Albert Camus’nün Varoluşçuluk, Yabancılaşma ve Absürd Kavramlarının Jean-Paul Sartre Özelinde Sinema Anlatıları Üzerinden Okunması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 300 - 313, 25.06.2020

Selim Beyazyüz

Öz

20. Yüzyıl’da yapılan savaşlar, birey psikolojileri üzerinde derin etkilere sebep olmuştur. Bununla birlikte toplumsal yaşamda makineleşen ve mekanikleşen hayata ayak uydurmakta zorlanan birey, kendini yalnız, korku içerisinde, topluma yabancı ve aldatılmış hissetmiş, böylece varoluşunu sorgulamaya başlamıştır. Bu anlamda varoluşçu felsefe, bireyin tehdit altında olduğu, anlamsız bir varlık haline geldiği, topluma uyum sağlayamaması neticesinde yabancılaştığı, benliğini kurtarmak ve özüne ulaşmak istediği bir zamanda ortaya çıkmıştır. Camus’nün varoluşçu felsefesi, köklerinden kopmuş, geçmişe ve geleceğe dair güvenini yitirmiş, topluma ve kendine yabancılaşmış, mutsuz fakat ileri derece düşünebilme yetisine sahip bireyin kendini oluşturma çabası olarak değerlendirilebilir. Kendine ve topluma yabancılaşan, benliğini yitirme tehlikesiyle karşı karşıya olan birey için bir başkaldırı söz konusudur. Bu başkaldırı bireyin kendini toplumdan, gelenekten ve genel geçer yargılardan soyutlaması yoluyla gerçekleşmektedir. Varoluşçu felsefenin genel geçer yargı, gelenek ve toplumdan bir kopuş olduğu ve varoluşçu sinemanın da adı geçen olgularla paralel seyir izlediği söylenebilir. Bu anlamda Luchino Visconti’nin anlatılarının temelinde, toplumsal değerlerden kopuş ve bireyin kendini bulma çabasının izlerini görebilmek mümkündür. Buradan hareketle çalışmanın temel amacı, varoluşçu felsefenin öğretileri doğrultusunda Camus’nün yabancılaşma, başkaldırı ve absürd kavramlarının, yönetmenliğini Luchino Visconti’nin yaptığı “The Stranger (Lo Straniero)” anlatısı üzerinden okunmasıdır. Çalışma kapsamında Visconti’nin “The Stranger” filmi söylem çözümlemesi yöntemine göre incelenmiştir. Analiz sonucunda yönetmenin anlatısıyla Camus’nün varoluşçuluk, yabancı, absürd ve başkaldırı kavramlarının kesiştiği noktalar irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Varoluş, Yabancılaşma, Absürd, Felsefe

Kaynakça

• Absürd Nedir? https://sozluk.gov.tr/ erişim tarihi: 22.05.2020.
• Ağırman, F. (2009), Felsefi Bir Kavram Olarak Yabancılaşma: Rousseau, Hegel ve Marx Örneği, ..Felsefe Dünyası, Sayı:49 s. 90-102.
• Akarsu, B. (1994). Çağdaş̧ Felsefe, İnkılap Yayınları: İstanbul.
• Akış, E. (2007). Albert Camus ve Jean Paul Sartre’ da Saçmanın Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı: Muğla.
• Aydoğan, E. (2015). Marx ve Öncüllerinde Yabancılaşma Kavramı. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 54, s.273-282.
• Barrett, W. W. (2003). İrrasyonel İnsan, Çev: Salih Özer. Hece Yayınları: Ankara.
• Bayraktar, L. (2011). Albert Camus ve Yunus Emre’de Absürd Kavramı, Felsefe Dünyası s: 81-101.
• Blackham, H. J. (2005). Altı Varoluşçu Düşünür. Dost Yayınları: Ankara.
• Camus, A. (1990). Başkaldıran İnsan. Çev: Tahsin Yücel. V Yayınları: Ankara.
• Camus, A. (1997). Sisifos Söyleni, Çev.: Tahsin Yücel, Can Sanat Yayınları: İstanbul.
• Camus, A. (2004). Sisifos Söyleni, Çev.: Tahsin Yücel, Can Sanat Yayınları: İstanbul.
• Camus, A. (2011). Yabancı. Çev.: Vedat Günyol. Can Yayınları: İstanbul.
• Cevizci, A. (2010). Paradigma Felsefe Sözlüğü. Paradigma Yayıncılık: İstanbul.
• Colette, J. (2006). Varoluşçuluk, Çev.: Işık Ergüden, Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
• Çiçek, H. (2003). Yirminci Yüzyıl’da Bir İnsan Felsefesi Olarak Varoluşçuluk, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 5,172-183.

