Popüler Kültür Ürünü Olarak Televizyon Dizilerinde İdeolojinin Sunumu

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 70 - 91, 25.06.2020

Sena Hümeyra Tarhan , Enderhan Karakoç

Öz

Gerek güçlü teknolojik yapısı gerekse kolay ulaşılabilir bir araç oluşu televizyona diğer medya araçlarına göre daha güçlü bir önem kazandırmaktadır. Sahip olduğu birçok yayın türlerinden ise bireyler tarafından en çok tercih edileni kuşkusuz televizyon dizileridir. Diziler bireylerin hayatlarının büyük bir bölümünü kaplamış durumdadır. Ayrıca bireyler tarafından ilgiyle izlendiğinden zamanla popüler kültürün ürün satışını yapan bir araç haline gelmiştir. Ülkemizde özellikle son on beş yıllık süreçte hikâyesinin merkezine ideolojileri koyan dizilerin sayısı artmaya başlamıştır. Bu diziler farklı ideolojik yaklaşımlarla hazırlanmakta ve farklı izleyici kitlelerine ulaşmaktadır. İdeoloji ise kültür ile olan ilişkisinden ötürü, bir popüler kültür ürünü haline gelmiştir. Popüler kültürün aktarıcısı haline gelmiş olan televizyon dizilerinde ideolojilerin sunumlarını incelemek amacıyla yapılan bu çalışmada, Türkiye’nin benzer ideolojik dönemlerini işleyen Hatırla Sevgili ve Sevda Kuşun Kanadında dizileri seçilmiş ve Saussure’nin göstergebilim yöntemi ile incelenmiştir. İncelemeler sonucunda popüler kültürün televizyon dizilerine nasıl etkilerde bulunduğu açıklanırken, örneklem olarak alınan her iki dizide de yer verilen ideolojik göstergelerin popüler kültürden etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya, Televizyon, Diziler, Popüler Kültür, Kültür Endüstrisi

