An Overview of Male Image in Zeki Demirkubuz Cinema: Psychoanalytic Theory of Üçüncü Sayfa, Kader and Yeraltı Movies Analysis in the Framework

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 24 - 38, 28.06.2024

Murat Aytaş , Eren Uğur

https://doi.org/10.46442/intjcss.1424432

Öz

Psychoanalysis and cinema emerged in the early 20th century, establishing profound connections. Both disciplines aim to delve into the depths of the human soul and unravel the mysteries of the subconscious. The relationship between psychoanalysis and cinema begins with their shared desire to explore the depths of human psychology and uncover subconscious processes. Freud's dream analysis views unconscious thoughts and desires as symbolic expressions. Cinema presents these symbolic expressions through a visual language to the audience. Zeki Demirkubuz's cinema stands out as one of the most important directors in the history of Turkish cinema. His films, often dark, surreal, and existential, offer a deep insight into characters' inner worlds. These characters, typically isolated from society and grappling with internal conflicts, make Demirkubuz's films naturally and inevitably linked to psychoanalysis. The study's problematique revolves around how the complex psychological structures of male characters in Demirkubuz's films can be analyzed within Freud's psychoanalytic framework. The films' characters' unconscious impulses, desires, repressed emotions, and the effects of childhood experiences on adult personality traits and behaviors are examined. The study, adopting a qualitative approach, is based on Freud's psychoanalytic theory and character analysis techniques. It aims to understand the characters' behaviors, inner worlds, and psychological depths descriptively. The dynamics between the id, ego, and superego, Oedipus complex, castration complex, libido, Eros, and Thanatos are used for analysis, providing a profound dissection of the characters' psychological profiles. The character analyses observed that the characters exhibit consistency like real personalities and display neurotic reactions as a result of their psychological turmoil. The findings in the films are related to psychoanalytic theory and narrated in this study.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Psychoanalysis, Zeki Demirkubuz, Freud.

Zeki Demirkubuz Sinemasında Erkek İmgesine Bakış: Üçüncü Sayfa, Kader ve Yeraltı Filmlerinin Psikanalitik Kuram Çerçevesinde Analizi

Öz

Psikanaliz ve sinema, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan ve birbirleriyle derin bağlar kurmuş iki disiplindir. Her ikisi de insan ruhunun derinliklerine inmeyi ve bilinçaltının gizemlerini çözmeyi amaçlar. Psikanaliz ve sinema arasındaki ilişki, her iki alanın da insan psikolojisinin derinliklerine inme ve bilinçaltı süreçlerini keşfetme arzusuyla başlar. Freud'un rüya analizi, bilinçdışı düşüncelerin ve arzuların simgesel ifadeleri olarak görülür. Sinema, bu simgesel ifadeleri görsel bir dil aracılığıyla seyirciye sunar. Zeki Demirkubuz'un sineması, Türk sinema tarihinin en önemli yönetmenlerinden biri olarak öne çıkar. Yönetmenin filmleri, genellikle karanlık, gerçeküstü ve varoluşsal temaları işlerken, karakterlerin iç dünyalarına derinlemesine bir bakış sunar. Bu karakterler, genellikle toplumun dışında kalmış, yalnız ve içsel çatışmalar yaşayan bireylerdir. Bu özellikler, Demirkubuz'un filmlerinin psikanalizle olan ilişkisini doğal ve kaçınılmaz kılar. Çalışmanın problematiği, Demirkubuz'un filmlerindeki erkek karakterlerin karmaşık psikolojik yapılarının, Freud'un psikanaliz kuramı çerçevesinde nasıl çözümlenebileceği üzerinedir. Bu bağlamda, filmlerdeki karakterlerin bilinçdışı dürtüleri, arzuları, bastırılmış duyguları ve çocukluk deneyimlerinin yetişkin kişilik özellikleri ve davranışları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışma, nitel bir yaklaşımla Freud'un psikanaliz kuramı ve karakter analizi tekniklerini temel alarak, filmlerdeki karakterlerin davranışlarını, iç dünyalarını ve bu karakterlerin psikolojik derinliklerini anlamaya yönelik betimleyici bir çerçevede gerçekleştirilmiştir. Karakterlerin id, ego ve süperego arasındaki dinamikler, Oedipus karmaşası, kastrasyon kompleksi, libido, Eros ve Thanatos gibi psikanalitik kavramlar aracılığıyla analiz edilmiş ve karakterlerin psikolojik profilleri derinlemesine çözümlenmiştir. Yapılan karakter analizlerinde, karakterlerin gerçek kişilik gibi tutarlılık gösterdiği ve yaşadığı psikolojik buhranlar sonucunda gerçek bir kişi gibi nevrotik tepkiler verdiği gözlemlenmiştir. İncelenen filmlerdeki bulgular, psikanaliz kuramı ile ilişkilendirilerek bu çalışmada anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Psikanaliz, Zeki Demirkubuz, Freud.

