Okul Öncesi Öğretmenlerinin Dijital Okuryazarlıkları ile Okul Öncesi Eğitimde Teknolojik Araç-Gereç Kullanımına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 732 - 751, 31.08.2024

Hilal Yılmaz , Emre Arslan

https://doi.org/10.17679/inuefd.1418267

Öz

Dijital okuryazarlık; dijital teknolojiler aracılığıyla bilgiye erişebilme, eriştiği bu bilgiyi kullanarak problem çözebilme, işlem yapabilme ve dijital teknolojileri güvenli ve verimli bir şekilde kullanabilme yeteneğidir. Öğretmenlerin, öğretme ve öğrenme sürecinde teknolojik araç-gereçleri kullanmaları çocukların eğitim süreci için gereklidir. Öğretmenlerin teknolojik araç-gereç kullanımı ile ilgili tutum ve yetenekleri, öğrencilerin öğrenmesinde etkili olmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada okul öncesi öğretmenlerinin dijital okuryazarlıkları ile okul öncesi eğitimde teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin sınıfta teknoloji kullanımına göre incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında Artvin ve Rize illeri Merkez ilçelerindeki okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapmakta olan 148 okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Demografik Bilgi Formu”, “Dijital Okuryazarlık Ölçeği” ve “Okul Öncesi Eğitimde Teknolojik Araç-Gereç Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği (OÖETTÖ)” kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda okul öncesi öğretmenlerinin dijital okuryazarlık alt boyutlarından öğretim teknolojileri, bilgi ve iletişim ve teknik ile teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumları arasında orta düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna göre okul öncesi öğretmenlerinin dijital okuryazarlıkları arttıkça okul öncesi eğitimde teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumlarının da arttığı söylenebilir. Araştırmada öğretmenlerin dijital okuryazarlıkları ve okul öncesi eğitimde teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumlarının cinsiyet, öğrenim durumu, sınıftaki teknolojik araç-gereç durumu, sınıftaki teknolojik araç-gereçlerin kullanım sıklığı ve eğitime katılım durumu açısından farklılaştığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

dijital okuryazarlık, teknolojik araç-gereç, tutum, okul öncesi öğretmenleri

Etik Beyan

Bu araştırma için Artvin Çoruh Üniversitesi Rektörlüğü Etik Kurulu’ndan (06.02.2023 - E-18457941-050.99-80516) etik izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Araştırmaya katılan tüm okul öncesi öğretmenlerine teşekkür ederiz.

Examining the Relationship Between Preschool Teachers' Digital Literacy and Their Attitudes Towards the Use of Technological Tools and Equipment in Preschool Education

Öz

Digital literacy is the ability to access information through digital technologies, solve problems using this information, make transactions, and use digital technologies safely and efficiently. It is necessary for teachers to use technological tools and equipment in the teaching and learning process for the education process of children. Therefore, this study aims to examine the relationship between preschool teachers' digital literacy and their attitudes towards the use of technological tools and equipment in preschool education, according to the use of technology in the classroom. The research was designed in the relational screening model. The study group of the research consists of 148 preschool teachers working in preschool education institutions in the Central districts of Artvin and Rize provinces in the 2023-2024 academic year. "Demographic Information Form", "Digital Literacy Scale," and "Attitude Scale Towards the Use of Technological Tools and Equipment in Preschool Education" were used as data collection tools in the research. As a result of the research, it was determined that there was a moderate, positive, and significant relationship between preschool teachers' attitudes towards the digital literacy sub-dimensions of instructional technologies, information and communication, and the use of techniques and technological tools and equipment. Accordingly, it can be said that as the digital literacy of preschool teachers increases, their attitudes toward the use of technological tools and equipment in preschool education also increase. In the research, it was determined that teachers' digital literacy and attitudes towards the use of technological tools and equipment in preschool education differ in terms of gender, educational level, availability of technological tools and equipment in the classroom, frequency of use of technological tools and equipment in the classroom, and participation in education.