• Demirdöven, İ. H. (2006). Filozof Olarak Jean-Paul Sartre. Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi Kaygı, Güz (7), 7-20
• Foulquie, P. (1998). Varoluşçunun Varoluşu Çev.: Yakup Şahan. Toplumsal Dönüşüm Yayınları: İstanbul.
• Gündoğan, A. O. (1995). Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi. Birey Yayıncılık: Erzurum.
• Gündoğan, A. O. (2009). Albert Camus. Makalenin tam metnine http://www.aliosmangundogan.com/PDF/Makale/Ali-Osman-Gundogan-Albert-Camus.pdf adresinden ulaşılabilir.
• İşler, E. (2001). Yirminci Yüzyıl Fransız Romancılığında Usçuluğa Tepkiler, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:9 s. 59-64.
• Karakaya, T. (2004). Jean-Paul Sartre ve Varoluşçuluk, Elis Yayınları: Ankara.
• Kaufmann, W. (1997). Dostoyevski’den Sartre’a Varoluşçuluk, Çev.: Akşit Göktürk, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
• Köktürk, M. (2006). Kültürün Dünyası Kültür Felsefesine Giriş, Hece Yayınları: Ankara.
• Magill, F. (1992). Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği, Çev.: Vahap Mutal. Dergah Yayınları: İstanbul.
• Marx, K. (2014). 1844 El Yazmaları. Çev.: Murat Belge. Birikim Yayınları: İstanbul.
• Ollman, B. (2006). Marxizm’e Sıra Dışı Bir Giriş, Çev: Ayşegül Kars, Yordam Kitap: İstanbul.
• Ollman, B. (2008). Yabancılaşma. Çev. Ayşegül Kars. Yordam Kitap: İstanbul.
• Özdemir, Ö. (2012). Albert Camus’nün Başkaldırı Felsefesinde Yabancılaşma Sorunu. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Anabilim Dalı, Sistematik Felsefe ve Mantık Bilim Dalı: Denizli.
• Safa, P. (2007). Edebi Akımlar ve Fikir Cereyanları, Boğaziçi Yayınları: İstanbul.
• Sartre, J. P. (1968). Sanat, Felsefe ve Politika Üzerine Konuşmalar, Çan Yayınları: İstanbul.
• Sartre, J. P. (1998a). Özgür Olmak -Antisemitin Portresi- Çev. E. T. Eliçin. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları: İstanbul.
• Sartre, J. P. (1998b). Yöntem Araştırmaları, Çev.: Serdar Kırkoğlu, Kabalcı Yayınevi: İstanbul.
• Sartre, J. P. (1999). Varoluşçuluk, Çev. Asım Bezirci, Say Yayınları: İstanbul.
• Sartre, J. P. (2003). Ego’nun Aşkınlığı: Fenomenolojik Bir Betimlemenin Taslağı, Çev.: Serdar Kırkoğlu, Alkım Yayınevi: İstanbul.
• Sartre, J. P. (2010). Varoluşçuluk (Existentialisme), Çev.: Asım Bezirci, Say Yayınları: İstanbul.
• Sartre, J. P. (2014). Varlık ve Hiçlik, Çev.: T. Ilgaz ve G. Ç. Eksen, İthaki Yayınları: İstanbul.
• Taşdelen, V. (2010). Ali Osman Gündoğan İle Felsefe ve Edebiyat İlişkisi Üzerine, Bizim Külliye Üç Aylık Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı: 46, s. 15 – 20.

• Tolan, B. (1996). Toplum Bilimlerine Giriş. Adım Yayıncılık & Murat Kitap ve Yayınevi: Ankara.