Okullarda Hata Yönetimi Kültürü Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 1280 - 1301, 31.12.2022

Gül Kurum

https://doi.org/10.17679/inuefd.1076546

Öz

Bu çalışma okullarda hata yönetimi kültürüne ilişkin öğretmenlerin görüşlerini belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda bu araştırma bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Araştırma amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenen iki farklı çalışma grubuyla yürütülmüştür. Birinci çalışma grubu 268 öğretmenden oluşmaktadır. Bu verilerle açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. AFA’ya göre ölçek tek boyut ve 8 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin açıkladığı toplam varyans %56.09’dur. Güvenirlik için Cronbach Alpha katsayısı (.90) ve Omega katsayısı (.90), madde toplam korelasyonları (.78-.47) hesaplanmıştır. İkinci çalışma grubu 200 öğretmenden oluşmaktadır. Bu aşamada elde edilen veriler model uyumunu sınamak amacıyla doğrulayıcı faktör analizi (DFA) için kullanılmıştır. DFA sonuçlarına göre ölçeğin model uyum indeksleri (χ2/sd=2.66, RMSEA=.09, SRMR=.04, NFI=1.00, NNFI=1.00, CFI=1.00, GFI=1.00, AGFI=.99) iyi uyuma sahip olduğunu göstermektedir. Bu bulgular ölçeğin okullarda hata yönetimi kültürüne yönelik öğretmenlerin görüşlerini belirlemek için geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir. Bu ölçek araştırmacılar için pratik bir veri toplama aracı olarak kabul edilebilir. Bu araştırma kamu okullarında görev yapan öğretmen görüşleriyle sınırlıdır. Bu ölçekle yürütülen araştırmaların okullarda öğrenme, yenilik, geliştirme ve iyileştirme çalışmalarına katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hata yönetimi kültürü, öğretmen, ölçek geliştirme, geçerlik, güvenirlik

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir kurum ya da kuruluş tarafından desteklenmemiştir.

Error Management Culture in Schools Scale: A Study of Validity and Reliability

Öz

This study aims to develop a valid and reliable measurement tool to determine teachers' views on error management culture in schools. Accordingly, this research is a scale development study. The research was conducted with two different study groups determined by criterion sampling, one of the purposeful sampling methods. The first study group consists of 268 teachers. Exploratory factor analysis (EFA) and reliability analyzes were performed with these data. According to EFA, the scale consists of one dimension and 8 items. The total variance explained by the scale is 56.09%. For reliability, Cronbach Alpha coefficient (.90) and Omega coefficient (.90), item total correlations (.78-.47) were calculated. The second study group consists of 200 teachers. The data obtained at this stage were used for confirmatory factor analysis (CFA) to test the model fit. According to the CFA results, the model fit indexes of the scale (χ2/sd=2.66, RMSEA=.09, SRMR=.04, NFI=1.00, NNFI=1.00, CFI=1.00, GFI=1.00, AGFI=.99) show that it has good fit. These findings show that the scale is valid and reliable for determining teachers' views on error management culture in schools. This scale can be accepted as a practical data collection tool for researchers. This research is limited to the opinions of teachers working in public schools. It is thought that the studies carried out with this scale will contribute to the learning, innovation, development and improvement studies in schools.