Anahtar Kelimeler

digital literacy, technological tools, attitude, preschool teachers

Kaynakça

• Aksoy, N. C., Karabay, E., & Aksoy, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Selçuk İletişim, 14(2), 859-894. https://doi.org/10.18094/josc.871290
• Al-Rabaani, A. H. (2008). Attitudes and skills of Omani teachers of social studies to the use of computers in instruction. International Journal of Education and Development Using Information and Communication Technology (IJEDICT), 4(4), 15-34. http://ijedict.dec.uwi.edu/viewarticle.php?id=562
• Ardıç, M. A. (2021). Ortaöğretim öğretmenlerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(2), 649-675. https://doi.org/10.30703/cije.748219
• Arnott, L. (2016). The role of digital technologies. In I. Palaiologou (Ed.), The early year foundation stage: Theory and practice (pp. 329-341). Sage.
• Arslan, S. (2019). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 584170) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aydemir, İ. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin teknoloji tutumları, pedagojik inanç sistemleri, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 782346) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Barut, L. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları ile bilgisayar öz yeterlik algıları arasındaki ilişki (Yayın No. 395678) [Yüksek l isans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Bingöl, H. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile mesleki motivasyonlarının incelenmesi (Yayın No. 708866) [Yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Buzkurt, L. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile dijital okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 694372) [Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çakir, T. (2014). The attitudes of preschool teachers and principals towards computer using. The Anthropologist, 18(3), 735-744. https://doi.org/10.1080/09720073.2014.11891604
• Çapuk, S. (2014). Türkiye ve ABD'de yürürlükte olan “eğitim programları ve öğretim” alanındaki yüksek lisans ve doktora programlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yayın No. 370134) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çelikkaya, T., & Köşker, C. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin dijital okuryazarlık beceri yeterlilik düzeyleri (Kırşehir örneği). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 1-28. https://doi.org/10.19171/uefad.1202223
• Çınarer, G., Yurttakal, A.H., Ünal, S. & Karaman, İ. (2016, 11-13 Mayıs). Öğretmenlerin teknolojik araçlarla eğitime yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi Yozgat ili örneği [Sempozyum bildirisi]. Elektrik-Elektronik ve Bilgisayar Sempozyumu, Tokat.
• Daşdemir, D. (2022). Pandemi sürecinde sınıf öğretmenlerinin matematik dersi kazanımlarını aktarmada teknoloji kullanımına yönelik tutumları (Yayın No. 395678) [Tezsiz yüksek lisans projesi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Eshet, Y. (2012). Thinking in the digital era: A revised model for digital literacy. Issues in Informing Science and Information Technology, 9(2), 267-276.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
• Gabidullina, F. I., Korganbekov, B. S., Makarova, V. F., Zakirov, R. A., & Kayumova, G. F. (2019). Concept «teacher» in language consciousness of students of philological faculty. XLinguae, 12(3), 45-54. https://doi.org/10.18355/XL.2019.12.03.04
• George, D., & Mallery, P. (2012). SPSS Statistics 21: Step by step. Allynand Bacon.
• Gök, B. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının yordayıcıları: Teknolojik araç gereç kullanımına yönelik tutumları ve bilişim teknolojileri öz-yeterlik algıları (Yayın No. 758066) [Yüksek lisans tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gülen, M. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayın No. 683615) [Yüksek lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Gülen, M., & Kaya, İ. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumlarının incelenmesi. Sürdürülebilir Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 113- 125.
• Islahi, F., & Nasrin, D. (2019). Exploring teacher attitude towards information technology with a gender perspective. Contemporary Educational Technology, 10(1), 37-54. https://doi.org/10.30935/cet.512527
