Alman ve Türk Basınında Milliyetçilik: Mesut Özil’in Almanya Milli Takımı’ndan Ayrılmasının Ardından Yayımlanan Haberlere Yönelik Söylem Analizi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 491 - 507, 27.12.2019

Büsra Fadim Sarikaya

Öz

Alman ve Türk Basınında Milliyetçilik: Mesut Özil’in Almanya Milli Takımı’ndan Ayrılmasının Ardından Yayımlanan Haberlere Yönelik Söylem Analizi

Öz

Milliyetçilik söylemi, tüm toplumsal pratikler
içerisinde kendisine yer bulduğu gibi medyada da hatırı sayılır bir şekilde
konuşlanmıştır. Medya, egemen ideolojinin savunuculuğunu yaparken,
ötekileştirme pratiklerini de söylemsel olarak kullanır ve iktidar dışında
kalan kesimler bu pratikler aracılığı ile çoğunlukla yok sayılır. Milliyetçilik
bir söylemsel alan olarak ele alındığında bu söylemsel alanın inşa ve yeniden
üretimini gündelik yaşam pratikleri içerisinde aramak gerekir. Dolayısıyla
birer gündelik yaşam pratiği olarak medya yayınları da milliyetçilik söyleminin
inşası, yeniden üretimi, meşrulaştırılması ve doğallaştırılmasında önemli
unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır. Medyanın dilsel kullanımlarını içeren
iletişim ve etkileşim biçimleri ayrımcılıkların yol açtığı biz ve onlar
ikiliğinin yeniden kurulmasına olanak sağlar. Gündelik yaşamın söylemini ve
kitlelerin düşüncelerini belirleyen medya, ırkçı ideolojik bir söyleme
sahiptir. Bu söylemi hayata geçirirken normal hatta olağan bir şekilde
kitleleri ayrıştıran medya, özellikle de etnik sorunların çözümsüz kalmasında
önemli bir rol oynar. Özellikle popüler futbol kültürü, kitleleri harekete
geçirebilme gücünün yanı sıra homojen bir topluluk kurgusu etrafında şekillenen
ve karşıtlıklar üzerine kurulu bir yapıya sahip olan milliyetçilikle eklemlenerek,
belirli söylemlerin dolaşıma girmesine neden olur. Bu bağlamda milliyetçilik
söyleminin en etkili şekilde meydana gelen futbol kültürünü ele alarak,
geçtiğimiz temmuz ayında Almanya Milli Takımı’ndan ayrıldığını açıklayan Mesut
Özil hakkında hem Alman hem de Türk basınında yer alan haberler eleştirel
söylem analizi yöntemiyle ele alınmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Futbol, Basın

