Algılanan Sosyal Destek ve Dindarlık Düzeyinin Psikolojik Semptomlar Üzerindeki Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 1, 711 - 743, 30.04.2021

Ahmet Fatih Şenel Özlem Tolan Yunus Emre Ayna

https://doi.org/10.17679/inuefd.824003

Öz

Mevcut çalışmada algılanan sosyal destek ve dindarlık düzeyi ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi Dicle Üniversitesi ve Fırat Üniversitesi’nde okumakta olan 250 (155 kadın / 95 erkek) üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Kişisel Bilgi Formu, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Dindarlık Ölçeği ve Kısa Semptom Envanteri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, elde edilen veriler, T-Test, Pearson Korelasyon Katsayısı ve Çoklu Regresyon Analizi yöntemleriyle analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, kadın katılımcıların erkek katılımcılara göre anksiyete, depresyon ve somatizasyon düzeylerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Algılanan sosyal destek ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler açısından; aileden algılanan sosyal desteğin en önemli sosyal destek kaynağı olduğu, aileden algılanan sosyal destek düzeyi ve özel bir insandan algılanan sosyal destek ile depresyon, anksiyete, olumsuz benlik, somatizayon, hostilite düzeyleri arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Arkadaştan algılanan sosyal destek düzeyi ile depresyon ve olumsuz benlik düzeyleri arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu, bunun yanı sıra, aileden algılanan sosyal desteğin, depresyon, anksiyete, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite düzeylerinin en önemli yordayıcıları arasında olduğu belirlenmiştir. Özel bir insandan algılanan sosyal desteğin ise, anksiyete ve depresyon düzeyinin yordayıcılarından olduğu görülmüştür. Dindarlık düzeyi ile psikolojik belirti düzeyi arasında ise herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Elde edilen sonuçlar ilgili alanyazın ışığı altında tartışılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algılanan sosyal destek, psikolojik belirtiler, dindarlık

Kaynakça

• AbdAleati, N. S., Mohd Zaharim, N. & Mydin, Y. O. (2016). Religiousness and Mental Health: Systematic Review Study. J Relig Health, 55, 1929–1937. https://doi.org/10.1007/s10943-014-9896-1
• Akeren, İ. & Ay, İ. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Destek ve Güvengenlik ile Psikolojik Yardım Gereksinimlerinin İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(2), 1222-1248.
• Albal, E. (2009). Depresyonla Başa Çıkmada Öz Yeterlik ile Algılanan Sosyal Destek Arasındaki İlişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi. İstanbul, Türkiye.
• Altıntop, H. (2005). Dindarlık–İntihar İlişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta, Türkiye.
• Alsubaie, M. M., Stain, H. J., Webster, L., & Wadman, R. E. (2019). The Role of Sources of Social Support on Depression and Quality of Life for University Students. International Journal of Adolescence and Youth, 24(4), 484-496. https://doi.org/10.1080/02673843.2019.1568887
• American Psychologıcal Assocıation (APA).(2020). Dictionary. Erişim adresi: https://dictionary.apa.org/social-support
• APA (Amerikan Psikiyatri Birliği). (2014). DSM – 5 Tanı Ölçütleri Başvuru Kitabı. Ankara: Hekimler Birliği Yayınları.
• Apaydın, H. (2010). Ruh Sağlığı‐Din İlişkisi Araştırmalarına Bir Bakış. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt.10(2), 59‐77.
• Avşar, B. (2018). İnfertilite Tedavisi Alan Çiftlerin Algıladıkları Sosyal Destekleri İle Yaşadıkları Ruhsal Semptomlar Arasındaki İlişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, Türkiye.
• Aydıner-Boylu, A., Günay, G. & Ersoy, A. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Desteğin Yalnızlık Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Sosyoekonomi, 27 (41), 211-221. DOI:10.17233/sosyoekonomi.2019.03.10
• Aynacı, B. (2018). Aile Danışmanlığı Merkezine Başvuran Kişilerin Kaygı Düzeyleri ile Dindarlık Durumlarının İlişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi. İstanbul. Türkiye.
