Dezavantajlı Bölgelerdeki Aday Öğretmenlerin Adaylık Sürecine İlişkin Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 124 - 147, 13.05.2023

Mehmet Ali Akın , Halil Karadaş , Yağmur Yaylacı Gövtaş

https://doi.org/10.17679/inuefd.1187594

Öz

Bu çalışmada dezavantajlı bölgelerde görev yapan aday öğretmenlerin adaylık süreciyle ilgili görüşleri analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışma grubu, 2021-2022 Eğitim-Öğretim yılında Şırnak ilinin İdil ilçesinde merkeze uzak köy okullarında görev yapan 13 kadın, 7 erkek toplam 20 aday öğretmenden oluşur. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeler ses kaydına alınmak suretiyle yapılmış olup en az 35 en fazla 60 dakika sürmüştür. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonunda dezavantajlı bölgede görev yapan aday öğretmenlerin aday öğretmen yetiştirme sürecinin tüm boyutlarına yönelik görüşlerinin olumsuz yönde olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Dezavantajlı bölgede çalışıyor olmaya ilişkin öğretmenlerin çoğunluğu okulun fiziki imkanlarının iyi olmaması, ders yüklerinin fazla olması ve süreçte olmaması gerektiği halde nöbet tuttukları ve sınıf rehber öğretmenliği görevini üstlenmiş olmaları konusunda görüş birliğine vardıkları görülmüştür. Okul yönetimine ilişkin denetim eksikliği, paydaşların eğitim eksikliği, evrakların sahte bir şekilde yapılmış gibi gösterilmesi ve uygulama yapılmış olsa bile öğretmenin öğrenciler gözünde itibarının zedelenme tehlikesinin olması bu nedenle de geç kalınmış bir uygulama olduğunu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca aday öğretmenlerin çoğunluğunun hizmet içi eğitim faaliyetlerini verimli bulmadıkları, seminer ortamının fiziki şartlarının olumsuz olduğu, adaylık kaldırma sınavının yararlı olmadığı için kaldırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aday öğretmen, danışman öğretmen, okul yöneticisi, dezavantajlı bölgeler

The Opinions of Novice Teachers in Disadvantaged Regions on the Nomination Process

Öz

Bu çalışmada dezavantajlı bölgelerde görev yapan aday öğretmenlerin adaylık süreciyle ilgili görüşleri analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışma grubu, 2021-2022 Eğitim-Öğretim yılında Şırnak ilinin İdil ilçesinde merkeze uzak köy okullarında görev yapan 13 kadın, 7 erkek toplam 20 aday öğretmenden oluşur. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeler ses kaydına alınmak suretiyle yapılmış olup en az 35 en fazla 60 dakika sürmüştür. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonunda dezavantajlı bölgede görev yapan aday öğretmenlerin aday öğretmen yetiştirme sürecinin tüm boyutlarına yönelik görüşlerinin olumsuz yönde olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Dezavantajlı bölgede çalışıyor olmaya ilişkin öğretmenlerin çoğunluğu okulun fiziki imkanlarının iyi olmaması, ders yüklerinin fazla olması ve süreçte olmaması gerektiği halde nöbet tuttukları ve sınıf rehber öğretmenliği görevini üstlenmiş olmaları konusunda görüş birliğine vardıkları görülmüştür. Okul yönetimine ilişkin denetim eksikliği, paydaşların eğitim eksikliği, evrakların sahte bir şekilde yapılmış gibi gösterilmesi ve uygulama yapılmış olsa bile öğretmenin öğrenciler gözünde itibarının zedelenme tehlikesinin olması bu nedenle de geç kalınmış bir uygulama olduğunu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca aday öğretmenlerin çoğunluğunun hizmet içi eğitim faaliyetlerini verimli bulmadıkları, seminer ortamının fiziki şartlarının olumsuz olduğu, adaylık kaldırma sınavının yararlı olmadığı için kaldırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Novice teacher, counselor teacher, school administrator, disadvantaged areas

