Serbest Zamanda Algılanan Özgürlük ile İş Tatmini Arasındaki İlişki: Özel Sektör Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 127 - 136, 26.03.2021

Emrah Serdar

Öz

Bu araştırmanın amacı, özel sektörde çalışan bireylerin serbest zamanda algıladıkları özgürlük düzeyleri ile iş tatminleri arasındaki ilişkini belirlenmesidir. Araştırmanın örneklemini, İstanbul ilinde bulunan ve özel sektörde faaliyet gösteren bir şirkette çalışan ve amaçlı örneklemi yöntemi ile seçilen 398 erkek ve 114 kadın olmak üzere toplamda 512 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, kişisel bilgi formuna ek olarak, katılımcıların serbest zamanda algılanan yetkinlik, algılanan kontrol ve algılanan içsel motivasyonu belirlemek amacıyla, Witt ve Ellis (1985) tarafından geliştirilen, ilk olarak Lapa ve Ağyar (2011) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan ve daha sonrasında ise Lapa ve Kaas (2019) tarafından, yapı geçerliliği sınanan “Serbest Zamanda Algılanan Özgürlük Ölçeği-25” ile katılımcıların iş tatmin düzeylerini belirlemek amacıyla Weiss ve ark., (1967) tarafından geliştirilen, Baycan (1985) tarafından Türkçe ‘ye uyarlanan “Minnesota İş Tatmin Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise, bağımsız t-testi, ANOVA, MANOVA ve Pearson Korelasyon analizleri kullanılmıştır. Bağımsız t-Testi sonuçları; bireylerin cinsiyetlerine ve medeni durumlarına göre serbest zamanda algılanan özgürlük düzeyleri arasında farklılık bulunamamıştır. ANOVA sonuçları; bireylerin iş yerinde çalışma süreleri ve haftalık serbest zaman sürelerine göre serbest zamanda algılanan özgürlük düzeyleri farklılık göstermektedir. MANOVA analizi sonuçları ise; bireylerin cinsiyetlerinin ve medeni durumlarının iş tatmin düzeyleri üzerindeki ana etkisinin anlamlı olmadığı belirlenirken, katılımcılarının iş yerinde çalışma sürelerinin ve haftalık serbest zaman sürelerinin iş tatmin düzeyleri üzerindeki temel etkisinin anlamlı olduğu gibi her iki alt boyutta da anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Son olarak ise, serbest zamanda algılanan özgürlük ile iş tatmini arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde ilişki tespit edilmiştir. Sonuç olarak; bireylerin serbest zamanda algılanan özgürlük düzeyleri ile iş tatmin düzeylerinin sosyo-demografik özelliklere göre farklılık gösterdiği, bireylerin serbest zamanda algıladıkları özgürlük düzeyleri arttıkça iş tatminlerinin de arttığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Serbest Zaman,, Serbest Zamanda Algılanan Özgürlük,, İş Tatmini,