• İsmailoğlu, S., & Yılmaz, H. (2019). Alfa nesli çocukların sınıflarında teknoloji kullanımı. İ. H. Karataş, & F. Öksüz Gül içinde, ISPC 2019 Bildiri ve İyi Örnekler Tam Metin Kitabı (s. 107- 121). İstanbul: Öncü Okul Yöneticileri Derneği Yayınları.
• Johnson, A. M., Jacovina, M. E., Russell, D. G., & Soto, C. M. (2016). Challenges and solutions when using technologies in the classroom. In S. A. Crossley & D. S. McNamara (Eds.), Adaptive educational technologies for literacy instruction (pp. 13-32). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315647500
• Kardeş, S. (2020). Erken çocukluk döneminde dijital okuryazarlık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 827-839. https://doi.org/10.17679/inuefd.665327
• Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem Akademi.
• Kim, J., Kang, Y., & Kim, H. K. (2022). The influence of preschool teachers’ adaptability on burnout through digital literacy and teaching efficacy during the COVID-19 pandemic: The role of the on-line teaching experience. Korean Journal of Child Studies, 43(3), 201-214. https://doi.org/10.5723/kjcs.2022.43.3.201
• Koç, K. (2014). The use of technology in early childhood classrooms: An investigation of teachers’ attitudes. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(3), 807-819.
• Kol, S. (2012). Okul Öncesi Eğitimde Teknolojik Araç-Gereç Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 543-554. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/48697/619546
• Konca, A. S., & Erden, F. T. (2021). Digital technology (DT) usage of preschool teachers in early childhood classrooms. Journal of Education and Future, (19), 1-12.
• Konca, A. S., Ozel, E., & Zelyurt, H. (2016). Attitudes of preschool teachers towards using information and communication technologies (ICT). International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 2(1), 10-15.
• Korkmaz, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık seviyelerinin belirlenmesi (Yayın No. 639093) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Köroğlu, A. Y. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bilişim teknolojileri özyeterlik algıları, teknolojik araç gereç kullanım tutumları ve bireysel yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 354638) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Köroğlu, A. Y., & Demiriz, S., (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin bilişim teknolojileri özyeterlik algıları teknolojik araç gereç kullanım tutumları ve bireysel yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 6, 1, 1-27.
• Küslü, F. (2022). Öğretmenlerin eleştirel dijital okuryazarlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 757361) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Liu, X., Toki, E. I., & Pange, J. (2014). The use of ICT in preschool education in Greece and China: A comparative study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 112, 1167-1176. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.1281
• Martlew, J., Stephen, C., & Ellis, J. (2011). Play in the primary school classroom? The experience of teachers supporting children’s learning through a new pedagogy. Early Years, 31(1), 71-83. https://doi.org/10.1080/09575146.2010.529425
• Metin Taş, A. (2019). Öğretmen yeterlikleri. A. Metin Taş, B. Aslan ve F. Hazır Bıkmaz (Ed.), Prof. Dr. Mehmet Ali Kısakürek'e Armağan içinde (s. 75-82). Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Montes, E. A., Badillo Acuña, P., Torres Pinedo, J., & Iraola-Real, I. (2022, 23-25 Kasım). Teacher digital literacy and its influence on learning sessions at the initial level in schools in the context of covid-19 [Kongre bildirisi]. Applied Technologies: 4th International Conference, Quito, Ecuador.
• Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy?. Computers & Education, 59(3), 1065- 1078. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2012.04.016
• Ocak, A. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitimde teknolojik araç gereç kullanımına yönelik tutumları ile ebeveynlerin teknoloji kullanımına yönelik görüşlerinin incelenmesi (Yayın No. 820063) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Ogelman, H., Demirci, F., & Güngör, H. (2022). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 235-247. https://doi.org/10.24315/tred.887072
• Öner, D. (2020). Erken çocukluk döneminde teknoloji kullanımı ve dijital oyunlar: okul öncesi öğretmen görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(14), 138-154. https://doi.org/10.29129/inujgse.715044
