VAR’lığın YETER! Hakemlerin Gözünden Video Yardımcı Hakem Sistemi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 53 - 68, 26.09.2019

Sabiha Gizem Engin Veli Onur Çelik

Öz

Futbolun endüstriyel bir iş kolu haline dönüşmesi,
birer yatırım alanı olarak görülen yeşil sahaların, hatalardan mümkün olduğunca
uzaklaştırılarak adil ve şeffaf bir alana dönüştürülmesini zorunlu kılmıştır.
Standart bir yönetim anlayışının sağlanabilmesi amacıyla futbolda teknoloji
kullanımına son yıllarda giderek önem verilmeye başlanmıştır. Bunun en çarpıcı
örneği Video Yardımcı Hakem Sistemi’dir.

Bu çalışmanın odak noktası, futbolda kullanılmaya
başlanan Video Yardımcı Hakem Sistemi’nin (VAR) bizzat uygulayıcıları
tarafından öz değerlendirmesinin yapılması ve ortaya çıkan bulguların sistemin
iyileştirilmesi ve geliştirilmesi adına katkı sağlayacak niteliğe
kavuşturulmasıdır.

Bu kapsamda, Türkiye Futbol Federasyonu Merkez Hakem
Kurulu bünyesinde görev alan Video Yardımcı Hakem Sistemi deneyimine sahip 5
faal futbol hakemi ile bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler, 13
sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu çerçevesinde yürütülmüştür.
Metin haline dönüştürülen veriler, araştırmacılar tarafından içerik analizi
yöntemiyle çözümlenerek temalara ayrılmıştır. Siyah-beyaz hatalar, teknolojik
gelişmeler, koordinasyon merkezi, medya ve fırsatlar olarak belirlenen temalar,
ilgili alanyazın doğrultusunda ele alınmış ve yorumlanmıştır.

Ortaya çıkan bulgular incelendiğinde, sistemin olumlu
ve olumsuz tarafları olmakla birlikte, bir ihtiyaç olduğu konusunda hemfikir
olunmaktadır. Sergilenen performansın adil bir biçimde değerlendirilebilmesi ve
verilen kararlar üzerinde herhangi bir şüphe oluşturmayacak şekilde şeffaflık
sağlanabilmesi adına Video Yardımcı Hakem Sistemi uygulamasının devam
ettirilmesi ve kademeli olarak alt liglerde de uygulanması gerektiği sonuç
olarak ortaya konulabilir.

Anahtar Kelimeler

Futbol, Hakem Kararları, Video Yardımcı Hakem Sistemi (VAR)

Kaynakça

• Balcı, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Cel, A. (1994). Hakemlik Psikolojisi, Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi, çeviren: Kin A, 1, 21-23, Ankara.
• Collina, P. (2004). Benim Oyun Kurallarım, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Çelik, S. (2004) Hakem, Dördüncü Hakem, Yardımcı Hakem ve Gözlemciler El Kitabı, EPAK (Egitim, Planlama, Alt, Komisyonu), Ankara.
• Durna, E. (1997) Türkiye’de Futbol ve Hakem, Yıldızlar Matbaacılık, İstanbul.
• Ekblom, B. (1994) Handbook of Sports Science and Football, Blackwell Scientific Publication, Oxford.
• Elsworthy, N., Burke, D., & Dascombe, J. B. (2014). Factors relating to the decision-making performance of Australian football officials. International Journal of Performance Analysis in Sport, 14(2), 401-410.
• Evans, R. ve Bellion E. (2000). For the Good of the Game Youth Sports International, California, USA
• Lane AM, Nevill AM, Ahmad NS, and Balmer N (2006) Soccer Referee Decision- Making: “Shall I Blow The Whistle?”, Journal of Sports Science and Medicine, 5.
• Macmahon, C. (1999) Making Sense of Chaos: Decision Making By High and Low Experienced Rugby Referees, Ottawa.
• Miles, MB., & Huberman, AM. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Schauss, P. (2018). Stupidity in football. The Aesthetics, Poetics, and Rhetoric of Soccer, 2.
• Shiloh, S., Koren, S. ve Zakay, D. (2001) Individual Differences in compensatory decision Making Style Hit2 and Need For Closure as Correlates of Subjective Decision Complexity and Difficulty, Personality and Individual Differences.
• Spitz, J., Put, K., Wagemans, J., Williams, AM., & Helsen, WF. (2017). Does slow motion impact on the perception of foul play in football?. European journal of sport science, 17(6), 748-756.
• Spitz, J., Put, K., Wagemans, J., Williams, AM., & Helsen, WF. (2018). The role of domain-generic and domain-specific perceptual-cognitive skills in association football referees. Psychology of Sport and Exercise, 34, 47-56.
• Sunay, H. (1992). Ankara Bölgesi Futbol Hakemlerinin Hakemlige Yönelmelerine Etki eden Motivasyonel Etkenler Üzerine Bir Arastırma, H.Ü. Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi, Ankara.
• Orta, L. (2000). Dünya’da ve Türkiye’de Futbol Hakemliginin Baslangıcı ve Gelisimi Semineri, Onsekiz Mart Üniversitesi Beden Egitimi ve Spor Bölümü, Çanakkale.
• Uzun, B. (2004). Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Dergisi, 11, 29, İstanbul.
• Uzunoğlu, ÖU. (2008). Türk futbol hakemlerinin karar verme stillerinin klasmanlarına ve bazı değişkenlere göre incelenmesi(Doctoral dissertation, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Yarmalı ES. (2000) 30 Dakikada Dogru Karar Verme, Damla Yayınevi, İstanbul.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Ssoyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınevi, Ankara. İnternet Kaynakları
• http-1 http://www.tff.org.tr/Default.aspx?pageId=200&ftxtId=29687
• http-2 https://football-technology.fifa.com/en/media-tiles/video-assistant-referee-var/
• http-3 https://www.bbc.com/turkce/spor-45038263
• http-4 https://www.yeniasya.com.tr/spor/16-ulke-yeni-sezonda-var-sistemine-geciyor_468198
• http-5https://www.ntv.com.tr/spor/var-uygulamasi-futbolun-ruhuna-aykiri-ilk-yarida-5-kez-vara gidildi,yFbOsip9sEmEC_JMB9XAPw http-6 http://www.diken.com.tr/teknoloji-futbolun-ruhunu-oldurur-mu-9-soruda-video-hakem-sistemi/ http-7 http://www.bursahayat.com.tr/haber/herkesin-gozu-var-da-futbolun-ruhunu-mu-olduruyor-80152.html http-8 https://www.trtspor.com.tr/haber/futbol/spor-toto-super-lig/super-ligin-ilk-yarisina-var-damgasi-98-karar-degisti-174346.html