Kaynakça

• Ağyar, E. (2014). Contribution of perceived freedom and leisure satisfaction to life satisfaction in a sample of Turkish women. Soc. İndic. Rec. 116:1-15.
• Başarangil, İ. (2018). Akademisyenlerin boş zaman aktivitelerine katılımı, iş tatmini ve iş verimliliği: Kırklareli üniversitesi’nde bir araştırma. Turizm Akademik Dergisi. 5(2):155-170.
• Baycan, F.A. (1985). Farklı gruplarda çalışan kişilerde iş doyumunun bazı yönlerinin analizi. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Çakır, V.O. (2019). Surveying the Level of Perceived Freedom of University Students in their Leisure Time. Journal of Educational Issues. 5(1):199-208.
• Çevik, N.K. ve Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 7(1):126-145.
• Çuhadar, A., Er, Y., Demirel, M. ve Demirel, D.H. (2019). Bireyleri rekreasyonel amaçlı egzersize motive eden faktörlerin incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 17(3). 153-161.
• Demir, M. ve Demir, Ş.S. (2014). İşgörenlerin serbest zaman gereksinimi ve serbest zaman doyumunu etkileyen faktörler. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi. 2(3): 74-84.
• Demirel, M., Demirel, D. H. ve Serdar, E. (2017). Constraints and perceived freedom levels in the leisure of university students. Journal of Human Sciences, 14(1), 789-795.
• Doğan, M., Elçi, G., Gürbüz, B. (2019). Serbest zaman doyumu, serbest zamanda sıkılma algısı ve i̇ş tatmini i̇lişkisi: akademisyenler üzerine bir araştırma. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 17(1): 154-164.
• Ellis, G. D. ve Witt, P. A. (1994). Perceived freedom in leisure and satisfaction: Exploring the factor structure of perceived freedom components of the Leisure Diagnostic Battery. Leisure Sciences, 16, 256–270.
• Elsherbeny, E.E. ve El-MAsry, R. (2018). Job Satisfaction among nurses working in mansoura university hospital: effect of socio-demographic and work characteristics. Egyptian Journal of Occupational Medicine, 42(2): 227-240.
• Gökçe, H., Uygurtaş, M. ve Morca, Ş. (2020). Düzenli fiziksel etkinliklere katılan bireylerin serbest zaman doyumu serbest zamanlarda algılanan özgürlük ve sosyal görünüş kaygı düzeyleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 15(26): 1727-1737.
• Harmandar Demirel, D., Demirel, M. ve Serdar, E. (2017). University students’ opinions of the meaning of leisure and their perceived freedom ın leisure. Journal of Human Sciences, 14(1), 796-802.
• Henderson, K.A. ve Bialeschki, M.D. (2007). Leisure and active lifestyles: research reflections. Leisure Sciences. 27(5): 355-365.
• Hoboubi, N., Choobineh, A., Ghanavati, F.K., Keshavarzi, S. ve Hosseini, A.A. (2017). The impact of job stress and job satisfaction on workforce productivity in an iranian petrochemical industry. Safety and Health at Work. 8:67-71.
• Hwang, w. Ve Ramadoss, K. (2017). The job demands-control-support model and job satisfaction across gender: the mediating role of work-family conflict. Journal of Family İssue. 38(1):52-72.
• Janke, M.C., Carpenter, G., Payne, L.L. ve Stockard, J. (2010). The role of life experiences on perceptions of leisure during adulthood: a longitudinal analysis. Leisure Sciences, 33:1, 52-69.
• Kara, F.M. (2019). İnternet addiction: relationship with perceived freedom in leisure, perception of boredom and sensation seeking. Higher Education Studies. 19(2):131-140.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 27 Basım. Nobel yayıncılık: Ankara.
• Kelecek, S., Altıntaş, A., Kara, F.M. ve Aşçı, F.H. (2015). Fitness liderlerinin iş ve yaşam doyumunun belirlenmesinde tutkunluğun rolü: Ankara ili örneği. Hacettepe Journal of Sport Sciences. 26(1):9-17.
• Yetişkinlerde serbest zamanda sıkılma algısı, algılanan sosyal yetkinlik ve benlik saygısı düzeyinin incelenmesi. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi. 4(4):113-121.
• Koç, M. C., ve Er, Y. (2020). Leisure satisfaction and job satisfaction: A research on academics. African Educational Research Journal, 8(2): 329-341.
• Lapa, T. Y. ve Ağyar E. (2011). Cross cultural adaptation of perceived freedom in leisure scale. World Applied Sciences Journal, 14 (7), 980-926.
• Lapa, T. Y. ve Kaas, E.T. (2019). Serbest zamanda algılanan özgürlük ölçeği-25: üniversite öğrencileri için yapı geçerliğinin sınanması. Journal of Human Sciences, 16(4), 1071-1083.
• Lapa, T.Y. (2013). Life satisfaction, leisure satisfaction and perceived freedom of park recreation participants. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 93:1985-1993.
• Munchua, M.M., Lesage, D.M. Reddon, J.R ve Badham, T.D. (2003). Motivation, satisfaction, and perceived freedom: a tri-dimensional model of leisure among young offenders. Journal of Offender Rehabilition. 38 (1):53-64.
• Ordu, A. (2016). Lise öğretmenlerinin iş doyumları ve bireysel performansları arasındaki İlişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13(36):1-19.
• Poulsen, A.A., Ziviani, J.M. ve Cuskelly, M. (2007). Perceived Freedom in Leisure and Physical co-ordination ability: impact on out-of-school activity participation and life satisfaction. Child Care Health and Development 33(4):432-440.
• Serdar, E. (2020). The effects of perceived freedom in leisure on leisure benefits: students of the faculty of sports science. Turkish Journal of Sport and Exercise. 22(2):208-213.
• Serdar, E. ve Ay, S. M. (2016). Üniversite öğrencilerinin katıldıkları serbest zaman etkinliklerinden tatmin olma ve algılanan özgürlük düzeylerinin incelenmesi. İÜ Spor Bilimleri Dergisi. 6(2): 34-44.
• Serdar, E., Demirel, D.H., Demirel, M. ve Sarol, H. Serbest zaman sıkılma algısı ile algılanan özgürlük arasındaki ilişki. II. Dünya Spor Bilimleri Araştırmaları Kongresi. 21-24 Mart 2019. Manisa, Türkiye.
• Sıegenthaler, K.L. ve O’Dell, I. (2000). Leisure attitude, leisure satisfaction and perceived freedom in leisure within family dyads. Leisure Sciences, 22:281-296.
• Snir, R. ve Harpaz, I. (2002). Work-leisure relations: leisure orientation and the meaning of work. Journal of Leisure Research, 34(2), 178-202.
• Sop, S.A. (2014). İş baskısı, iş-serbest zaman çatışması, meslek memnuniyeti ve yaşam doyumu ilişkisi üzerine bir inceleme. Turizm Akademik Dergisi, 1 (1), 1-14.
• Soyer F., Yıldız N., O Harmandar., Demirel D., Serdar E., Demirel M., Ayhan C. ve Demirhan O. (2017). Üniversite öğrencilerinin rekreatif etkinliklere katılımlarına engel teşkil eden faktörler ile katılımcıların yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(2), 2035-2046.
• Spector, P. (1996). Industrial and organizational psychology: research and practice. New York: John Wiley.
• Stelzer, J. (2000). The relationship between perceived freedom in leisure and delinquency behaviours in middle school students. Doctoral Dissertation. University of New Mexico.
• Türkoğlu, T. ve Yurdakul, Ü. (2017). Mobilya endüstrisinde çalışanların iş doyumu ile iş performansı arasındaki ilişkinin araştırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 18(1):88-97.
• Weiss, DJ., Dawis R.V., England G.W. ve Lofquist L.H. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire, minnesota studiesin vocational rehabilitation, XXII.
• Witt PA ve Ellis GD. Development of a short form to assess perceived freedom in leisure. Journal of Leisure Research, 1985; 17(3): 225-223.
• Yaşartürk, F. ve Yılmaz, H. (2019). “Rekreatif etkinliklere katılan kamu personellerinin ı̇ş stresi ve serbest zamanda algılanan özgürlük düzeyleri arasındaki ı̇lişkinin ı̇ncelenmesi”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (Ek Sayı 1): 1325-1335.