Çokkültürlü Küresel Dünyanın Sosyal Bilgiler Eğitimindeki Görünümü: Kültürlerarası Duyarlılık

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 3, 2559 - 2581, 31.12.2021

Ülkü Ulukaya Öteleş

https://doi.org/10.17679/inuefd.1015113

Cited By: 2

Öz

Küreselleşmenin etkisiyle farklı kültürden bireylerin birlikte yaşama durumu giderek artmaktadır. Bu durum homojen toplum yapılarının heterojen bir yapı kazanmasına yol açmakta ve farklı dil, din, etnik köken ve cinsel yönelime sahip bireylerin etkileşim kurması kaçınılmaz hale gelmektedir. İlgili husus ise farklı kültürden bireylerle iletişim kurmaya ve sürdürmeye yönelik olumlu duygulara sahip olmayı diğer bir değişle kültürlerarası duyarlılığa sahip olmayı gerektirmektedir. Aksi bir durum hem toplumların hem de bireylerin huzuru ve refahını olumsuz yönde etkileyecek çeşitli problemlere yol açabilir. Bireylerin kültürlerarası duyarlılığa sahip olmasında ise eğitim-öğretim süreci önemli bir unsurdur. Bu süreç bağlamında birtakım dersler içeriği ve amaçları ile kültürlerarası duyarlılığın kazandırılmasında önemli rol oynayabilir. Sosyal bilgiler bu derslerden biridir. Dersin muhtevasını aktaracak olan kişiler ise öğretmenlerdir. Bu bağlamda öğretmenlerin kültürlerarası duyarlılığa sahip olma durumunun ve düzeyinin önem arz ettiği söylenir. İlgili araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık düzeyinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada tarama modelinden yararlanılmıştır. Veri toplama aracı olarak ise Chen ve Starosta (2000) tarafından geliştirilen Üstün (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan kültürlerarası duyarlılık ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim-öğretim yılında İnönü Üniversitesi ve Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık düzeyinin kararsızlık boyutunda olduğunu ve kültürlerarası duyarlık düzeyinin cinsiyet, öğrenim görülen üniversite, sınıf düzeyi ve yaşamın çoğunluğunun geçirildiği yerleşim yeri değişkenine göre farklılaştığını göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Kültür, kültürlerarası duyarlılık, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akın, E. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Siirt Üniversitesi örneği) Turkish Studies, 11(3), 29-42. Aksoy, Z. (2012) Uluslararası göç ve kültürlerarası iletişim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20), 292-303.
• Alioğlu, N. (2011). İnanna’dan Leyla’ya: Kültürlerarası iletişim bağlamında doğum ve ölüm. N. Mora (Ed.) Kültürlerarası iletişim bağlamında insana dair duygular ve ritüeller içinde (47-76) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Banks, J. A. (2009). The Routledge international companion to multicultural education, NewYork: Routledge.
• Bennett, M. J. (1986). A developmental approach to training for intercultural sensitivity. International Journal of İntercultural Relations, 10(2), 179-196.
• Bennett, M. J. (1993). Towards ethnorelativism: A developmental model of intercultural sensitivity. In R. M. Paige (Ed.), Education for the intercultural experience (2nd ed., pp. 21–71). Yarmouth, ME: Intercultural Press.
• Bhawuk, D. P. S., & Brislin, R. (1992). The measurement of intercultural sensitivity using the concepts of individualism and collectivism. International Journal of Intercultural Relations 16, 413-436.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Chen, G. & W. J. Starosta (2000). The Development and Validation of the Intercultural Sensitivity Scale. Annual Meeting of the National Communication Association, 8-12 November 2000. Seattle.
• Chen, G. M. ve Starosta, W. J. (1997). A review of the concept of ıntercultural sensitivity. Human Communication, 1, 1-16.
• Chen, L. (2021). An analysis of American multiculturalism. Journal of Contemporary Educational Research, 5(3).
• Erden, M. (2000). Sosyal bilgiler öğretimi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Erdoğan, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin kültürlerarası duyarlılıkları ve çocuk haklarına yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Ersoy, E. (2020) Kültür ve toplumsallaşma süreci. Ü, Şentürk (Ed.) Sosyoloji içinde (272-298) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Fritz, W., Graf, A., Hentze, J., Mollenberg, A., & Chen, G. M. (2005). An examination of Chen and Starosta’s model of intercultural sensitivity in Germany and United States. Intercultural Communication Studies, 14 (1), 53-64.