Kaynakça

• ADIGÜZEL, Y. (2001), Kültür Endüstrisi, Şehir Yayınları, İstanbul.
• ADORNO, T.W.(2011), Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ALTHUSSER, L.(2002), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Yusuf Alp, Mahmut Özışık, İletişim Yayınları, İstanbul.
• AZİZ, A. (1975), Televizyonun Yetişkin Eğitimindeki Yeri ve Önemi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• AZİZ, A.(1981), Radyo ve Televizyona Giriş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• BAUDRİLLARD, J.(2008), Tüketim Toplumu, Ayrıntı yayınları, İstanbul.
• DELLALOĞLU, B.F (2014), Bir Giriş – Adorno Yüz Yaşında, Adorno: Kitle, Melankoli, Felsefe / Cogito Dergisi, S.36,ss.13-36, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• DELOİTTE TÜRKİYE (2014), “Dünyanın En Renkli Ekranı Türkiye’de Dizi Sektörü” Raporu, (https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/technology-media-telecommunications/tr-media-tv-report.pdf).
• ELTUGAN, Ö. (1999), Popüler Kültür ve Yabancılaşma, Master Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo-Tv ve Sinema Anabilim Dalı, Ankara.
• ERDOĞAN, İ. (1999), Popüler Kültür: Kültür Alanında Egemenlik ve Mücadele, Popüler Kültür ve İktidar, Der. Nazife Güngör, ss. 18-52, Vadi Yayınları, Ankara.
• ERDOĞAN, İ. (2004), Popüler Kültürün Ne Olduğu Üzerine, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, S.57, ss.1-18, Ankara.
• ERDOĞAN, İ. (2011), İletişimi Anlamak, Pozitif Matbaacılık, Ankara.
• ERDOĞAN, İ. (2014), Medya Teori ve Araştırmaları, Erk Yayınları, Ankara.
• ERKMAN AKERSON, F.(2016), Göstergebilime Giriş, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• ESSLİN, M. (2001), Televizyon Çağı / TV Beyaz Camın Arkası, Pınar Yayınları, İstanbul.
• GEÇER, E. (2015), Medya ve Popüler Kültür, Metamorfoz Yayıncılık, İstanbul.
• GEÇER, E. (2015), Türk Dizileri Üzerine Kültürel ve İdeolojik Bir Değerlendirme: “Made in Turkey” , Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, C.2, S.3, ss.13-23, Aksaray.
• GÜMÜŞ, K. ve ŞAHİN, H. (1982), Temel Göstergebilim Kavramları, Mimarlık Dergisi, S.11-12, ss.35-37, İstanbul.
• GÜNAY, D. (2002), Göstergebilim Yazıları, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul.
• GÜNEŞ, S.(2001), Medya ve Kültür, Vadi Yayınları, Ankara.
• GÜNEŞ, Sadık (2006), Enformasyon Toplumunun Putları, Hece Yayınları, Ankara.
• GÜNGÖR, N. (1999), Popüler Kültür Çıkmazı, Popüler Kültür ve İktidar, , Der. Nazife Güngör, ss. 9-17, Vadi Yayınları, Ankara.
• GÜNGÖR, N.(2013), İletişim / Kuramlar ve Yaklaşımlar, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• KAPLAN, Y. (1992), Öykü Anlatma ve Mit Üretme Aracı Olarak Televizyon, Ağaç Yayıncılık, İstanbul.
• KAYA, R.(1985), Kitle İletişim Sistemleri, Teori Yayınları, İstanbul.
• KAYA ERDEM, Burcu (2012), İdeolojik Arena Medya, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• LUNDBY, K. ve RONNİNG H. (2014), Medya-Kültür-İletişim: Medya Kültürü Aracılığıyla Modernliğin Yorumlanışı, Medya Kültür Siyaset, Der. Süleyman İrvan, ss.13-27, Pharmakon Yayınevi, Ankara.
• METE, Mehmet (1999), Televizyon Yayınlarının Türk Toplumu Üzerindeki Etkisi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• MILLS, W.(1974), İktidar Seçkinleri, Çev. Ünsal Oskay, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• MUTLU, E. (2005), Niçin Televizyon Seyrediyoruz? , Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, ss.86-188, Ütopya Yayınları, Ankara.
• MUTLU, Erol (2008), Televizyonu Anlamak, Ayraç Yayınları, …
• NUROĞLU, E. (2013), Dizi Turizmi: Orta Doğu Ve Balkanlar’dan Gelen Turistlerin Türkiye’yi Ziyaret Kararında Türk Dizileri Ne Kadar Etkili? , ss.1-13, 5. Uluslararası İstanbul İktisatçılar Zirvesi, http://docplayer.biz.tr/53330996-Dizi-turizmi-orta-dogu-ve-balkanlar-dan-gelen-turistlerin-turkiye-yi-ziyaret-kararinda-turk-dizileri-ne-kadar-etkili.html, (Erişim Tarihi: 29.05.2019).
• OSKAY, Ü. (1980), Popüler Kültür Açısından "İdeoloji" Kavramına İlişkin Yeni Yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S.1, C.35, ss.197-253, Ankara.
• ÖZBEK, M.(2000), Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İletişim Yayınları, İstanbul.
• RATEM – Radyo Televizyon Yayıncıları Meslek Birliği (2018), Türkiye Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Sektör Raporu, ss.1-43.
• RİFAT, M.(2000), XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları, Om Yayınevi, İstanbul.
• SHOEMAKER, P. ve Reese, S.D. (2014), İdeolojinin Medya İçeriği Üzerindeki Etkisi, Medya Kültür Siyaset, Der. Süleyman İrvan, ss.97-132, Pharmakon Yayınevi, Ankara.
• SOSYAL BİLİMLER ANSİKLOPEDİSİ, (Ocak 1991), “İdeoloji - Mustafa Armağan”, Risale Basın-Yayın, ss.134-137, ss.352-355, C.2, İstanbul.
• SOSYAL BİLİMLER ANSİKLOPEDİSİ, (1991), “Göstergebilim”, Risale Basın -Yayın, C.2, İstanbul.
• SÖZEN, E.(1997), Medyatik Hafıza, Timaş Yayınları, İstanbul.
• TANRIÖVER, H.U. , (Nisan 2015), , “Bizim Hayatımız Dizi”, Diziler, National Geographic Türkiye, S.56-81, İstanbul.
• THOMPSON, J.B.(2008), Medya ve Modernite, Çev. Serdar Öztürk, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• UĞUR TANRIÖVER, Hülya (2012), Türkiye’de Televizyon Yayıncılığı 2011, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.
• VAN DIJK, Teun (2015), Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve İdeoloji, Der. ÇOBAN, Barış, ÖZARSLAN, Zeynep, Çev. ATEŞ, Nurcan, Su Yayınları, İstanbul.
• VURAL, A.(2000), Medyanın Kültürel Kalkınmayı Sağlama ve Eğitim İşlevi, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, .Ü Basımevi Müdürlüğü, Sayı 10, ss. 105-113, İstanbul.
• MORA, N.(2008), Medya ve Kültürel Kimlik, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, S.1, C.5.
• YALÇIN, M. (2016), Popüler Kültür Ürünü Olarak Türk Televizyon Dizilerinde Etnografik İletişim Kodlarının Kullanımı: Diriliş “Ertuğrul” Dizisi Örneği, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C.5, S.7, ss.2332-2341, İstanbul.
• YAYLAGÜL, Levent (2016), Kitle İletişim Kuramları, Dipnot Yayınları, Ankara.
• YÜCEL, S. (1998), Medyatik Medya, Hacettepe-Taş Kitapçılık, Ankara.
• ZORLU, Y.(2016), Türkiye’de Bir Popüler Kültür Aracı Olarak Televizyon, Erciyes İletişim Dergisi, C.4, S.3, ss.84-98, Kayseri.
• Hatırla Sevgili Karakterleri Listesi, https://www.wikiwand.com/tr/Hat%C4%B1rla_Sevgili_karakterleri_listesi, Erişim (Tarihi: 06.05.2019).
• “Sevda Kuşun Kanadında (dizi)”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Sevda_Ku%C5%9Fun_Kanad%C4%B1nda_(dizi), (Erişim Tarihi: 01.10.2016)
• “Sevda Kuşun Kanadında”, https://www.trt1.com.tr/diziler/sevda-kusun-kanadinda, (Erişim Tarihi: 05.10.2016).
• “Hatırla Sevgili”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Hat%C4%B1rla_Sevgili, (Erişim Tarihi: 30.09.2016) https://onedio.com/haber/online-film-ve-dizi-izleyebileceginiz-ucretsiz-ve-ucretli-turkce-platformlar-863368, (Erişim Tarihi: 20.05.2019).