Geleneksel veya Siber Zorbalığa Maruz Kalmanın Okula Yabancılaşmaya İlişkin Etkileri

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 3, 1136 - 1152, 31.12.2020

Ferhat Han , Hasan Demirtaş

https://doi.org/10.17679/inuefd.753122

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı öğrencilerinin okulda ve siber ortamda ne türde zorbalıklara maruz kaldıklarını ve zorbalığa maruz kalmanın okula yabancılaşmaya ilişkin etkilerini tespit etmektir. Araştırma da nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları farklı okul türlerinde öğrenim gören 16 kadın 15 erkek olmak üzere toplam 31 lise öğrencisidir. Araştırma verileri daha önce en az bir defa geleneksel veya siber zorbalığa maruz kalmış gönüllü öğrencilerden yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verileri betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin görüşleri frekans ve yüzde değerleri kullanılarak sıralanmıştır. Araştırma sonunda öğrencilerin geleneksel zorbalık türlerinden en çok, alay etme, küfür, hakaret, hakkında söylenti çıkarılması, iftiraya uğrama, aşağılama, itilme ve dövülmekle tehdit edilme şeklinde zorbalıklara maruz kaldıkları tespit edilmiştir. Araştırmada iki öğrencinin de cinsel zorbalığa maruz kaldığı tespit edilmiştir. Siber zorbalık açısından öğrencilerin en çok, tehdit edildiği, küfür ve hakarete uğradığı, sahte hesaplardan gelen arkadaşlık istekleriyle rahatsız edildikleri tespit edilmiştir. Araştırma sonunda okul ortamında yaşanan bazı olumsuzlukların siber ortama, benzer şekilde siber ortamda yaşanan bazı olumsuzlukların da okul ortamına taşındığı görülmüştür. Geleneksel ve siber zorbalığa maruz kalmanın öğrencilerin psikolojilerini ve ders başarılarını olumsuz etkileyerek öğrencilerin güçsüzlük boyutunda okula yabancılaşmalarına neden olduğu görülmüştür. Bazı öğrencilerin zorbalarla kavga ederek kuralsızlık boyutunda okula yabancılaştıkları görülmüştür. Zorbalık mağduru bazı öğrencilerin okula gitmek istemedikleri, devamsızlık yaptıkları, insanlarla konuşma çekindikleri ve buna bağlı olarak sosyal uzaklık boyutunda okula yabancılaştıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel zorbalık, Siber zorbalık, Okula yabancılaşma