Anahtar Kelimeler

Error management culture, teacher, scale development, validity, reliability

Kaynakça

• Aküzüm, C., ve Özmen, F. (2013). Okul yöneticilerinin okul ortamında yaşanan örgütsel hatalara yönelik tavır alışları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 332-351. https://dergipark.org.tr/en/pub/zgefd/issue/47941/606535 sayfasından erişilmiştir.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler. (10. Baskı). Pegem Akademi.
• Bauer, J., Mulder, R.H. (2010). In Search of a Good Method for Measuring Learning from Errors at Work. M. van Woerkom & R. Poell (Ed.) Workplace Learning: Concepts, Mea-surement and Application içinde (111-127). Routledge.
• Bilginoğlu, E. ve Yozgat, U. (2021). İşyerinde hatalardan öğrenme ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 19(40), 299-322. https://doi.org/10.35408/comuybd.716676
• Bursalıoğlu, Z. (2012). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (15. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi
• Ceylan, S. (2002). IP üzerinden ses aktarımında tampon ve hata yönetimi teknikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Çokluk, Ö. Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Demirdağ, S. (2015). Management of errors in classrooms: student mistakes and teachers. International Journal of Humanities and Social Science, 5(7), 77-83. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/63737628/ sayfasından erişilmiştir.
• DeVellis, R. F: (2017). Scale development: Theory and applications (4th Edition). SAGE Publication.
• Divsar, H., & Dolat Pour, E. (2018). Error management behaviors in EFL classrooms: teachers' responses to students’ errors. Iranian Journal of English for Academic Purposes, 6(2), 86-99. http://journalscmu.sinaweb.net/article_76538_0.html sayfasından erişilmiştir.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Pegem Akademi.
• Frese, M. (1991). Error management or error prevention: two strategies to deal with errors in software design. In Human Aspects in Computing: Design and Use of Interactive Systems and Work with Terminals, H-J Bullinger (Edt.), pp. 776–82. Elsevier
• Frese, M., & Keith, N. (2015). Action errors, error management, and learning in organizations. Annual review of psychology, 66, 661-687. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010814-015205
• Göktürk, S., Bozoğlu, O. ve Günçavdı, G. (2017). Error management practices interacting with national and organizational culture. The Learning Organization, 24(4), 245-256. https://doi.org/10.1108/TLO-07-2016-0041
• Guchait, P., Kim, M. G., & Namasivayam, K. (2012). Error management at different organizational levels–frontline, manager, and company. International Journal of Hospitality Management, 31(1), 12-22. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2011.04.007
• Güçlü Nergiz, H. (2015). Otel işletmelerinde hata yönetiminin psikolojik güvenlik, örgütsel performans ve örgütsel öğrenme üzerindeki etkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 222-237. https://doi.org/10.17123/atad.vol26iss277197
• Hair, J., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2009). Multivariate data analysis (7. Edition). Prentice Hall.
• Helmreich, R. L. (2000). On error management: lessons from aviation. Bmj, 320(7237), 781-785. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.320.7237.781
• Hoe, S. L. (2008). Issues and procedures in adopting structural equation modelling technique. Journal of Quantitative Methods, 3(1), 76. https://ink.library.smu.edu.sg/sis_research/5168/ sayfasından erişilmiştir.
• Johnson, D. D., Blumstein, D. T., Fowler, J. H., & Haselton, M. G. (2013). The evolution of error: Error management, cognitive constraints, and adaptive decision-making biases. Trends in ecology & evolution, 28(8), 474-481. https://doi.org/10.1016/j.tree.2013.05.014
• Kanten, P., & Kanten, S. (2019). Örgütsel ustalığın müşteri odaklı hizmet davranışları üzerindeki etkisinde hata yönetim kültürünün aracılık rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 17(33), 85-109. https://doi.org/10.35408/comuybd.518307
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel nicel karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Yayıncılık.
• Kaya, Ö. (2014). Hata yönetimi için kural tabanlı alana özel bir dil. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, A. F. ve Doğan, N. (2021). Comparison of confirmatory factor analysis estimation methods on mixed-format data. International Journal of Assessment Tools in Education, 8(1), 21-37. https://doi.org/10.21449/ijate.782351
• Kılınç, İ. (2002). Haberleşme şebekelerinde hata yönetimi analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kula-Kartal, S. ve Mor-Dirlik, E. (2016). Geçerlik kavramının tarihsel gelişimi ve güvenirlikte en çok tercih edilen yöntem: cronbach alfa katsayısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1865-1879. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/291942 (11.09.2022).