Kaynakça

• • Bild.de, Das sagt Klopp zu Özil Abrechnung, Ich verstehe es nicht, https://www.bild.de/sport/fussball/juergen-klopp/sagt-zur-oezil-abrechnung-verstehe-es-nicht-56437906.bild.html, çevrimiçi 12.12.2018• Bild.de, Erdoğan lobt Özil als national und patriotisch, Naechtiches Telefonat, https://www.bild.de/politik/ausland/recep-tayyip-erdogan/erdogan-stellt-sich-hinter-oezil-56412012.bild.html, çevrimiçi 14.12.2018• Bild.de, Grünen Chef gibt Seehofer Schuld an Özil Rücktritt, Habeck kritisiert İnnenminister, https://www.bild.de/politik/inland/mesut-oezil/habeck-seehofer-56420394.bild.html, çevrimiçi 12.12.2018• Bild.de, Mehr als die Haelfte war Blödsinn, Völler zu Özil Erklaerung, https://www.bild.de/sport/fussball/nationalmannschaft/rudi-voeller-bruder-mutlu-ueber-oezil-ruecktritt-56421746.bild.html, çevrimiçi 13.12.2018• Bild.de, Mesut Özil ist für alles selbst verantwortlich, Löw Manager Arslan, https://www.bild.de/sport/fussball/nationalmannschaft/oezil-ist-fuer-alles-selbstverantwortlich-56451052.bild.html, çevrimiçi 10.12.2018• Bild.de, Özil bedankt sich bei Arsenal Fans, Liebevoller Tweet nach Rücktritt, https://www.bild.de/sport/fussball/premierleague/bedankt-sich-bei-englischen-fans-56446862.bild.html, çevrimiçi 13.12.2018• Bild.de, Özil haette schöneren Abschied verdient, DFB Kollege Petersen, https://www.bild.de/sport/fussball/nils-petersen/oezil-haette-schoeneren-abschied-verdient-56432316.bild.html, çevrimiçi 14.12.2018• Bild.de, Rücktritt nach Erdoğan Skandal, Özil spielt nicht mehr für Deutschland, https://www.bild.de/sport/fussball/sport/mesut-oezil-tritt-nach-erdogan-affaere-aus-nationalmannschaft-zurueck-56394846.bild.html, çevrimiçi 14.12.2018• Bild.de, So bejubelt Erdoğan Presse jetzt Özil nach Rücktritt, https://www.bild.de/politik/ausland/recep-tayyip-erdogan/tuerken-bejubeln-oezil-56400190.bild.html, çevrimiçi 14.12.2018• Bild.de, Will Erdoğan mit Özil die EM 2024?, Rassismusvorwürfe an den DFB, https://www.bild.de/sport/fussball/fussball-em-2024/will-erdogan-mit-oezil-die-em-holen-56418098.bild.html, çevrimiçi 13.12.2018• Die Welt Zeitung, “Es war nie das Thema, ein politisches Statement zu setzen”, https://www.welt.de/sport/fussball/wm-2018/article177020302/WM-2018-Das-sagt-Ilkay-Guendogan-ueber-Eklat-mit-Recep-Tayyip-Erdogan.html, 05.06.2018, çevrimiçi, 13.12.18• HOBSBAWM, Eric J., 1780’den Günümüze Milliyetçilik: Program, MİT ve Gerçeklik ( Çev. Osman Akınhay), https://de.scribd.com/doc/273718623/Eric-J-Hobsbawm-1780-den-Gunumuze-Milletler-Ve-Milliyetcilik-pdf, s. 170, çevrimiçi, 12.12.18• Hurriyet.com.tr, Almanya Milli Takımı’ndan Mesut Özil geçti, http://www.hurriyet.com.tr/sporarena/almanya-milli-futbol-takimindan-mesut-ozil-gecti-40905557, çevrimiçi, 15.12.2018• Hurriyet.com.tr, Arsenal teknik direktörü Emery’den Mesut Özil’e destek, http://www.hurriyet.com.tr/sporarena/arsenal-teknik-direktoru-emeryden-mesut-ozile-destek-40907883, çevrimiçi 13.12.2018• Hurriyet.com.tr, Başarısız olduğunda dışlandığını hisseden sadece Mesut Özil değil, http://www.hurriyet.com.tr/avrupa/basarisiz-olunca-dislandigini-hisseden-sadece-ozil-degil-40909219, çevrimiçi 14.12.2018• Hurriyet.com.tr, Göksel Gümüşdağ: Mesut Özil’e yapılan ırkçılıktır, ayrımcılıktır, http://www.hurriyet.com.tr/sporarena/goksel-gumusdag-mesut-ozile-yapilan-irkciliktir-ayrimciliktir-40909611, çevrimiçi 15.12.2018• Hurriyet.com.tr, Mesut Bakkal ”Mesut güzel bir duruş sergiledi”, http://www.hurriyet.com.tr/sporarena/mesut-bakkal-mesut-guzel-bir-durus-sergiledi-40907565, çevrimiçi 13.12.2018• Hurriyet.com.tr, Mesut Özil’in kararı Avrupa’yı sarstı, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/ozilin-karari-avrupayi-sarsti-40905255, çevrimiçi, 15.12.2018• Hurriyet.com.tr, Sporda ırkçılık bitmiyor, http://www.hurriyet.com.tr/sporarena/sporda-irkcilik-bitmiyor-40906766, çevrimiçi 15.12.2018• Hurriyet.com.tr, Zonguldak’ta Mesut Özil tabelasının açılış töreni yapıldı, http://www.hurriyet.com.tr/zonguldaktaki-mesut-ozil-tabelasinin-acilis-to-40906907, çevrimiçi, 14.12.2018• OİSHİ, Yutaka, A Considerationof Media-Nationalism: A Case Study Of Japan afterthe Second World War. Keio Communication Review, http://www.mediacom.keio.ac.jp/publication/pdf2008/yutakaoishi.pdf, s.5-17• ÖZKIRIMLI, Umut, Milliyetçilik Kuramları Eleştirel Bir Bakış, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2008, s.285-286