Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değer Aktarımının Gerçekleşmeme Nedenleri

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 2, 820 - 840, 15.09.2023

Özcan Ekici

https://doi.org/10.17679/inuefd.1299310

Cited By: 1

Öz

Değerler toplumun geneli tarafından kabul edilen, bireyin davranışları üzerinde etkili olan ve toplumsal bütünlüğü sağlayan özelliklerdir. Toplumlar fertleri arasında uyumun sağlanabilmesi ve toplumsal düzenin devamı için değerlerini aynı zamanda yeni nesillere aktarmak isterler. Çünkü değerlerin aktarılmaması durumunda toplumda birçok sosyal sorun ortaya çıkar. Günümüzde birçok sosyal sorunun ortaya çıkması nedeniyle, bu araştırmanın amacı ‘ değer aktarımının gerçekleşmemesinin nedenlerini’ öğretmen görüşleri doğrultusunda belirleyebilmektir. Araştırmanın amacı doğrultusunda bu çalışma temel nitel araştırmaya uygun olarak gerçekleşmiştir. Bu araştırmanın çalışma grubunu Diyarbakır il merkezinde ortaokullarda görev yapan toplam 51 Sosyal Bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada verilerin elde edilebilmesi için araştırmacı tarafından uzman görüşlerine başvurularak geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme sonunda elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda değer aktarımının medyadaki olumsuz örnekler, toplumsal yapıdaki değişimler, teknolojik gelişmelere uyum sağlayamama, ebeveynlerin çalışma hayatında yer alması, bilgilerin davranışa dönüşmemesi, değerlere önem verilmemesi, okulda verilen eğitimin yetersizliği ve kültürel asimilasyonun etkisiyle gerçekleşmediği sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte değer aktarımının gerçekleşmesi durumunda bireyler arasında eşitlik, toplumsal hayatta huzur, fertler arası işbirliği, suç oranının azalması, farklılıklara hoşgörü, sorumluluk duygusunda artma, toplumsal sorunlarda azalma ve barış ortamının oluşacağı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca değer aktarımının edebi eserler, toplumsal yaşam, dijital oyunlarla öğrenme, aile içi rol model olma, iletişim platformları, okuldaki eğitim yoluyla, sosyal çevreden etkilenme ve kitle iletişim araçları yoluyla gerçekleşebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

değer, , değer eğitimi, değer aktarımı

Reasons for not realizing value transfer according to teachers' opinions

Öz

Values are the characteristics that are accepted by the society in general, have an effect on the behavior of the individual and provide social integrity. Societies want to transfer their values to new generations at the same time in order to ensure harmony among their members and to maintain the social order. Because if the values are not transferred, many social problems arise in the society. Due to the emergence of many social problems today, the aim of this research is to determine the 'reasons for the lack of value transfer' in line with the views of teachers. In line with the purpose of the research, this study was carried out in accordance with the basic qualitative research. The study group of this research consists of 51 Social Studies teachers working in secondary schools in Diyarbakır city center. In order to obtain data in the research, a semi-structured interview form developed by the researcher by consulting expert opinions was used. The data obtained at the end of the interview were analyzed by content analysis. As a result of the research, it has been concluded that the transfer of value does not occur due to negative examples in the media, changes in social structure, inability to adapt to technological developments, parents' involvement in working life, information does not turn into behavior, values are not given importance, insufficient education given at school and cultural assimilation. However, it has been concluded that in case of realization of value transfer, equality between individuals, peace in social life, cooperation between individuals, decrease in crime rate, tolerance to differences, increase in sense of responsibility, decrease in social problems and peace environment will be created. In addition, it has been concluded that value transfer can be realized through literary works, social life, learning with digital games, being a role model within the family, communication platforms, education at school, being influenced by the social environment and mass media.