Kaynakça

• Acar, A. (2019). Aday Öğretmenlerin Meb Aday Öğretmen Yetiştirme Programına Yönelik Tutumlarının ve Mesleki Öz Yeterliklerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi Siirt-2019.
• Akyıldız, S., Atun, T., Kasım Ş. (2020). Adaylık Eğitimi Uygulama Sürecinin Aday Öğretmenlerin Görüşlerine Göre İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 6 Sayfa: 117-131. DOI: 10.21733/ibad.655108
• Alkan, S. (2012). AB ülkelerinde öğretmen yetiştirme programlarıyla Türkiye’deki öğretmen yetiştirme programının karşılaştırılması ve Türkiye için bir model önerisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Arslan, Y. (2018). Terör nedeniyle farklı şehirlere yollanan öğrencilerin yaşadıkları sorunlar ve ders başarıları üzerine bir araştırma. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 4-20.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E, Akgün, Ö. E., Karadeniz, E. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çakır, A. (1016). Aday Öğretmen Performans Değerlendirme Modelinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Demirtaş, A. (1988). Temel eğitimimizin temel soruları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 51–63.
• Dinçer, N. (2011). Atatürk'ün Milli Eğitim ile İlgili Görüşleri. İstanbul Journal of Sociological Studies, 19, 3-48.
• DPT. (2003). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması. Ankara: DPT Yayın No: 2671.
• Dursun, F., Yenen, E., Bulut, A. (2018). Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecine Yönelik Aday ve Danışman Öğretmenlerin Görüşleri. Maarif Mektebi, Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi. MM-IJES (2018) 2(2),1-17
• Ekinci, A. (2010). Aday Öğretmenlerin İş Başında Yetiştirilmesinde Okul Müdürlerinin Rolü Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 63-77.
• Gökulu, A. (2016). Aday öğretmenlerin Türkiye’deki aday öğretmenlik eğitim süreci ile ilgili görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 111-123. Gül, İ., Türkmen, F. ve Aksel, N. (2017). Aday Öğretmen Görüşlerine Göre Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecinin Değerlendirilmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (1), 365-388
• İçen, M. (2017). Dezavantajlı Bölgelerdeki Lise Öğrencilerinin Vatandaşlık Algısı. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi ABD Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı (Doktora Tezi) İstanbul.
• İlyas, İ. E., Coşkun, İ. ve Toklucu, D. (2017). Türkiye’de aday öğretmen yetiştirme modeli izleme ve değerlendirme. SETA Raporu. Ankara: SETA Yayınları.
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1), 1-14.
• Kılıç, D., Babayiğit, Ö. ve Erkuş, B. (2016). Aday öğretmenlerin adaylık eğitimine ilişkin görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 20(68), 81-91.
• Kozikoğlu, İ ve Senemoğlu, N. (2018). Mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler: Nitel bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 341-371.
• Kozikoğlu, İ ve Soyalp, H. (2018) Aday Öğretmenlerin, Danışman Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Aday Öğretmen Yetiştirme Programına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4): 934-952.
• Köse, E. (2014). Dezavantajlı Okullarda Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ile Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 2.
• MEB, (2016). Aday Öğretmen Yetiştirme Programı. http://oygm.meb.gov.tr/www/adayogretmen- yetistirme surecine-iliskinyonerge-ve yetistirme-programi/icerik/328
• MEB (2016). Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecine İlişkin Yönerge, http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/84
• MEB (2021). Ek-1 Aday Öğretmen Yetiştirme Programı. https://oygm.meb.gov.tr/www/aday-ogretmen-is-ve-islemleri/icerik/452).
• OECD. (2020). Education at a glance 2020: OECD indicators. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/69096873-en
• Özcan, K., Balyer, A ve Yıldız, A. (2018). Ekonomik Olarak Dezavantajlı Bölgelerde Görev Yapan Ortaokul Müdürlerinin Liderlik Davranışları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 532-547.
• Özdemir, M ve Civelek, Ş. (2015). Öğretmenlerin eğitimsel çevresel ve sosyal sorunları (Şırnak ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 163-181.
• Özer, B. (2008). Öğretmenlerin mesleki gelişimi. A. Hakan (Ed). Öğretmenlik Meslek Bilgisi Alanındaki Gelişmeler. 195-216. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi.
• Özpınar, Ö. (2019). Aday öğretmen değerlendirme sürecinin incelenmesi, Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Türk Eğitim Derneği, (2020). Bir Bakışta Eğitim, Tedmem
• Uygur, D. (2006). İlköğretim Okullarında Aday Öğretmenlerin Yetiştirilmesinde İlköğretim Müfettişlerinin Rolleri, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ünlü, A. (2020). Türkiye’nin dezavantajlı bölgelerinde yoksulluk olgusu. The Journal of Social Science, 4(7), 394-405.
• Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. http://www.pegem.net/akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id
• Yalçınkaya, M. (2002). Yeni öğretmen ve teftiş. Milli Eğitim Dergisi, 150, 153-154.
• Yıldırım, A. ile Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A. D. (2016). Tarım işçisi ailelerin çocuklarının okul sürecinde deneyimledikleri sorunların anadil bağlamında ele alınması, Bilim ve Toplum Dergisi, 14(55), 102-116.
• Yılmaz, M. (2017). Aday öğretmen yetiştirme sürecinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(16), 135-156.
• YÖK, (2018). Yükseköğretime Geçişte İl Bölge Başarıları ve Nüfus Hareketliliği, https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2018_YKS_il_karnesi.pdf