• Ayten, A. & Acat, B. (2019). Ergenlerde İnternet Bağımlılığı, Değerler ve Dindarlık Düzeylerinin Hayat Memnuniyetini Yordama Gücü: Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6, 847−870. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.3.0091
• Barnes, J. (2017). Temel Biyolojik Psikoloji. Ahmet Altındağ, Sercan Erdoğan (Çev. Ed.), Ankara: Nobel
• Benca-Bachman, C. E., Najera, D. D., Whitfield, K. E., Taylor, J. L., Thorpe, R. J. & Palmer, R. H. C. (2020). Quality and Quantity of Social Support Show Differential Associations With Stress and Depression in African Americans. The American Journal of Geriatric Psychiatr. https://doi.org/10.1016/j.jagp.2020.02.004
• Benotsch, E.G., Christensen, A.J. & McKelvey, L. (1997). Hostility, Social Support, and Ambulatory Cardiovascular Activity. J Behav Med, 20, 163 –176 . https://doi.org/10.1023/A:1025530711432,
• Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Bulut, E. & Gayman, M. D.(2020). A Latent Class Analysis Of Acculturation And Depressive Symptoms Among Latino İmmigrants: Examining The Role Of Social Support. International Journal of Intercultural Relations, 76,13-25. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2020.02.002
• Chou, K-L. (1999). Social Support And Subjective Well-Being Among Hong Kong Chinese Young Adults. Journal of Genetic Psychology, 160(3), 319-331. https://doi.org/10.1080/00221329909595402
• Cirhinlioğlu, Z., Ok, Ü. & Cirhinlioğlu, F. G. (2013). Dindarlık, Ruh Sağlığı ve Modernite. Ankara: Nobel Akademi.
• Cohen, S. & Wills, T. A. (1985) Stress, Social Support, and the Buffering Hypothesis. Psychological Bulletin, 98, 310-357. http://dx.doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310
• Cohen, S., & Herbert, T. B. (1996). HEALTH PSYCHOLOGY: Psychological Factors and Physical Disease from the Perspective of Human Psychoneuroimmunology. Annual Review of Psychology, 47(1), 113–142. doi:10.1146/annurev.psych.47.1.113
• Cokley, K., Garcia, D., Hall-Clark, B., Tan, K. & Rangel, A. (2011). The Moderating Role of Ethnicity in the Relation Between Religiousness and Mental Health Among Ethnically Diverse College Students. J Relig Health, 51, 890–907. doi:10.1007/s10943-010-9406-z.
• Cornwall, M., Albrecht, S. L., Cunningham, B. H., & Pitcher, B. L. (1986). The dimensions of religiosity: A conceptual model with an empirical test. Review of Religious Research, 27(3), 226- 243. DOI:10.2307/3511418
• Cummings, S. M., Neff, J. A. & Husaini, B. A. (2003). Functional Impairment as a Predictor of Depressive Symptomatology: The Role of Race Religiosity and Social Support. National Association of Social Workers, 28,23-32. https://doi.org/10.1093/hsw/28.1.23
• Çalışır, M. (2014). Sporcularda Psikolojik Sağlık Ve Dindarlık İlişkisinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla, Türkiye.
• Çetinkaya, F. & Korkmaz, F. (2019). Algılanan Sosyal Destek ile Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,20(1),91-103.
• De La Vega, R., Molton, I. R., Miró, J., Smith, A. E. & Jensen, M. P. (2019). Changes İn Perceived Social Support Predict Changes İn Depressive Symptoms İn Adults With Physical Disability. Disabil Health J, 12(2), 214-219. doi: 10.1016/j.dhjo.2018.09.005.
• Debgici, A. A. (2016). Depresyon ve Dindarlığın Bazı Tezahürleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma: Denizli İli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta. Türkiye.
• Deragotis, L. R. (1992). The Brief Symptom İnventory. Baltimore: Clinical Psychometric Research.