Anahtar Kelimeler

Value, Value transfer, Value education

Kaynakça

• Akar, Y. (2017). Dil öğretiminde sosyal değerlerin aktarımı. International Journal of Cultural and Social Studies, 3(1), 104-115. https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjcss/issue/30960/337215
• Akın, Z. & Öztürk, E. (2021). Değer eğitimi sürecinde okul – aile işbirliği: bir nitel çalışma. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(42), 73-112. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1695484
• Aktel, M. (2001). Küreselleşme süreci ve etki alanları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 193-202. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195121
• Arslan, A. (2004). Medyanın birey, toplum ve kültür üzerine etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-12. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/ijhs/article/view/162
• Arslan, A. & Ulaş, A. H. (2021). Değer odaklı aile eğitim programına yönelik ebeveynlerin çocuklarının kazanmalarını istedikleri kök değerlerin belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 63-78. DOI: 10.38015/sbyy.857482
• Bacanlı, H. , Akgül, İ. & Akgül, A. (2017). Kişilerin değer tercihleri ile değer örüntüleri arasındaki farkı ortaya koymaya yönelik bir çalışma: ‘’Değer Sosyometrisi Tekniği’’ . Değerler Eğitimi Dergisi, 15 (34), 61-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/37287/43049
• Bakaç, E. (2013). Toplumsal değerlere yönelik algı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 303-309.
• Bhave, B.B. (2016). Role of school & teacher in promoting value educatıon through positıve psychology. Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies (SRJIS). May-June 2016, Vol-3/24, p.2288-2294. ISSN: 2278-8808 http://www.srjis.com/pages/pdfFiles/146892392232.%20bhalchandra.pdf
• Bhutani, B., Pandey, L. & Kumar, H. (2022). Role of teachers and curriculum in ınculcating values among elementary school students. Internatıonal Research Journal Of Educatıonal Psychology, 6 (1), 1-8. https://www.irjep.in/index.php/IRJEP/article/view/51
• Borgohain, B., & Gohain, J. (2022). An analysis on inculcation of value education in educational curriculum and the role of teachers in imparting values among students. International Journal of Health Sciences, 6(2), 5599–5605. https://doi.org/10.53730/ijhs.v6nS2.6381
• Bozkurt, V. (2019). Küreselleşme ve kültür. İçinde M. Özben (Edit.). Kültür ve Toplum. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları
• Cice, Y & Özgan, H. (2017). Değerler eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi ve geliştirilmesine ilişkin okul çalışma ekibinin görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 21 (70), 101-120. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue/71367/1147547
• Coştu, Y. (2009). Toplumsallaşma kavramı üzerine sosyolojik bir değerlendirme. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(2), 117-140. https://dergipark.org.tr/tr/pub/daad/issue/4498/61953
• Debbarma, D. & Das, J. (2018). Inevitability and relevance of value based education in today’s society for the auspicious and prosperous future: an ıntrospection. International Journal of Research and Analytical Reviews, 5, 974-978. http://ijrar.com/upload_issue/ijrar_issue_20542310.pdf
• Demircioğlu, İ. H. & Tokdemir, M.A. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 69-88. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29185/312508
• Ekici, Ö. & Yılmaz, F. (2022). Vicdan bilincinin bireyler arasında güven duygusu oluşumundaki rolü. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 167-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/74787/1202958
• Emiroğlu, B. (2017). Değerler eğitiminin gençlerin sağlıklı sosyalleşmelerine etkisi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 2(3), 115-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijoeec/issue/33838/374671
• Ersoy, E. (2018). Sosyolojide değerler ve değer araştırmaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (56), 356- 366. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/values-in-sociology-and-value-studies.pdf
• Fidan, N. K. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 2 (2), 1-18. https://keg.aku.edu.tr/arsiv/c2s2/c2s2m1.pdf
• Fidan, N. K. (2013). Sosyal Bilgiler dersinde değerler eğitimi: nitel bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (3), 361-388. DOI : 10.9761/JASSS796
• Gömleksiz,M. N. & Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 95-134. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/1299
• Göz, K. (2014). Toplumsal değerler bağlamında yaşama hürriyeti. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 85-101
• Gündoğan, A. (2020). Sınıf Öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değer eğitiminin gerekliliği ve Hayat Bilgisi dersi bağlamında işlevselliği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8 (2), 599-628. https://dergipark.org.tr/tr/pub/enad/issue/54160/732581
• Hancock, B. (1998). Trent focus for research and development in primary health care: an ıntroduction to qualitative research. Trent Focus Group
• Kahraman, B. (2015). Toplumsal yapının işleyişinde değerler ve değer rölativizmi. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (4), 1-12 http://www.ekosad.net/FileUpload/ep939088/File/1-bayram_kahraman_toplumsal_yapinin_isleyisinde_degerler_ve_deger_rolativizmi.pdf
• Kalita, K. (2015). Need of Value Education and a Teacher’s Role, International Journal of Social Science and Humanities Research, Vol. 3, Issue 4, pp: (566-571). https://www.researchpublish.com/upload/book/Need%20of%20Value%20Education-2563.pdf
• Kamer, S. T. & Şahin, M. (2021). Değerlere ve değerler eğitimine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50 (230), 725-744. DOI: 10.37669/milliegitim.705356
