Manevi Yönelim Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik

Yıl 2015, Cilt: 16 Sayı: 3, 0 - 0, 03.01.2016

Figen Kasapoğlu

https://doi.org/10.17679/iuefd.16360640

Cited By: 12

Öz

Bu çalışmada, bireylerin manevi yönelimlerini değerlendirmeye ilişkin Manevi Yönelim Ölçeği geliştirmek amaçlanmıştır. Ölçeğin geliştirilmesi çalışmasına 872 üniversite öğrencisi (492 kadın; 380 erkek) katılmıştır. Manevi Yönelim Ölçeği’nin yapı geçerliğini sınamak için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin toplam varyansın % 47.50’sini açıklayan bir faktörden oluştuğu ve bir boyut ile temsil edilen modelin uyum endekslerinin uygun olduğu saptanmıştır (χ2=239.718, sd=100, p= .000), χ2/ sd= 2.39, RMSEA=0.06, RMR= 0.05, GFI=0.93, AGFI=0.90, CFI=0.95, IFI=0.95, NFI=0.92). Böylece, 16 maddeden oluşan 7’li likert tipi bir ölçek ortaya çıkmıştır.  Ölçeğin ölçüt-bağımlı geçerliliği ve güvenirlik çalışmalarına 277 üniversite öğrencisi (172 kadın; 105 erkek) katılmıştır. Benzer ölçekler geçerliği, korelasyon r=.57 p< .01 olarak bulunmuştur. Ölçeğin güvenirlik çalışması ise iki yolla hesaplanmıştır: Birincisi, Cronbach Alpha katsayısı (Alpha=.87); ikincisi, test-tekrar test güvenirlik katsayısı (r=.84). Bu sonuçlar, ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

maneviyat, geçerlik, güvenirlik, psikolojik danışma

Development of Spiritual Orientation Scale: The Study Of Validity and

Öz

The objective of the study is to develop a Spiritual Orientation Scale, which is to be utilized to evaluate spiritual orientation of individuals. 872 university students (492 females and 380 males) participated in the study to develop the scale. Exploratory and confirmatory factor analyses were conducted to test the structural validity of the spiritual orientation scale. It was determined that the scale was consisted of one factor that explained 47.59 % of the total variance, and the fit indices of the model represented by one dimension were χ2=239.718, sd=100, p= .000, χ2/ sd= 2.39, RMSEA=0.06, RMR= 0.05, GFI=0.93, AGFI=0.90, CFI=0.95, IFI=0.95, NFI=0.92. Thus, a 7 point Likert-type scale with 16 items was created. 277 university students (172 females and 105 males) participated in content validity and reliability studies for the scale. Similar scales validity, correlation was found as r = .57 p< .01. Reliability of the scale was assessed using two methods: The first was Cronbach alpha coefficient (Alpha = .87); and the second was test-retest reliability coefficient (r = .84). These findings demonstrated that the scale was a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Spirituality, validity, reliability, counseling