• Diener, E., Tay, L. & Myers, D. G. (2011). The Religion Paradox: If Religion Makes People Happy, Why Are so Many Dropping Out?. Journal of Personality and Social Psychology, 101, 1278–1290. DOI:10.1037/a0024402
• Doğan, T. (2016). Psikolojik Belirtilerin Yordayıcısı Olarak Sosyal Destek Ve İyilik Hali. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 30(3), 30 -44.
• Eker. D., Arkar, H. & Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1),17-25.
• Ginter, E. J., Glauser, A. & Richmond, B. O., (1994). Loneliness, Social Support, and Anxiety among Two South Pacific Cultures. Psychological Reports,74, 875-879. DOI:10.2466/pr0.1994.74.3.875
• González, H. M., Tarrafa, E., Whitfield, K. E., Vega, W. A.(2010). The Epidemiology of Major Depression And Ethnicity in The United States. Journal of Psychiatric Research, 44(15), 1043-1051. doi:10.1016/j.jpsychires.2010.03.017
• Gökçe, G. (2013). Ebeveynin Duygusal Erişilebilirliği ve Genel Psikolojik Sağlık: Duygu Düzenleme, Kişilerarası İlişki Tarzı ve Sosyal Desteğin Rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Gökdağlı, N. (2014). Algılanan Sosyal Destek Ve Duygusal Zekânın Depresyon Üzerindeki Etkileri: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Korkut Ata Üniversitesi. Osmaniye. Türkiye.
• Grassi, L., Rasconi, G., Pedriali, A., Corridoni, A., Bevilacqua, M.(2000). Social Support and Psychological Distress in Primary Care Attenders. Psychother Psychosom;69, 95-100. doi:10.1159/000012372
• Güven, H. (2008). Depresyon ve Dindarlık İlişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi. İstanbul. Türkiye.
• Hardy, J. D., & Smith, T. W. (1988). Cynical Hostility And Vulnerability To Disease: Social Support, Life Stress, And Physiological Response To Conflict. Health Psychology, 7(5), 447–459. https://doi.org/10.1037/0278-6133.7.5.447
• Helsen, M.,Vollebergh, W., & Meeus, W. (2000). Social Support From Parents And Friends And Emotional Problems İn Adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 29, 319-335. https://doi.org/10.1023/A:1005147708827
• Henry, A., Tourbah, A., Camus, G., Deschamps, R., Mailhan, L., Castex, C., Gout. O & Montreuil, M. (2019). Anxiety And Depression İn Patients With Multiple Sclerosis: The Mediating Effects Of Perceived Social Support. Multiple Sclerosis and Related Disorders. 27, 46-51. doi:10.1016/j.msard.2018.09.039.
• Jensen, M. P., Smith, A. E., Bombardier, C. H., Yorkston, K. M., Miró, J. & Molton, I. R.(2014). Social Support, Depression, And Physical Disability: Age And Diagnostic Group Effects. Disabil Health J,7(2),164–72. DOI:10.1016/j.dhjo.2013.11.001
• Jibeen, T. (2018). Perceived Social Support and Mental Health Problems Among Pakistani University Students. Community Ment Health J, 52, 1004–1008 (2016). https://doi.org/10.1007/s10597-015-9943-8
• Ilgaz, A. (2015). Depresyon Ve Dindarlık İlişkisi (Kastamonu Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi. Kayseri. Türkiye.
• Kaye, J. & Raghavan, S.K. (2002). Spirituality in Disability and Illness. Journal of Religion and Health 41, 231–242. https://doi.org/10.1023/A:1020284819593
• Kaynarpınar, D. (2019). Bebeği Yeni doğan Yoğun Bakım Ünitesinde Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek ile Yaşadıkları Ruhsal Semptomlar Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, Türkiye.
• Koenig, H. G.(2014). Religion, Spirituality, and Medicine: Research Findings and Implications for Clinical Practice. Southern Medical Association, 04,1194 – 1200. DOI:10.1097/01.SMJ.0000146489.21837.CE
• Korkmaz, S. (2019). Siber Zorbalık ve Mağduriyet, Problemli İnternet Kullanımı ve Dindarlık İlişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi. İstanbul. Türkiye.
