İslâm Kelimesinin Semantik Analizi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 225 - 249, 25.06.2020

Büşra Refas Turkmen Mutlu Türkmen

Öz

Bu araştırmanın amacı son ilâhî dine adını veren İslâm kelimesinin anlamını ortaya çıkarmaktır. Bu nedenle araştırmada kelimenin kavramsal anlamının belirlenmesine yarayacak faydalı bir temel oluşturmak için, art-süremli (diakronik) semantik yöntemden faydalanılarak kelimenin kök anlamı bulunmaya ve ardından geçirdiği anlam değişimleri belirlenmeye çalışılmıştır. Arapça, Sâmî dil ailesinin bir üyesi olduğu için kelimenin kökü olan ‘s-l-m’nin Arapça’nın yanı sıra İbranice ve Süryanice dillerindeki anlam alanı üzerinde de durulmuştur. Bu nedenle araştırmada Kur’an-ı Kerîm’le birlikte Kitâb-ı Mukaddes’e ve bu kaynaklarla ilgili sözlük ve tefsirlere başvurulmuştur. Yine kelimenin Yunanca, Latince, Osmanlıca ve Türkçe sözlüklerde bulduğu anlam karşılıkları da belirlenmeye çalışılmıştır. Son olarak kelimenin anlam alanında yer tutan diğer kavramlara ilişkin bilgi verilmek suretiyle, bu kelimenin yaratıcı-kul arasındaki ilişkiyi ifade etmek üzere tuttuğu yer belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam, Kur’ân, Kitâb-i Mukaddes