Kaynakça

• Ayas, T ve Pişkin, M. (2015). Akran zorbalığı belirleme ölçeği ergen formu. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 316-324.
• Baldry, A. C. Farrington, D. P. ve Sorrentino, A. (2017). School bullying and cyberbullying among boys and girls roles and overlap. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 26(9), 937-95.
• Brown, C. F. Demaray, M. K. and Secord, S. M. (2014). Cyber victimization in middle school and relations to social emotional outcomes. Computers in human behavior, 35, 12-21.
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çağlar, Ç. (2012). Öğrenci Yabancılaşma Ölçeği’nin (ÖYÖ) Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 37(166).
• Çakır, N. (2017). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve bağlanma sitilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çiftçi, F., Eruçar, İ. O. ve Yaman, T. Ç. (2008). Eğitimde hür disiplin ve akran arabuluculuğu. Bizbize Basın Yayın.
• Çivitci, N. (2011). Lise öğrencilerinde okul öfkesinin yordayıcıları olarak okula yabancılaşma ve algılanan sosyal destek. İlköğretim Online, 10(3), 861-871.
• Debarbieux, E. (2009). Okulda şiddet. Küresel bir tehdit.(1. Baskı).(Çev.: İ. Yerguz). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirci, E. (2017). 11-15 yaş arası ergenlerde okul yaşamı zorbalığı ve siber zorbalığın bazı demografik özellikler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
• Erbiçer, E. S. (2017). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık ve siber mağduriyet düzeylerinin sosyal uyuma ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Fensham, P. (2018). Alienation from schooling (Originally published in 1986). Routledge.
• Fredrick, S. S. (2015). The protective role of social support and the relations among cyber and traditional victimization, depression, and suicidal ideation. Unpublished doctoral dissertation, Northern Illinois University.
• Hascher, T. and Hadjar, A. (2018). School alienation–theoretical approaches and educational research. Educational Research, 1-18.
• Haskaya, S. (2016).Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı ile okula yabancılaşma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Jantzer, V. Haffner, J., Parzer, P. and Resch, F. (2011). Opfer von Bullying in der Schule. Kindheit und Entwicklung. 21, pp. 40-46.
• Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
• Kılıç, M. (2013). Gerçek yaşam tadında: Gelişim dönemleri. Erinlik-ergenlik 2. Ankara. Pegem Akademi.
• Lam, L. T. ve Li, Y. (2013). The validation of the e-victimisationscale (E-VS) and the e-bullying scale (E-BS) for adolescents. Computers in Human Behavior, 29, 3-7.
• Lee, J. (2017). Traditional Bullying and Cyberbullying in Childhood and Young Adulthood: Prevalence, Relationship, and Psychological Distress Outcomes Among Young Adults (Doctoral dissertation, The Florida State University).
• Machimbarrena, J. M. Álvarez-Bardón, A. León-Mejía, A. Gutiérrez-Ortega, M. Casadiego-Cabrales, A. and González-Cabrera, J. (2019). Loneliness and Personality Profiles Involved in Bullying Victimization and Aggressive Behavior. School Mental Health, 1-12.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma yöntemleri.(Çev Ed. Turan, S.). Ankara: Nobel.
• Natvig, G. K. Albrektsen, G. and Qvarnstrøm, U. (2001). Psychosomatic symptoms among victims of school bullying. Journal of health psychology, 6(4), 365-377.
• Novikova, M. and Rean, A. (2019). Influence of School Climate on Bullying Prevalence. Russian and International Research Experience. Educational Studies Moscow, no2, pp. 78-97
• Olweus, D. (1994). Bullying at school. In Aggressive behavior(pp. 97-130). Springer, Boston, MA.
• Özer, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık yaşama düzeyleri ile siber zorbalığın öğrenciler üzerindeki etkileri ve öğrencilerin siber zorbalıkla baş etme stratejileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Anakara.
• Raskauskas, J. L. Gregory, J. Harvey, S. T. Rifshana, F. and Evans, I. M. (2010). Bullying among primary school children in New Zealand: Relationships with prosocial behaviour and classroom climate. Educational Research, 52(1), 1-13.
• Rudolph, K. D. Lansford, J. E. Agoston, A. M. Sugimura, N. Schwartz, D., Dodge, K. A. and Bates, J. E. (2014). Peer victimization and social alienation: Predicting deviant peer affiliation in middle school. Child development, 85(1), 124-139.
• Schäfer, M. (1998). Gruppenzwang als Ursache für Bullying? Einstellungen zum Ausmaß und den Ursachen von Bullying sowie geeigneten Maßnahmen zur Reduktion aus der Perspektive von Lehrern. Report Psychologie, 11, 914-127.
• Seçer, İ. (2014). Akran zorbalığına uğrayan ergenlerin mağduriyet algılamaları ve başa çıkma stratejilerine grupla psikolojik danışmanın etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Seçkin, Z. (2017). Örgütlerde mobbing ve siber zorbalık. İstanbul. Çizgi Kitapevi. Süslü, D. P. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetin benlik saygısı, anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Topçu, Ç. (2014). Baş etme yöntemleri, duygu düzenleme, ruminasyon ve algılanan sosyal desteğin geleneksel ve siber zorbalık mağduriyeti ile ilişkilerinin modellenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• TÜİK (2018, 25 Nisan). Son üç ay içinde bireylerin yaş grubuna ve cinsiyetine göre bilgisayar ve internet kullanım oranları. Erişim:http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028
• TÜİK (2018, 25 Nisan). Erişim: Son üç ay içinde internet kullanan bireylerin interneti kişisel kullanma amaçları. Erişim:http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028
• Ybarra, M. L. Mitchell, K. J. Wolak, J. and Finkelhor, D. (2006). Examining characteristics and associated distress related to Internet harassment: Findings from the second youth ınternet safety survey. Pediatrics, 118(4), e1169-e1177.
• Yaman, E. Eroğlu, Y. ve Peker, A. (2011). Başa çıkma stratejileri ile okul zorbalığı ve siber zorbalık. Kaknüs Yayınları. Yılmaz, S. ve Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.
• Vangölü, M. S. (2018). Ergenlerde okula yabancılaşmanın sosyal kaygı düzeyi ve çeşitli değişkenler açısından analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Walker, S. and Graham, L. (2019). At risk students and teacher-student relationships: student characteristics, attitudes to school and classroom climate. International Journal of Inclusive Education, 1-18.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri.(8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zorbaz, O. ve Dost, M. T. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1).