Kaynakça

• Altman, C. F. (1985). Psychoanalysis and Cinema: The Imaginary Discourse, London: University of California Press
• Akyürek, Feridun (2004) Senaryo Yazarı Olmak, Senaryo Yazmak, İstanbul: Mediacat Yayınları
• Arslan, U. T. (2005) Bu Kabuslar Neden Cemil?; Yeşilçam'a Erkeklik ve Mazlumluk. İstanbul: Metis Yayınları.
• Arslan, U.T. (2011) Aynanın Sırları: Psikanalitik Film Kuramı. Kültür ve İletişim (12), 10-38.
• Aytaş, M. Özkar, M. (2020) Lacan’cı Psikanaliz Açısından Ömer Lütfi Akad Sinemasına Bakış: “Anneler ve Kızları” (Editör: Serhat Koca, Nergis Karadaş) Platon’un Mağarasından Sinema Perdesine Sosyolojik Film Okumaları, Konya: Literatürk Academia
• Bakır, B. (2002) Filmin Psikanalitik Çözümlemesinde Temel Kavramlar, Sinemasal, s. 7 (Güz).
• Bakır, B. (2008) Sinema ve Psikanaliz, İstanbul: Hayalet Kitap
• Chion, M. (2003) Bir Senaryo Yazmak, İstanbul: Agora Kitaplıgı
• Creed, B. (2000) Film and Psychoanalysis. J. Hill, & P. C. Gibson Film Studies: Critical Approaches (s. 75-88). UK: Oxford University Press
• Demir, Ö, & Acar, M. (1997) Sosyal Bilimler Sözlüğü, Konya: Vadi Yayınları
• Erdoğan, N. (1993). Seyirci ve Sinema, Ankara: Med Campus Yayını.
• Erdoğan, N. (1996) Sinema ve Psikanaliz, Toplum ve Bilim, 70 (Güz), 241-249
• Esslin, M. (1963). Brecht, the Absurd, and the Future. Tulane Drama Review, 7(4), 43-54.
• Freud S. (2013) Psikanaliz Üzerine (çev.) Avni Öneş, İstanbul: Say Yayınları
• Freud, S. (1959) Toplu Makaleler, (çev.) Joan Riviere, c. 5, The Hogarth Press Ltd. and Basic Books, Inc.
• http://dusuncetarihi.kapadokya.edu.tr/makale/eros-ve-thanatos.html, (E.T. 01.07.2020).
• Freud, S. (1996) Beş Konferans ve Psikanalize Toplu Bakış 1938, (çev.) Kamuran Şipal, İstanbul: Cem Yayınevi Freud, S. (2012) Totem ve Tabu (çev.) Kâmuran Şipal, İstanbul: Say Yayınları
• Freud, S. (2016) Psikanalize Giriş Dersleri (çev.) Selçuk Budak, Türkiye: Öteki Yayınevi
• Freud, S. (2021) Rüyaların Yorumu. (çev.) Dilman Muradoğlu, Say Yayınları
• Fromm, E. (2019) Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları (çev.) Aydın Arıtan, Ankara: Say Yayınları
• Geçtan, E. (2006) Psikanaliz ve Sonrası İstanbul: Metis Yayınları
• Hayward, S. (2012) Sinemanın Temel Kavramları (çev.) U. Kutay ve M. Çavuş, İstanbul: Es Yayınları
• Jaccard, R. (1983) Freud (çev.) Işık Ergüden, Ankara: Dost Kitapevi
• Koca, S. (2018). Yeni Türk Sinemasında Biçem. Konya:Literatürk
• Kocabay, H. K., (2008), Tiyatroda Göstergebilim, İstanbul: E Yayınları
• Metz, C. (1974) Film Language, UK: Oxford University Press
• Metz, C. (1990) Psychoanalysis and Cinema: The Imaginary Signifier, London: Macmillan.
• McLeod, S. A. (2018) What are the most interesting ideas of Sigmund Freud? Simply Psychology (E.T. 03.10.2020) https://www.simplypsychology.org/Sigmund-Freud.html
• Moran, B. (2007) Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları
• Oluk, A. (2013) Klasik Anlatı Yapısı, İstanbul: Hayalperest Yayınevi
• Penley, C. (1989). The Future of an Illusion: Film, Feminism, and Psychoanalysis. Minnesota: University of Minnesota Press.
• Plotnik, R. (2009) Psikoloji'ye Giriş, (çev.) Tamer Geniş, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Reich, W. (2014). Karakter Analizi. (Çev.Leyla Uslu). İstanbul. Cem Yayınları
• Simanowitz, V., & Pearce, P. (2003). Personality Development. McGraw-Hill Education (UK).
• Smith, E., Atkinson, R.C. Atkinson, R,. Bem, Daryl J., Susan N. (2017) Psikolojiye Giriş (çev.) Öznur Öncül ve Deniz Ferhatoğlu, Ankara: Arkadaş Yayınevi
• Stam, R. (2000) Film Theory: An Introduction. UK: Blackwell Publishers.
• Stam, R. (2014), Sinema Teorisine Giriş (çev.) Selda Salman, Çiğdem Asatekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Türkoğlu, N. (2014) Psikanaliz ve Sinema Üzerine, Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar içinde, (Editör Murat İri), İstanbul: Derin Yayınları (143-156)
• Tura, S. M. (2010) Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, İstanbul: Kanat Kitap
• Ulutaş, S., Koca, S. (2023). Sinema Filmlerinde Ruh Halleri: Tabutta Röveşata Filminin Fenomenolojik İncelemesi - Tykhe Sanat Ve Tasarım Dergisi. 8 (15).
• Ulutaş, S. (2022). Sinemada Duygulam, Duygulanım Ve Güç İlişkisi:‘Yol Kenarı’filmi İncelemesi. Journal of History School, 15(LVI), 402-434.
• Wellman, W. (2004) Senaryo Yazarının Yol Haritası, İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları
• Winkler, M. M. (2011) Cinema and Classical Texts, UK: Cambridge University Press.