Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, , 710 - 729, 13.05.2023

Birol Bulut , Muhammet Kürşat Öksüzoğlu

https://doi.org/10.17679/inuefd.1274203

Öz

Bu araştırmada, öğretmen adaylarının küresel okuryazarlık düzeylerini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Türkiye’deki 11 farklı üniversitenin eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğretmen adaylarından toplanmıştır. Ölçeğin Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) 528, Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) 512 ve test-tekrar test uygulaması 101 öğretmen adayından oluşan ve birbiriyle kesişmeyen farklı örneklemler üzerinde gerçekleştirilmiştir. AFA sonucunda toplam varyansın %68.03’ünü açıklayan 21 madde ve 3 faktörden oluşan bir yapı elde edilmiştir. Bu faktörler; “Küresel Tutum”, “Küresel Katılım” ve “Küresel Farkındalık” olarak adlandırılmıştır. AFA sonucunda ortaya çıkan yapı birinci düzey DFA (X2=485.221, sd=183, X2/sd= 2.651, GFI=.92, AGFI=.90, CFI=.97, NFI=.95, RFI=.94, IFI=.97, RMSEA=.057, SRMR=.057) ve ikinci düzey DFA’yla (X2=523.382, sd=185, X2/sd= 2.829, GFI=.92, AGFI=.89, CFI=.96, NFI=.94, RFI=.94, IFI=.96, RMSEA=.060, SRMR=.088) doğrulanmıştır. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için Cronbach’s alpha iç tutarlılık katsayısı hesaplanmış ve ölçeğin geneli ve tüm alt boyutlarının Cronbach’s alpha iç tutarlılık katsayılarının .77 ile .95 arasında değiştiği görülmüştür. Ayrıca 101 öğretmen adayı üzerinde dört hafta arayla iki uygulama gerçekleştirilmiş ve ölçeğin kararlılık düzeyinin (.84) yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak madde analizi sonucunda madde-toplam korelasyon katsayılarının (.435 ile .679) kabul edilebilir düzeyde olduğu ve %27'lik alt ve üst grupların madde ortalama puanları arasındaki farkların anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, 21 madde ve 3 faktörden oluşan Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

küresel okuryazarlık, öğretmen adayları, ölçek geliştirme, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Anagün, Ş. S., Atalay, N., Kılıç, Z., & Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale University Journal of Education, 40, 160-175. https://doi.org/10.9779/PUJE768
• Balbağ, N. L. (2016). İlkokul sosyal bilgiler dersi bağlamında öğrenci ve öğretmenlerin küresel vatandaşlık algıları (Tez No: 438240) [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Başer, E. H., & Kılınç, E. (2015). Küresel sosyal sorumluluk ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 75. https://doi.org/10.19126/suje.43673
• Biberman-Shalev, L. (2021). Motivational factors for learning and teaching global education. Teaching and Teacher Education, 106, 103460. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103460
• Browne, M. W. & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Ed.), Testing structural equation models (136–162). Newbury Park, CA: Sage.
• Bulut, B., & Öksüzoğlu, M. K. (2021). Eğitimde küresel okuryazarlık. İçinde Eğitimde okuryazarlık becerileri-III (ss. 321-336). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Choo, S. S. (2018). The need for cosmopolitan literacy in a global age: Implications for teaching literature. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 62(1), 7-12. https://doi.org/10.1002/jaal.755 Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. EDAM Yayıncılık.
• Çelik, H. E., & Yılmaz, V. (2013). LISREL 9.1. ile yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Anı Yayıncılık.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Çolak, K. (2015). Sosyal bilgiler ile vatandaşlık ve demokrasi eğitimi derslerinde küresel vatandaşlık eğitimi (Tez No: 412439) [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• DeVellis, R. F. (2003). Scale development: Theory and applications. Sage Publications.
• Dwyer, B. (2016). Teaching and learning in the global village: Connect, create, collaborate, and communicate. The Reading Teacher, 70(1), 131-136. https://doi.org/10.1002/trtr.1500 Erkuş, A. (2019). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme I: Temel kavramlar ve işlemler. Pegem Akademi.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. Sage Publications.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 25 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Göl, E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık tutum düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No: 348889) [Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Karagöz, Y. (2019). SPSS-AMOS-META uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karagöz, Y., & Bardakçı, S. (2020). Bilimsel araştırmalarda kullanılan ölçme araçları ve ölçek geliştirme. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mansilla, V. B., & Jackson, A. (2011). Educating for global competency. Asia Society.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi Amos uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• McPherson, S., Wang, S.K., Hsu, H.Y., & Tsuei, M. (2007). New literacies instruction in teacher education. TechTrends, 51 (5), 24-31. doi:10.1007/s11528-007-0066-0
• Morais, D. B., & Ogden, A. C. (2011). Initial development and validation of the global citizenship scale. Journal of Studies in International Education, 15(5), 445-466. https://doi.org/10.1177/1028315310375308
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques. John Wiley & Sons, Inc.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şahin, İ. F., & Çermik, F. (2014). Küresel vatandaşlık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 207-218. https://doi.org/10.17295/dcd.30443 Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
• Türk, H. (2022). Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrencilerin Küresel Okuryazarlık Yetkinliği: Ünye Örneği (Tez No: 738584) [Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Wang, S. K., Hsu, H. Y., & Zhang, R. (2010). The development of a global literacy scale for high school students. Annual Conference of the American Educational Research Association.
• Yang, Y. F., & Kuo, N. C. (2021). Blended learning to foster EFL college students’ global literacy. Computer Assisted Language Learning, 36(1-2), 81-102. https://doi.org/10.1080/09588221.2021.1900874
• Yol, Ö., & Yoon, B. (2020). Engaging English language learners with critical global literacies during the pull‐out: Instructional framework. Tesol Journal, 11(2), 1-15. https://doi.org/https://doi.org/10.1002/tesj.470
• Yoon, B., Yol, Ö., Haag, C., & Simpson, A. (2018). Critical global literacies: A new ınstructional framework in the global era. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 62(2), 205-214. https://doi.org/10.1002/jaal.763