• Korkut, A. (2017). Engelli Bakım Ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Bakım Elemanlarının Bağlanma Yönelimleri, Stresle Başa Çıkma Tarzları, Sosyal Destek Algıları, Psikolojik Belirtiler ve Bazı Demografik Özelliklerin Tükenmişlik İle İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Köroğlu, E. (2012). Panik Bozukluk Nedir? Nasıl Baş Edilir?. Ankara: HYB Basım Yayın .
• Lipowski, Z. J. (1988). Somatization: The Concept And İts Clinical Application. Am J Psychiatry. 145, 1358–68. doi: 10.1176/ajp.145.11.1358
• Liu, C., Zhang, Y., Jiang, H. & Wu, H. (2017). Association Between Social Support And Post-Traumatic Stress Disorder Symptoms Among Chinese Patients With Ovarian Cancer: A Multiple Mediation Model. PLoS ONE, 12(5),1-16. doi:10.1371/journal.pone.0177055.
• Lorenz, L., Doherty, A. & Casey, P. (2019). The Role of Religion in Buffering the Impact of Stressful Life Events on Depressive Symptoms in Patients with Depressive Episodes or Adjustment Disorder; International Journal Of Environmental Research And Public Health, 16(7),1 -13. doi:10.3390/ijerph16071238
• Lu, J., Zhang, C., Xue, Y., Mao, D., Zheng, X., Wu, S. & Wang, X. (2019). Moderating Effect Of Social Support On Depression And Health Promoting Lifestyle For Chinese Empty Nesters: A Cross-Sectional Study. Journal of Affective Disorders, 256, 495-508. https://doi.org/10.1016/j.jad.2019.04.003
• Magill, G. (1992). Theology in business ethics: Appealing to the religious imagination. Journal of Education for Business, 11, 129- 135.
• Mcandrew, S., & Voas, D. (2011). Measuring Religiosity Using Surveys: Survey Question Bank Topic Overview 4. (Survey Resources Network Question Bank). Guildford: University of Surrey.
• Mersin, S. & Arslan, F. (2018). Depresyonlu Hastaların Sosyal Destek Algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 56(11), 403-410.
• Milgrom J., Hirshler, Y., Reece, J., Holt, C. & Gemmill, W. (2019). Social Support-A Protective Factor for Depressed Perinatal Women?. International Journol of Environmental Research and Public Health. 16(8), 1426 – 1443. doi: 10.3390/ijerph16081426.
• Morawa, E., Dragano, N., Jöckel, K. H., Moebus, S., Brand, T. & Erim, Y.(2017). Somatization among persons with Turkish origin: Results of the pretest of the German National Cohort Study. Journal of Psychosomatic Research, 96,1-9. DOI:10.1016/j.jpsychores.2017.02.014
• Okulicz-Kozaryn, A. (2012). “Religiosity And Life Satisfaction Across Nations”, Mental Health, Religion & Culture, 13(2), 155-169. https://doi.org/10.1080/13674670903273801
• Ozanlı, A. (1999). Hemşirelik Öğrencilerinin Aile ve Arkadaşlarından Algıladıkları Sosyal Destek ile Anksiyete Düzeyi Arasındaki İlişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
• Öztürk M. O. & Uluşahin A. (2015). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Ren, X., Yu, S., Dong, W., Yin, P., Xu, X. & Zhou, M. (2020). Burden of depression in China, 1990-2017: Findings from the global burden of disease study 2017. Journal of Affective Disorders. 268,95-101. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.03.011
• Ren, Y. & Li, M. (2020). Influence of physical exercise on social anxiety of left-behind children in rural areas in China: The mediator and moderator role of perceived social support. Journal of Affective Disorders, 266,223-229. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.01.152
• Roohafza, H. R., Afshar, H., Keshteli, A. H., Mohammadi, N., Feizi, A., Taslimi, M., & Adibi, P. (2014). What's the role of perceived social support and coping styles in depression and anxiety?. Journal of research in medical sciences: the official journal of Isfahan University of Medical Sciences, 19(10), 944 - 949.