• Fritz, W., Möllenberg, A., & Chen, G. M. (2002). Measuring intercultural sensitivity in different cultural contexts. Intercultural Communication Studies,11(2), 165-177.
• Garcia, J., & Michaelis, J. U. (2001). Social studies for children: A guide to basic instruction (12th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Gündoğdu, R. (2013). Sosyalleşme ve sosyalleşme süreci. H. Coşkun (Ed.) Sosyal Psikoloji içinde (215-238), İstanbul: Lisans yayıncılık
• Gürler A. (2005). Çocuğun suça yönelmesinde aile faktörünün ve akran gruplarının rollerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Güvenç, B. (2002). İnsan ve kültür (9.Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hammer, M. R., Bennett, M. J., & Wiseman, R. (2003). Measuring intercultural sensitivity: The intercultural development inventory. International journal of intercultural relations, 27(4), 421-443.
• Hopkins, K. D., & Weeks, D. L. (1990). Tests for normality and measures of skewness and kurtosis: Their place in research reporting. Educational and Psychological Measurement, 50(4), 717-729.
• Kafesoğlu, İ. (1998). Türk millî kültürü (14. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi (33. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kayabaşı, C. & Kayabaşı, U. (2021). İsveç’te çokkültürlü eğitim. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, 7(31).
• Konda, (2006). Toplumsal yapı araştırması 2006. Biz kimiz? 16 Temmuz 2012, http://www.konda.com.tr/ html/dosyalar/ttya_tr.pdf.
• Köktürk, M. (2006). Kültürün dünyası. Ankara: Hece Yayınları.
• Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. S. Özkal (Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Mızonu, K. (2021) Multiculturalism in Australia: Migration policy and ıts economic benefits. 中京英文学, 41(1), 60-81.
• Morris, N., T. (1976). A method for developing multicultural education programs: an example using Cahuilla Indian oral narratives. Retrospective Theses and Dissertations. Paper 5692.
• Ozankaya, Ö. (1992). Ulusal toplumun ve ulusal kültürün kurucu ögeleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 3(10).
• Özdemir, İ. (2011). Kültürlerarası İletişimin Önemi. Folklor/Edebiyat, 17(66), 29-38.
• Parekh, B. (2002). Çok kültürlülüğü yeniden düşünmek: Kültürel çeşitlilik ve siyasi teori. Tanrıseven, B. (Çev.) Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Sapir, E. (1924). Culture, genuine and spurious. American Journal of Sociology, 29(4), 401-429.
• Süzer, M. S. (2020). Üniversite öğrencilerinde kültürlerarası duyarlılık ve özgüven algısı arasındaki ilişki: Çağ üniversitesi örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taylor, C. (1994). The politics of recognition. In C. Taylor, K. A. Appiah, S. C. Rockefeller, M. Waltzer, & S. Wolf (Eds.), Multiculturalism: Examining the politics of recognition (pp. 25–73). Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Tylor, E. B. (2016). Kültür Bilimi. E. Bilgiç (Çev.) ViraVerita E-Dergi, (4), 91-110.
• Üstün, E (2011). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve Etnik merkezcilik düzeylerini etkileyen etmenler (Yüksek Lisans Tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vatandaş, S. (2020). Sosyalleşme ve sosyalleşmenin sosyal medya mecralarındaki anlamsal ve işlevsel dönüşümü. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 813-832.
• Wiseman, R., L. (2002) Intercultural Communication Competence, (Ed) William B. Gudykunst and Bella Mody, Handbook of International and Intercultural Communication (Second Edition), California, Sage Publications, 207-224.
• Yücel, H. & Bourse, M. (2017). Kültürel çalışmaları anlamak. H. Yücel (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zarrillo, J. J. (2004). Teaching elementary social studies principles and applications. (2nd ed.). New Jersey: Prentice Hall.