Kaynakça

• Abdülmün’im, M.A. Mu'cemü'l-mustalahat ve'l-elfazi'l-fıkhiyye, Kahire: Dar’ül fazile, tsz.
• Akdemir, S. Kur’ân Çevirilerinde Yöntem Sorunu, Yayınlanmamış Kitap.
• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmûd. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. Beyrut. Ts.
• el-Askerî, Ebu Hilal (2014). el-Furuk fi’l-Luga, Beyrut: Darü'r-Risaletü'l-Alemiyye.
• Beğavi, Tefsîru'l-Beğavî -Meâlimü't-Tenzîl, DKİ, Beyrut Lübnan.
• el-Beyzâvî, Kadı Nasruddin Ebi Saîd Abdullah, (1996). Envaru’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vîl, Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Brown, Driver, Briggs and Gesenius (2014). “Hebrew Lexicon entry for shalam”. “The KJV Old Testament Hebrew Lexicon”, 6 May 2014 http://www.biblestudytools.com/lexicons/hebrew/kjv/shalam.html >.
• el-Cevzi, Abdurrahman b. Ali, Zadu’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, Beyrut 1404.
• Cubrân, M. (1967). er-Râid- Mu‘cemu’l-Luğaviyyûn e’l-Asriyyun, Beyrut: Daru’l-İlmi’l-Melayin.
• Cündioğlu, D. (1999). Kur’ân Çevirilerinin Dünyası, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Çetinel, H. (2019). Dini Kavramların Öğretiminde Semantik Analizlerin Akadamik Başarıya ve Kalıcılığa Etkisi, Mizânü’l-Hak İslami İlimler Dergisi, sy. 8, 77-107.
• Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Döndüren, H. (2003). İnsanlığa Son Çağrı – Kur’ân’ı Kerim, İstanbul: Yeni Şafak.
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır (1992), Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul: Feza Gazetecilik.
• Esed, M. (1997). Kur’ân Mesajı – Meal Tefsir -, İstanbul: İşaret Yayınları.
• Ezherî (2004), Tehzibu’l-Luga, XII, Beyrut: Darü'l-Fikr.
• el-Fîruzâbâdi, Mecdu’d-Dîn Muhammed b. Yâkub (1997). el-Kâmûsu’l-Muhît, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabiyye.
• Gezgin A.G. (1999). Tefsirde Semantik Metod ve Kur’ân’da Kavm Kelimesinin Semantik Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Isparta.
• İbn Faris (2012). Mu’cemul-Makayısı’l-Luga, III, Beyrut: Darü'l-Fikr.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ (1984). Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-ʿazîm. İstanbul: Kahraman Yayınları.
• İbn Kuteybe (1973). Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân (nşr. Seyyid Ahmed Sakr), Kahire.
• İbn Manzûr (1993). Lisânü’l-lisân: Tehzîbu Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• İzutsu, T. (1975). Kur’ân’da Allah ve İnsan, (çev. Süleyman Ateş), Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Jastrow, M. (1926). “Dictionary of Targumim, Talmud and Midrashic Literature”, 1926, 5 Mayıs 2014, http://www.tyndalearchive.com/TABS/Jastrow/.
• Jennings, W. (1926). Lexicon to the Syriac New Testament (Peshitta), Oxford: Clarendon Press.
• Karaman, H., Çağırıcı, M., Dönmez, İ.K., Gümüş, S. (2012). Kur’an Tefsiri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kocabaş, Ş. (1997). İslam’da Bilginin Temelleri, İstanbul: İz Yayıncılık.
• el-Kurtûbî (1997). el-Câmiu li-Ahkâmi’l-Kur’ân, İstanbul: Buruç Yayınları.
• Kutup, S. (1991). Fîzîlâl-il Kur’ân, İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Lampe, G.W.H. (1961). A Patristic Greek Lexicon, Oxford: Clarendon Press.
• Lane, E.W. (1863). An Arabic-English Lexicon, London: Willams & Norgate.
• Lewis, T.C. ve Short, C. (1891). A New Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press.
• Margoliouth J.P. (1927). Supplement to the Thesaurus Syriacus of R. Payne Smith, Oxford: Clarendon Press.
• Mevdudî, Ebu’l-Ala (1991). Tefhimu’l Kur’ân – Kur’ân’ın Anlamı ve Tefsiri, İstanbul: İnsan Yayınları.
• en-Neccar, M.A. el-Mu'cem'ul-Vasît, Mısır Arap Dili Akademisi, Kahire-İstanbul, tsz.
• Nestle, E. (1900). Syriac Grammar with Bibliography, Chrestomathy and Glossary, London: Leamington.
• Newman, S. (1932). An English and Hebrew Lexicon, University of Toronto.
• Paçacı, M. (2002). Kur’ân ve Ben Ne kadar Tarihseliz, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• er-Râgıb el-Isfahânî (1992). Mufredatu Elfazi’I-Kur’ân, neşr. Safvan Adnan Davudi, Dımeşk: Daru’l-Kalem.
• er-Râzî, Ebû Bekr Muhammed b. Zekeriyyâ (1980) Muhtâru's-Sihâh : Mu’cemü’r-Râzî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• er-Râzî, Fahruddin (1989). Tefsir-i Kebir Mefâtihu’l-Gayb, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Refas Türkmen, B. (2014). Kur’an-ı Kerîm ve Kitâb-ı Mukaddes’te ‘SLM’ Kökünün Semantik İncelemesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Robinson, E. (1906). A Hebrew English Lexicon of the Old Testament, Oxford, Univeristy Press.
• es-Sabûnî, Muhammed Ali (1995). Safvetü’t Tefasir/ Tefsirlerin Özü, İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Sâmî, Ş. (1985). Kamus-u Türki, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları.
• Sinanoğlu, M. (2001). “İslam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.XXIII, İstanbul.
• Smith, R.P. (1903). A Compendious Syriac Dictionary, Oxford: Clarendon Pres.
• Soysaldı, H.M. (1997). Kur’ân Semantiği Açısından İnançla İlgili Temel Kavramlar, İzmir: Çağlayan Yayınları.
• et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir (2017). Taberî Tefsiri, İstanbul: Hisar Yayınevi.
• TDK (2011). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Zebîdî (1965). Tâcü’l-ʿarûs (nşr. Abdüssettâr Ahmed Ferrâc), Kuveyt.
• ez-Zemâhşerî, Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvil fî Vucuhi’t-Te’vîl, Daru’l Fikr, yy., tsz.
• ez-Zuhaylî, V. (2003). et-Tefsîru’l-Münîr fi’l-Akîdeti ve’ş-Şerîati ve’l-Menheci, c. IV, Dımeşk: Dâru’l-Fikr.