• Kaşkaya, A. & Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 417-441. DOI: 10.24315/trkefd.303978
• Kaya, F. & Akpınar, E. (2021). İlköğretim öğrencilerinin özgürlük değerine ilişkin tutumları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1), 578-602. DOI: 10.17679/inuefd.856671
• Kaya, F. & Akpınar, E. (2022). İlköğretim öğrencilerinin eşitlik değerine ilişkin tutumları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0 (42), 1-30. DOI: 10.14520/adyusbd.1170295
• Kaya, M. & Aydemir, C. (2011). Küreselleşmenin tarihsel gelişimi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 14-36. https://dergipark.org.tr/tr/pub/duiibfd/issue/32247/357875
• Kılıç, R. (1998). Olgu ve değer problemi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35 (1), 355-402. https://dergipark.org.tr/tr/pub/auifd/issue/71617/1152574
• Koçoğlu, E. (2017). Kültürel değerlerle sosyal bilgiler eğitimi. İçinde R. Sever, M. Aydın ve E. Koçoğlu (Edt.). Alternatif yaklaşımlarla sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi
• Kuşdil E. & Kağıtçıbaşı. Ç. (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Scwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15 (45), 59-76 https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443320000000m000233.pdf
• Nassaji, H. (2015). Qualitative and descriptive research: Data type versus data analysis. Language Teaching Research, 19(2), 129–132. DOI: 10.1177/1362168815572747
• Neuman, W. L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar: 1. Cilt. S. Özge (Çev.). (7. Baskı). Ankara: Yayınodası.
• Özbolat, A. (2012). Değerleri küreselleşme sürecinden değerlendirmek. Değerler Eğitimi Dergisi, 10 (24), 147-167. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29176/312435
• Özcan, U. (2022) Sosyolojide toplumsal değer ve norm kavramlarına yeniden bir bakış. Sosyologca, 23, 19-31. https://sosyologca.org/files/sosyologca/065e8a44-da9c-4ac8-b50e-b7e48b24a5a7.pdf
• Özden, M. & Saban, A. (2017). Nitel araştırmalarda paradigma ve teorik temeller. İçinde A.Saban & A. Ersoy (Edt). Eğitimde nitel Araştırmalar Desenleri. Ankara: Anı yayınları
• Özyürek, A. & Aydın, A. (2021). Kırsalda ve kentte yaşayan kadınların aile değerlerinin karşılaştırılması. Değerler Eğitimi Dergisi, 19 (41), 313-350. DOI: 10.34234/ded.899968
• Palabıyıklıoğlu, R. (1997). Medya ve şiddet. Kriz Dergisi, 5, 123-126. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/596021
• Poyraz, H. (2011). Değerler nasıl oluşur?. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1 (1), 61 – 71. http://kalemacademy.com/Cms_Data/Sites/KalemAcademy/Files/KalemAcademyRepository/sayilar/Sayi1_02DegerlerNasilOlusur.pdf
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). An investigation of the concept of teacher among prospective teachers through metaphor analysis. Educational Sciences: Theory & Practice, 6(2)
• Sallabaş, M. (2012). Ömer Seyfettin hikâyelerinin türkçe öğretiminde değer aktarimi bakimindan incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 59-68. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19552/208453
• Sandelowski, M. (2000). Focus on research methods: Whatever happened to qualitative description? Research in Nursing and Health, 23(4), 334-340. https://doi.org/10.1002/1098-240X(200008)23:4<334::AID-NUR9>3.0.CO;2-G
• Sayın, Ö. (1993). Toplumsal yaşam ve toplumsal yapı. Sosyoloji dergisi, 4, 1-17 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/593129
• Schwartz, S.H. & Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 53(3), 550-562. DOI:10.1037/0022-3514.53.3.550
• Sezer, Ş. (2021). Ortaokullarda Değerler Eğitimine İlişkin Öğretmen Görüşleri: Bir Durum Çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 19 (41), 171-205. DOI: 10.34234/ded.837709
• Solmaz, B., Tekin, G., Herzem, Z. & Demir, M. (2013). İnternet ve sosyal medya kullanımı üzerine bir uygulama. Selçuk İletişim, 7 (4), 23-32. https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-3139-3281.pdf
• Şahin, İ., F., & Ekici, Ö. (2019). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin perspektifinde ortaokullarda vatandaşlık eğitiminde yaşanan sorunlar. Tarih Okulu Dergisi, 39, 85-116. Doi: 10.14225/Joh1524
• Şam, E. A. (2015). Değerler eğitiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Journal of Educational Science, 3 (4), 47 -63. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jedus/issue/16127/168719
• Tatlılıoğlu, K. & Demirel, N. (2020). Küreselleşme sürecinde birey ve toplum ilişkisinin değerler bağlamında değerlendirilmesi. İçinde İ.Toy (Ed.). Değerler İnşası Referans Değerler, Kurumlar, Kişiler. İstanbul: Tasam Yayınları
• Ulusoy, K. (2010). Değer eğitimi: davranışçı ve yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan tarih programlarında değer aktarımı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (1) , 32-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30225/326336
• Uysal, E. (2008).Çağımızda değer kaymalarının doğurduğu sonuçlar ve etik kimliğin korunması. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17 (1), 67-79 https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13484/162906#article_cite
• Wittmann, V. (2014). World society and globalisation. Journal for Multicultural Education, 8 (3), 193-205. DOI 10.1108/JME-05-2014-0021
• Yaşar, Ş. & Çengelci, T. (2016). Sosyal Bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 2012 (9), 1-23. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijoess/issue/8533/105946
• Yazıcı, M. (2014). Değerler ve toplumsal yapıda sosyal değerlerin yeri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (1) , 209-223. DOI: 10.18069/fusbed.10221
• Yeşil, R. ve Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 11, 2, 65-84.
• Yıldırım, A & Şimşek, H (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.(8.Baskı) Ankara: Seçkin.