• Li, L. (2016). An overview of error management climate. Psychology, 7(4), 623-626. 10.4236/psych.2016.74064
• Love, P. E., Lopez, R., & Kim, J. T. (2014). Design error management: interaction of people, organisation and the project environment in construction. Structure and Infrastructure Engineering, 10(6), 811-820. doi: https://doi.org/10.1080/15732479.2013.767843
• Love, P. E., & Smith, J. (2016). Toward error management in construction: Moving beyond a zero vision. Journal of Construction Engineering and Management, 142(11), 04016058. https://ascelibrary.org/doi/epdf/10.1061/%28ASCE%29CO.1943-7862.0001170 sitesinden alınmıştır (12.09.2022)
• McDonald, R. P. (1999). Test theory: a unified treatment. LEA Publisher.
• Morgado, F.F.R., Meireles, J.F.F., Neves, C.M., Amaral, A.C.S., & Ferreira, M.E.C. (2017). Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psicologia: Reflexão e Crítica, 30 (3). 10.1186/s41155-016-0057-1
• Nadav, K. (2017). What is the difference between PCA and PAF method in factor analysis?, Retrieved from https://stats.stackexchange.com/q/280746 (09.09.2022)
• Nanto, Z. (2021). Hata yönetimi kültürü işe cezbolma ve örgütsel yaratıcılık arasındaki ilişkiler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Pallant, J. (2015). SPSS kullanma kılavuzu SPSS ile adım adım veri analizi (S. Balcı ve B. Ahi, Çev.). Anı Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Pett, M. A., Lackey, N. R., & Sullivan, J. J. (2003). Making sense of factor analysis: The use of factor analysis for instrument development in health care research. SAGE Publication.
• Putz, D., Schilling, J., Kluge, A., & Stangenberg, C. (2013). Measuring organizational learning from errors: Development and validation of an integrated model and questionnaire. Management learning, 44(5), 511-536. https://doi.org/10.1177/1350507612444391
• Rybowiak, V., Garst, H., Frese, M., & Batinic, B. (1999). Error orientation questionnaire (EOQ): Reliability, validity, and different language equivalence. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 20(4), 527-547. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1379(199907)20:4<527:AID-JOB886>3.0.CO;2-G
• Sayan, Ö. F. (2002). İnsan duygularının ses işleme ve hata yönetiminde kullanılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. and Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.509.4258
• Seçer, İ. (2018). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve Lisrel uygulamaları (2. Baskı). Anı Yayımcılık.
• Serger, İ. (2017). Hasta emniyet tutumları ve hata yönetimi iklimi ile algılanan liderlik tarzları etkileşimi: Sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sıcakkan Özerden, S. (2019). Ürün geliştirme takımlarında hata yönetimi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze-Kocaeli.
• Sıcakkan Özerden, S., Keskin, H. ve Ayar Şentürk, H. (2020). Yeni Ürün Geliştirme Takımlarında Hata Yönetimi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 21(1), 35-47. http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/view/1172/pdf sayfasından erişilmiştir.
• Strauch, B. (2017). Investigating human error: Incidents, accidents, and complex systems. CRC Press.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. https://psycnet.apa.org/record/2006-04302-005 sayfasından erişilmiştir.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayınevi.
• Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2014). Using multivariate statistics. Harper Collins College Publishers.
• Tan, Ş. (2016). SPSS ve excel uygulamalı temel istatistik-I. Pegem Akademi.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (4. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (3. Baskı). Türk Psikologlar Derneği
• Thomas, M. J. (2004). Predictors of threat and error management: Identification of core nontechnical skills and implications for training systems design. The International Journal of Aviation Psychology, 14(2), 207-231. Doi: https://doi.org/10.1207/s15327108ijap1402_6
• Tulis, M. (2013). Error management behavior in classrooms: Teachers' responses to student mistakes. Teaching and Teacher Education, 33, 56-68. https://doi.org/10.1016/j.tate.2013.02.003
• van Dyck, C. (2000). Putting errors to good use: error management culture in organizations, PhD thesis, Faculty of Social and Behavioral Sciences (FMG), Institute Psychology Research Institute (PsyRes), KLI.
• van Dyck, C., Frese, M., Baer, M., & Sonnentag, S. (2005). Organizational error management culture and its impact on performance: a two-study replication. Journal of Applied Psychology, 90(6), 1228. https://doi.org/10.1037/0021-9010.90.6.1228
• Yiğital, S. (2018). Kurumlarda hata yönetimi kültürü ve örgütsel öğrenmenin hizmet yenilikçiliğine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze-Kocaeli.
• Yurdabakan, İ., & Çüm, S. (2017). Scale development in behavioral sciences (Based on exploratory factor analysis). Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care Electronic Journal, 11 (2), 108-126. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.317880