ülkü BasımeviYücel, Erhan (2001) Kore Harbi: Kore Türk Tugayı ve BM Askerlerinden Alınan Dersler. Ankara: Kara Kuvvetleri Eğitim ve Doktrin Komutanlığı (EDOK) Yayınları