• Özbay, M., & Özdemir, O. (2014). Türkçe Öğretim Programı için bir öneri: Dijital okuryazarlığa yönelik amaç ve kazanımlar. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 2(2), 31-40.
• Özerbaş, M. A., & Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25. https://doi.org/10.21666/muefd.314761
• Özkurt, L. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin dijital okuryazarlık ile bireysel yenilikçilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 773174) [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Pala, Ş. M., & Başıbüyük, A. (2020). Ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(3), 897-921. https://doi.org/10.30703/cije.672882
• Pavlovic, D., & Prokopovic, A. M. (2015, 23-24 Nisan). Attitudes of teachers to the application of computers in preschools [Kongre bildirisi]. The 11th International Scientific Conference eLearning and software for Education, Bucharest.
• Raja, R., & Nagasubramani, P. C. (2018). Impact of modern technology in education. Journal of Applied and Advanced Research, 3(1), 33-35. https://dx.doi.org/10.21839/jaar.2018.v3S1.165
• Roblyer, M., & Edwards, J. (2005). Integrating educational technology into teaching. (4th Ed.). Prentice-Hall.
• Sanchez-Cruzado, C., Santiago Campión, R., & Sánchez-Compaña, M. T. (2021). Teacher digital literacy: The indisputable challenge after COVID-19. Sustainability, 13(4), 1858. https://doi.org/10.3390/su13041858
• Schmid, R. F., Bernard, R. M., Borokhovski, E., Tamim, R., Abrami, P. C., Anne Wade, C., Surkes, M. A., & Lowerison, G. (2009). Technology’s effect on achievement in higher education: a Stage I meta-analysis of classroom applications. Technology Use in Higher Education, 21, 95-109. https://doi.org/10.1007/s12528-009-9021-8
• Stoican, O. R., Stefanescu, C., & Stefanescu, V. (2015, 23-24 Nisan). Teachers' digital literacy training in preschool education [Kongre bildirisi]. The 11th International Scientific Conference eLearning and Software for Education, Bucharest.
• Sulak, S. E. (2019). Dijital Okuryazarlık Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Social Sciences Studies Journal, 5(31), 1329-1342. https://doi.org/10.26449/sssj.1345
• Toki, E. I., & Pange, J. (2009). Exploiting the possibility of online courses for speech and language therapy and learning. 5th International Conference in Open & Distance Learning. Athens, Greece.
• Toki, E. I., & Pange, J. (2012). Traditional and computer-based evaluation of preschoolers’ oral language in Greek-a review of the literature. Sino-US English Teaching, 9(1), 840-845.
• Trauth, E. M., Cain, C. C., Joshi, K. D., Kvasny, L., & Booth, K. M. (2016). The influence of gender- ethnic intersectionality on gender stereotypes about IT skills and knowledge. ACM SIGMIS Database: the DATABASE for Advances in Information Systems, 47(3), 9-39. https://doi.org/10.1145/2980783.2980785
• Üce, Ş. (2019). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin kişiler arası öz-yeterlikleri ile araç gereç kullanımına yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayın No. 553501) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• United Nations. (2005). World summit on the ınformation society: Tunis commitment. United Nations.
• Wise, S., Greenwood, J., & Davis, N. (2011). Teachers' use of digital technology in secondary music education: Illustrations of changing classrooms. British Journal of Music Education, 28, 117-134. https://doi.org/10.1017/S0265051711000039
• Yıldırım, S. (2007). Current utilization of ICT in Turkish basic education schools: a review of teacher's ICT use and barriers to integration. International Journal of Instructional Media, 34(2), 171-186. https://users.metu.edu.tr/soner/InternationalJournals/8.pdf
• Yılmaz, E, Tomris, G, Kurt, A. A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin özyeterlik inançları ve teknolojik araç-gereç kullanımına yönelik tutumları: Balıkesir ili örneği. Anadolu Journal of Educational Sciences International (AJESI), 6(1), 1-26.
• Yılmaz, H. H. (2012). Öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımı konusunda tutumlarının değerlendirilmesi (Şişli Endüstri Meslek Lisesi örneği) (Yayın No. 341222) [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yurt, Ö., & Cevher-Kalburan, N. (2011). Early childhood teachers’ thoughts and practices about the use of computers in early childhood education. Procedia Computer Science, 3, 1562- 1570. https://doi.org/10.1016/j.procs.2011.01.050