• Rosenfeld, L. B. & Richman, J. M. (1997) Developing Effective Social Support: Team Building And The Social Support Process, Journal of Applied Sport Psychology, 9(1), 133-153, DOI: 10.1080/10413209708415388
• Sağduy, A., Rezaki, M., Kaplan, İ., Özgen, İ. & Gürsoy Rezaki, B. (1997). Sağlık Ocağın Başvuran Hastalarda Disosiyatif (Konverssiyon)Belirtiler. Türk Psikiyatri Dergisi, 8(3), 161 -169.
• Seedat, S., Scott, K. & Angermeyer, M. C. (2009). Cross-national associations between gender and mental disorders in the World Health Organization World mental health surveys. Arch Gen Psychiatry.66(7), 785 -795. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2009.36
• Shao, R., He, P., Ling, B., Tan, L., Xu, L., Hou, T., Kong, L. & Yang, Y. (2020). Prevalence of depression and anxiety and correlations between depression, anxiety, family functioning, social support and coping styles among Chinese medical students. BMC Psychol 8, 38 https://doi.org/10.1186/s40359-020-00402-8
• Songur, H. (2013). Psikonöroimmünoloji. Ü. H. Okyayuz (Eds.). Sağlık Psikolojisi(ss.157-178).Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Soylu, Ö. (2002). Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin ailelerinden sosyal destek algılayıp - algılamama durumlarına göre psikolojik belirtiler yönünden incelenmesi .(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi. Adana. Türkiye.
• Şahin, N. H. ve Durak, A. (1994). Kısa Semptom Envanteri (Brıef Symptom Inventory – BSI): Türk Gençleri İçin Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 31(9), 44- 56.
• Şengül, F. (2007). Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Taylor, S. E. (2011). Social Support: A Review. H.S. Friedman (Eds.), The Oxford Handbook of Health Psychology (1 -48). Oxford: Oxford University Press.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A.&Sears, D.O.(2012).Sosyal Psikoloji. Ankara: İmge.
• Thompson, T.,Pérez, M., Kreutera, M.,Margenthaler, J., Colditz, G. & Jeffe, D. B.(2017). Perceived Social Support İn African American Breast Cancer Patients: Predictors And Effects. Social Science & Medicine, 192,134 - 142
• Van Harmelen, A-L., Gibson, J. L., St Clair, M., Owens, M., Brodbeck, J., Dunn, V., & Goodyer, I. M. (2016). Friendships And Family Support Reduce Subsequent Depressive Symptoms İn At-Risk Adolescents. PLoS ONE, 11(5), Article e0153715. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0153715
• Vural, M. E. (2016). Yetişkinlerde Alçakgönüllülük, Dindarlık ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi. İstanbul. Türkiye.
• Wang, J., Mann, F., Lloyd-Evans, B., Ma, R., & Johnson, S. (2018). Associations Between Loneliness And Perceived Social Support And Outcomes Of Mental Health Problems: A Systematic Review. Wang Et Al. BMC Psychiatry,18: 1- 16. Doi: https://doi.org/10.1186/s12888-018-1736-5
• Wills, T. A., & Filer, M. (2001). Social Network and Social Support. A. Baum, T. A. Revenson & J. E. Singer (Eds.), Handbook of Health Psychology (pp. 209–235). London, NY: LEA.
• Yıldız, K. & Dirik, D. (2019). Algılanan Sosyal Destek ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkide Algılanan Öz Yeterliliğin Rolü. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17 (2),132-144. https://doi.org/10.33689/spormetre.500792
• Yoğurtçu, F. (2009). Yetişkinlerde Dindarlık Ve Ruh Sağlığı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi. Sakarya. Türkiye.
• Zhou, X., Zhu, H., Zhang, B., & Cai, T. (2013). Perceived Social Support As Moderator Of Perfectionism, Depression, And Anxiety İn College Students. Social Behavior and Personality: An international journal, 41, 1141-1152. DOI:https://doi.org/10.2224/sbp.2013.41.7.1141
• Zimet G. D., Dahlem, N. W., Zimmet, S. G. & Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess,52(1), 30 -41. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2