TÜRK YAZI DİLLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ARAŞTIRMALARININ GÖREVLERİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 155 - 164, 04.06.2024

Çevirmen: Anna Harbuziuk

Öz

Makalede A. Kazembek ve O. N. Böhtlingk gibi Türkçe gramer araştırmalarının ilk kuşak öncülerinden başlayıp N. İ. Aşmarin ve N. F. Katanov'a kadar bilginlerin eserleri dikkate alınmıştır. Bu Rus Türkolojisi geleneğinde A. N. Kononov’un “Grammatika sovremennogo tyuretskogo yazıka” (Moskva - Leningrad, 1956) adlı eseri mükemmel bir örnek olarak anılmaktadır. Çalışmada, karşılaştırmalı Türk filolojisinin bu geleneği ışığında yeni çalışmalar eleştirilmekte ve bu çalışmalar için yeni ufuklar belirlenmektedir.

Batı'da gelişen Genel Türkolojinin hem karşılaştırmalı hem de tarihî karşılaştırmalı çalışmaları da burada anılmaktadır: W. Radloff, K. Grønbech, M. Räsänen ve başka araştırmacıların emekleri de bunların arasında yer almaktadır.

Makalede Türk yazı dillerinin karşılaştırmalı ve tarihî-karşılaştırmalı grameri üzerine iki büyük kolektif çalışma ise özel olarak ele alınmıştır: 1959’da Wiesbaden’da çıkan “Philologiae Turcicae Fundamenta” ve 1966 yılında Moskva’da basılan "Yazıki narodov SSSR. Tyurkskie yazıki” (SSCB Halklarının Dilleri. Türk Dilleri). Makalede Yakut gramerinin materyali esastır ve diğer araştırmacıların Yakutçaya dair hatalı bilgi ve yorumları burada eleştirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarihî-karşılaştırmalı gramer, Yakutça, Genel Türkoloji, Çağdaş Türk Yazı Dilleri, Türk Dünyası

Zadaçi Sravnitel’nogo İzuçeniya Tyurkskih Yazıkov

Öz

Kaynakça

• AŞMARİN, N. İ., Materialı dlya İssledovaniya Çuvaşskogo Yazıka, Kazan 1898.
• BOGORODİSKİY, V. A. Vvedenie v Tatarskoe Yazıkoznanie s Svyazi s Drugimi Tyurksimi Yazıkami, Kazan 1934.
• BÖHTLINGK, O., Über die Sprache der Jakuten. Jakutische Grammatik, Sankt-Peterburg 1851.
• CAPAROV, A. Glavnie Çlenı Predlojeniya v Sovremennom Kirgizskom Yazıke, Frunze 1967.
• DULZON, A. P. “Dialektı Tatar-Aborigenov Tomi”, Uç. Zap. Tomskogo Pedinstituta, 15. Baskı, Tomsk 1956.
• GARIPOV, T. M., Başkirskoe İmennoe Slovoobrazovanie, Ufa 1959.
• GRØNBECH, K., Der Türkische Sprachbau. I, Kopenhagen 1936.
• GULYAMOV, A., Problemı İstoriçeskogo Slovoobrazovaniya Uzbekskogo Yazıka, Doktora Tezi Özeti, Taşkent 1955.
• İSBULATOV, N. H., “Morfologiçeskie Osobennosti Kazmaşevskogo Govora”, Başkirskiy Diyalektologiçeskiy Sbornik, Ufa 1959.
• İssledovaniya po Sravnitel'noy Grammatike Tyurkskih Yazıkov, ç.1. Fonetika, Moskva 1955; ç. 2. Morfoloji, Moskva, 1956; ç. 3. Sintaksis, Moskva 1961; ç. 4. Leksika, Moskva 1962.
• İstoriçeskoe Razvitie Leksiki Tyurkskih Yazıkov, Moskva 1961.
• KALMIKOVA, S. A., Aknogayskiy Dialekt Nogayskogo Yazıka, Doktora Tezi Özeti, Moskva 1965.
• KATANOV, N. F., Opıt İssledovaniya Uryanhayskogo Yazıka s Ukazaniem Glavneyşih Rodstvennıh Otnoşeniy Ego k Drugim Yazıkam Tyurkskogo Kornya, Kazan 1903.
• KAZEMBEK, A., Obşçaya Grammatika Tyuretsko-Tatarskogo Yazıka, Kazan 1846.
• MAKSYUTOVA, N. H., Burzyanskiy Govor, - Başkirskaya Dialektologiya. Govorı Yugo-Vostoka Başkirii, Ufa 1963.
• MELİORANSKİY, P. M., Kratkaya grammatika kazak-kirgizskogo yazıka, ç. 2. Sintaksis, Sankt-Peterburg 1897.
• MİRCANOVA, S. F., “Materialı Ekspeditsii 1958 goda (Predvaritel'noe Soobshenie)”, Başkirskiy Dialektologiçeskiy Sbornik, Ufa 1959.
• ORUZBAEVA, B. O., Slovoobrazovanie v Kirgizskom Yazıke, Frunze 1964.
• RADLOFF, W., Die Jakutische Sprache in İhrem Verhältnisse zu den Türksprachen, Sankt-Peterburg 1908.
• RADLOFF, W., Phonetik der Nördlichen Türksprachen, Leipzig 1882-1883.
• RÄSÄNEN, M., “Materialien zur Morphologie der Türkischen Sprachen“, Studia Orientalia, 21. baskı, Helsinki 1957.
• RÄSÄNEN, M., Materialı po İstoriçeskoy Fonetike Tyurkskih Yazıkov, Moskva 1955.
• RUSTAMOV, R. A., Glagol v Dialektah i Govorah Azerbayjanskogo Yazıka, Doktora Tezi Özeti, Baku 1964.
• SEVORTYAN, E. V., Affiksı Glagoloobrazovaniya v Azerbaydjanskom Yazıke. Opıt Sravnitel'nogo İssledovaniya, Moskva 1962.
• SEVORTYAN, E. V., Affiksı İmennogo Slovoobrazovaniya v Azerbaydjanskom Yazıke. Opıt Sravnitel'nogo İssledovaniya, Moskva 1966.
• ŞÇERBAK, A. A., “O Tyurkskom Vokalizme”, Tyurkologiçeskie İssledovaniya, Moskva - Sankt-Peterburg 1963.
• ŞÇERBAK, A. M., “Tyurskie Glasnıe v Koliçestvennom Otnoşenii”, Tyurkologiçeskiy Sbornik. K şestidesyaletiyu A. N. Kononova, Moskva 1966, s. 146-162.
• ŞIRELIEV, M., Azerbaycan Dialektologiyasının Esasları, Baku 1962.
• TUMASEVA, D. G., Könbatış Sěběr Tatarları Tělě. Grammatik Oçerk hem Süzlěk, Kazan 1961.
• YASTREMSKIY, S. V., Grammatika Yakutskogo Yazıka, İrkutsk 1900.
• YULDAŞEV, A. A., Analitiçeskie Formı Glagola v Tyurkskih Yazıkah, Moskva 1965.
• YULDAŞEV, A. A., Sistema Slovoobrazovaniya i Spryajeniya Glagola v Başkirskom Yazıke, Moskva 1958.
• YUNUSALİEV, B. M., Kirgizskaya Leksikologiya, ç. 1, Frunze 1959.