Kaynakça

• Adler, A. (1993). Psikolojik aktivite (B. Çorakçı, Çev.). Ankara: Say Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (12. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cashwell, C. S., & Young, J. S. (2004). Spiritiuality in counselor training: a content analysis of syllabi from introductory spirituality courses. Couseling and Values, 48, 96-109.
• Childs, C. Y. (2014). Exploratory factor analysis of the spiritual wellness inventory. Unpublished doctoral dissertation, Cleveland State University.
• Corey, G. (2005). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (7. baskı).Ankara: Mentis Yayınları.
• Cornish, M. A., Wade, N. G, & Post, B. C. (2012). Attending to religion and spirituality in group counseling: Counselors’ perceptions and practices. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice,16 (2), 122-137.
• Corsini, R. J. ve Wedding, D. (2012). Modern psikoterapiler. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Delaney, C. (2003). The spirituality scale: Development, refinement and psychometric testing of an instrument to assess the human spiritual dimension. Unpublished doctoral dissertation,The University of Connecticut.
• Doğan, T. (2003). İyilik halini değerlendirme ölçeğinin Türk toplumuna uyarlama, güvenirlik ve geçerlilik. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 9- 11 Temmuz 2003, Bildiri Özeti, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Doğan, T. (2004). Üniversite öğrencilerinin iyilik halinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Emmons, R. A. (2000). “Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern”. The International Journal for the Psychology of Religion, 10 (1), 3-26.
• Emmons, R. A. (2005). Striving for the Sacred: Personal goals, life meaning, and religion. Journal of Social Issues,61(4), 731-745.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1. Ankara: Pegem Akademi.
• Field, A. P. (2009). Discovering statistics using SPSS: and sex and drug sandrock 'n' roll (third edition). London: Sage publications.
• Frankl, V. E. (1993). İnsanın anlam arayışı. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Fordham, F. (1997). Jung psikolojisi (A. Yalçıner, Çev.). Ankara: Say Yayınları.
• Güler, Ö. (2007). Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48(1), 123-133.
• Hall, T.W. & Edwards, K.J. (1996). The initial development and factor analysis of the
• Spiritual Assessment Inventory. Journal of Psychology and Theology, 24, 233-249.
• Hayta, A. (2006). Anneden Allah’a: Bağlanma teorisi ve İslâm’da Allah tasavvuru. Değerler Eğitimi Dergisi, 4 (12), 29-63.
• Hefferon, K. & Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji (T. Doğan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayın.
• Hill, P. C., & Pargament, K. I. (2003). Advances in the conseptualization and measurement of religion and spirituality: Implications for physical and mental health research. American Psychologist, 58(1), 64-74.
• Ingersoll, R. E. (1994). Spirituality religion and counseling: Dimension and relationships. Counseling and Values, 38(2), 98-111. http://ehis.ebscohost.com/eds/detail
• adresinden 28 Mayıs 2012 tarihinde edinilmiştir.
• Ingersoll, R.E. (1995). Construction and initial validation of the spiritual wellness inventory. Unpublished doctoral dissertation, Kent State University, Ohio.
• Kantaş, Ö. (2013). İlişki ve kendileşme benlik yönelimlerinin akademisyenlerin iyi-oluş halleri üzerindeki etkisi: ego- ve eko-sistem motivasyonu, aşkınlık, öz-şefkat ve tükenmişlik değişkenlerinin rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, ODTÜ, Ankara.
• Kıraç, F. (2013). Eşcinsellikle ilgili dini-psikolojik algılar ve maneviyat (erkek eşcinsel örneklem). Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kilpatrick, D. S. & McCullough, M. E. (1999). Religion and spirituality in rehabilitation psychology. Rehabilitation Psychology,44 (4), 388-402.
• Langer, K. C. (2013). Witnesses of the wounded soul: a pilot exploratory mixed-method study about therapists’ experiences working with individuals diagnosed with borderline personality disorder. Unpublished doctoral dissertation, Palo Alto, California.
• Larson, D. B., & Larson, S. S. (2003). Spiritualty’s potential relevance to physical and emotional health: a brief review of the quantitative research. Journal of Psychology and Theology, 31 (1). 37-51.
• Maslow, A. H. (1996). Dinler, değerler, doruk deneyimler (H. K. Sönmez, Çev.). İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
• Meezenbroek, E. J., Garssen, B., van den Berg, M., van Dierendonck, D., Visser, A., & Schaufeli, W. B. (2012). Measuring spirituality as a universal human experience: a review of spirituality questionnaires. Journal of Religion and Health, 51, 336-354.
• Merter, M. (2006). Dokuz yüz katlı insan transpersonal psikoloji. İstanbul: Kaknüs.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Myers, J. E., Sweeney, T. J., & Witmer, J. M. (2000). The wheel of wellness counseling for wellness: A holistic model for treatment planning. Journal of Counseling and Development, 78, 251-266.
• Myers, J. E., Sweeney, T. J., & Witmer, J.M. (2001, 2004). Wellness Evaluation of lifestyle: Sampler set manual, instrument (form S), and scoring guide. Mind Garden İnc.
• Newberg, A. B. ve Newberg, S. K. (2013). Dini ve manevi tecrübenin nöropsikolojisi (Ş. Turan, Çev.). R. F. Paloutzian ve C. L. Park (Ed.). Din ve maneviyat psikolojisi (s.401-431). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Oman, D. ve Thoresen, C. E. (2013). Din ve maneviyat sağlığı etkiler mi? (Ö. Çetin, Çev.). R. F. Paloutzian ve C. L. Park (Ed.). Din ve maneviyat psikolojisi (s.295- 341). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Piedmont, R. L. (1999). Does spirituality represent the sixth factor of personality? Spiritual transcendence and the five-factor model. Journal of Personality, 67, 985–1013.
• Paloutzian, R. F., & Kirkpatrick, L. A. (1995). Introduction: The scope of religious influences on personal and societal well-being. Journal of Social Issues, 51, 1-11.
• Powers, R. (2005). Counseling and spirituality: A historical review. Counseling and Values, 49, 217-225.
• Rowan, J. (1983). The real self and mystical experiences. Journal of Humanistic Psychology, 23 (2), 9-27.
• Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek mutluluk (S. Kunt Akbaş, Çev.). Ankara: HYBBasım Yayın.
• Shafranske, E. P., & Gorsuch. R. L. (1984). Factors associated with the perception of spirituality in psychotherapy. Journal of Transpersonal Psychology, 16, 231-241.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (4.baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Witmer, J. M., & Sweeney, T. J. (1992). A holistic model for wellness and prevention over life span. Journal Of Counseling &, Development, 71(2),140-148.