6-7 Eylül 1955 Olayları Işığında Türkiye’de Basın, Toplum ve Siyaset İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 452 - 486, 31.12.2020

Ayşe Kar Uğur Gündüz

https://doi.org/10.46442/intjcss.807232

Öz

6-7 Eylül Olayları, Türkiye’nin yakın tarihinde yaşanmış ve başta Rumlar olmak üzere diğer azınlık vatandaşlarını da maddi ve manevi anlamda derinden etkilemiş bir olaydır. 1955 yılında yaşanan olay, Selanik’te Atatürk’ün doğduğu eve atılan bomba haberinin duyulmasının ardından İstanbul’da özellikle Beyoğlu’nda başlayan toplumsal olaylar, Rumlar’ın yaşadığı evler ve dükkânlarının yağmalanmasıyla sonuçlanmıştır. Bu olay, ilk aşamada özellikle Rum vatandaşların topluma karşı güvensizlik hissi yaşamasına, uzun dönemde ise 1964 Göçü ile beraber İstanbul’dan ayrılmalarına dek etkilerini göstermiştir. Bu çalışmanın amacı, 6-7 Eylül Olaylarında basının toplumsal olaylar ve kamuoyu oluşturmadaki rolünü incelemektir. Bu amaçla, Hürriyet, İstanbul Ekspres, Vatan, Akşam ve Zafer gazetelerinin 1955 yılına ait 6-7 Eylül 1955 tarihli sayıları ve yapılan haber içerikleri incelenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde 6-7 Eylül Olaylarının tarihsel arka planı irdelenmiştir. Ayrıca, arşiv taraması yapılan beş gazete üzerinden içerik analizi yapılarak basının 6-7 Eylül 1955 Olaylarındaki etkisi basın, toplum ve siyaset ilişkisi üzerinden hipoteze dayalı tümevarım yöntemi kullanılarak ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

6-7 Eylül Olayları, Rum Azınlık, İçerik Analizi, 1964 Göçü, Görsel Kültür

The Press, Politics, and Societal Relations in Turkey in the Light of the Events of September 6-7, 1955

Öz

The events of September 6-7, 1955 were a moment in Turkey’s recent history which deeply affected minorities, especially Rum (Greek) citizens, both materially and emotionally. The events started in Istanbul, especially in Beyoğlu, upon the news that the house where Atatürk was born in Salonica had been bombed, and resulted in Rum (Greek of Turkish Nationality) houses and shops being looted. In the short term, Rum citizens felt insecure and, in the long term, the effects of these events were seen in the Rum population leaving Istanbul during the mass exodus of 1964. This study aims to examine the role of the press in social events and in shaping public opinion during the events of September 6-7. For this purpose, the news content of issues of the newspapers Hürriyet, İstanbul Ekspres, Vatan, Akşam, and Zafer published on September 6-7 was examined. The historical background of the events is discussed in the first part of the study. In addition, the effects of the press on the events of September 6-7 are shown by content analysis of these five newspapers and using the inductive method based on hypotheses of the relationship between the press, society, and politics.

Anahtar Kelimeler

The Events of September 6-7, Rum Minority, News Analysis, 1964 Immigration, Visual Culture

Kaynakça

• Aktaş, M. (2015) “Basının Gündeminde 6-7 Eylül Olayları: Hürriyet ve İstanbul Ekspres Üzerine Bir İçerik Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, S. (2015) “Türk Basınında Bir İçerik Analizi Çalışması: Ermenek Faciası Haberleri”, Aydın / E-Journal of Intermedia, 2(1), 265-280.
• Babaoğlu, R. (2012a) “6/7 Eylül 1955 Olaylarının Türkiye Rumları Üzerindeki Etkileri (1955 -1959)”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Çöker, D. O. (2012) “Kurgulanmış Gerçekliğin Sorgulanması: Türk Toplumsal Belleğinde 6-7 Eylül Olayları”, İletişim Araştırmaları, 10 (1-2), 111-136.
• Ergeç, N. E. (2005) “Amerika’nın Irak’a Müdahalesine İlişkin Televizyon Haberlerinin İçerik Analizi Yöntemi ile İncelenmesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 51-73.
• Genç, G. (2008) “53. Yılında 6-7 Eylül Olayları”, (Çevrimiçi) http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/251/53-yilinda-6-7-eylul-olaylari#.WQJMjojyjIU, 27.04.2017.
• Gökçal, O. (2006) “6/7 Eylül Olayları ve Türk Basını”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Gürcan, G. (2006) “6-7 Eylül Olayları”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Güven, D. (2014) Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları ve Stratejileri Bağlamında 6-7 Eylül Olayları, (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sözlü Tarih TV (2016) 31 Ağustos Mihail Vasiliadis ile Sözlü Tarih Görüşmesi (1. Bölüm) [Video dosyası]. Erişim adresi https://www.youtube.com/watch?v=eB519x9E7TI
• Sözlü Tarih TV (2016) 31 Ağustos Mihail Vasiliadis ile Sözlü Tarih Görüşmesi (2. Bölüm) [Video dosyası]. Erişim adresi https://www.youtube.com/watch?v=1y0wXkKm0cc&t=614s
• Vatan (1955a) “Başmuharririmizden telsizle”. 6 Eylül:1
• Vatan (1955b) “İstanbul ve İzmir’de dün gece örfi idare ilan edildi”.7 Eylül:1
• Yaşartürk, G. (2012) Türk Sinemasında Rumlar, (Birinci Basım). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Yıldırım, B. (2015) İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Uygulama Alanları ve Aşamaları. İletişim Araştırmalarında Yöntemler: Uygulama ve Örneklerle (105-155). (B. Yıldırım, Ed.) Konya: Literatürk Akademia.
• Yücel, H. (2016) “Varoşun Üç Hali: “İç Varoş”, “Parçalanmış Varoş” ve “Bütünleşik Varoş”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Marmara University Journal of Political Science, 4(1), 53-84.
• Zafer (1955a) “Londra Konferansının ikinci ve mühim safhası başlıyor”. 6 Eylül:1
• Zafer (1955b) “İstanbul ve İzmir’de örfi idare”. 7 Eylül:1
• Zafer (1955c) “Hükümetin tebliği İstanbul ve İzmir’de Örfi İdare kaldırıldı”. 7 Eylül (2. Baskı):1